Jonge architecten presenteren ontwerpstudies toekomst Maritiem Museum

Afgelopen jaar hebben drie jonge architecten(bureaus) ontwerpstudies verricht naar de toekomst van de huisvesting van het Maritiem Museum in Rotterdam. Het huidige gebouw uit 1986, dat is ontworpen door Wim Quist, is volgens de gemeente Rotterdam toe aan vernieuwing. Om alvast de mogelijkheden te verkennen, hebben Lesia Topolnyk, Obscura en Atelier van Berlo een visie en ontwerp voor een ‘nieuw’ Maritiem Museum gemaakt.

Dat deden zij op uitnodiging van de gemeente en AIR Rotterdam. Architect Marieke Kums trad op als ateliermeester, terwijl architectuurhistoricus Wijnand Galema cultuurhistorisch en waardestellend onderzoek verrichte naar het bestaande gebouw. De studies maken deel uit van beleid waarbij de gemeente jonge architecten wil betrekken bij de initiatieffase van grotere projecten.

Het huidige gebouw is volgens de gemeente Rotterdam aan vernieuwing toe. Naast een technische en bouwkundige update is er behoefte aan een andere uitstraling en oriëntatie van het pand, onder meer vanwege veranderingen in de directe omgeving.

Zo heeft de gemeente plannen om het gebied waar het museum staat te transformeren tot Hart 010, maar ook de vernieuwing van bijvoorbeeld de Coolsingel, de actuele herontwikkeling van het Wijnhavenkwartier en de bouw van een nieuw Leuvehavenpaviljoen hebben gezorgd voor een gewijzigde context.

De jonge architecten was gevraagd een ontwerpverkenning te maken, waarbij rekening is gehouden met onder meer de genoemde zaken. De ontwerpstudies maken deel uit van een bredere studie naar de toekomst van het Maritiem Museum, zowel op de huidige locatie (waar de bureaus in deze studies naar hebben gekeken) als op een nieuwe plek in de Rijnhaven.

Obscura

Met het voorstel Vensters zocht obscura naar een manier om het museum sterker te verankeren op diens locatie. Uitgangspunt hierbij is om de relatie tussen stad, bezoeker en museum te versterken, uitgaande van de bestaande kwaliteiten van het museum. Het voorstel neemt het bestaande museum als startpunt voor een duurzame verbouwing en bereidt de culturele instelling voor op wensen van de toekomst, aldus het bureau.

Obscura voorziet het gebouw onder meer van een nieuwe representatieve en communicatieve gevel, breidt het museum uit met een nieuwe hal in en aan het water, creëert een fysieke verbinding tussen het museum en het water en ontwerpt een ‘getrapt’ landschap dat ook het dak van het pand toegankelijk maakt.

“Door de verschillende ingrepen ontstaan nieuwe vensters op het museum en worden collectie en activiteiten zichtbaar gemaakt naar buiten. Het Maritiem Museum verwelkomt met hernieuwde energie de stad en haar bewoners”, meldt obscura.

Atelier van Berlo

Atelier van Berlo stelt voor het museumgebouw te openen richting de Coolsingel. Toen het museum werd gebouwd lag aan die kant een zesbaansweg en moest aan de zijde van het water een rustige, zachte kant ontstaan. Door de vernieuwing van de Coolsingel ligt de situatie nu anders en kan de Leuvehaven weer onderdeel van de stad worden door het bestaande pand op te knippen in een ensemble van bestaande en nieuwe bouwdelen.

Van het bestaande pand blijven het deel Vademecum, een latere uitbreiding door Quist Wintermans Architecten en de schijven op beide hoeken behouden. Het Plein 1940 en het beeld De Verwoeste Stad worden verplaatst naar de hoek van de Schiedamsedijk/Coolsingel en de Blaak, waarmee ze volgens Atelier van Berlo een prominentere plek krijgen. Een nieuwe trap maakt het dak van het Vademecum toegankelijk en zorgt er zo voor dat het zicht op het water publiek wordt. De schijven worden uitkijktorens en kaderen het zicht richting de Erasmusbrug en de Blaak.

In de vorm van De Werf wordt nieuwbouw toegevoegd die het museum een gezicht aan de Blaak en de Leuvekolk geeft. Een waterspiegel op de plek van de oude Rotte versterkt deze relatie. Bij elkaar ontstaat zo een ‘parelketting’ van paviljoens, objecten en schepen die haven en museum versmelten, aldus Atelier van Berlo.

Lesia Topolnyk

Het meest radicale voorstel komt van Lesia Topolnyk. Het huidige pand sluit volgens haar niet meer aan bij de omgeving, laat niet het volledige potentieel van de plek zien en belemmert verbindingen en uitzichten naar de historische haven. Ook na renovatie zal het gebouw niet optimaal gebruik kunnen maken van alle mogelijkheden die de huidige locatie biedt en inspelen op de rijkdom die het museum in zich draagt, aldus de architect.

Daarom pleit zij voor een nieuw gebouw dat juist wel (sociale) verbinding zoekt. Het programma is herschikt rondom een reeks opgetilde openbare pleinen waarin workshopruimtes, educatieve functies en tijdelijke tentoonstellingen met de stad worden verbonden. De architectuur van het gebouw is geïnspireerd op de voorloper van de omringende havenkranen, de katrol.

Het gebouw is ontworpen als een horizontaal katrolsysteem van sociale activiteiten, onderling verbonden door grote verticale hefplatforms en vides. Zo ontstaat een verweving tussen tentoonstellingen en maakplaatsen. Het contrast tussen extreem omsloten en open ruimtes geeft bezoekers de ervaring onder water te gaan en omhoog naar de wolken, aldus Lesia Topolnyk.