Rick ten Doeschate met zijn fiets in het kantoor van CIVIC

Willem II-passage, Tilburg

Rick ten Doeschate met zijn fiets in het kantoor van CIVIC

Willem II-passage, Tilburg

En Route (5): het multifunctionele fietsen van Rick ten Doeschate

23 augustus 2017, 11:59

De manier waarop we ons door het (stedelijk) landschap bewegen is snel aan het veranderen. Deze zomer interviewt de redactie van Architectenweb daarom een aantal ontwerpers die hier hun eigen visie op of beleving bij hebben. In de vijfde aflevering legt Rick ten Doeschate (CIVIC) uit hoe fietsen voor hem een aantrekkelijke combinatie van activiteiten is, en een architectonisch interessant thema.

We hebben ‘s ochtends in het kantoor van Architectenweb in Amsterdam-Noord afgesproken. Daar arriveert Rick ten Doeschate, architect en partner bij CIVIC, op zijn wielrenfiets. Na ons gesprek fietst hij naar zijn kantoor in Overamstel en ’s avonds – zoals nagenoeg elke werkdag – naar huis in Utrecht.

“Ik ga ’s ochtends met de wielrenfiets in de trein vanuit Utrecht CS naar Amsterdam Amstel of Bijlmer en fiets dan naar ons bureau in de Kauwgomballenfabriek. Daarmee ben ik net zo snel op kantoor als collega’s die in Amsterdam wonen”, vertelt Ten Doeschate. “’s Avonds fiets ik terug, langs het Amsterdam Rijnkanaal of juist door het Groene Hart. Meestal zo snel mogelijk. Strava, een app waarmee je je tijd op de route die je rijdt kunt vergelijken met eerdere van jezelf of van anderen, werkt daarin extreem stimulerend.”

Twee partners die in Amsterdam wonen, Jan Lebbink en Gert Kwekkeboom, gebruiken eveneens vooral de fiets voor het woon-werkverkeer, of ze lopen; alleen Ingrid van der Heijden gebruikt de auto omdat rond haar woonplaats in Noord-Brabant “het OV totaal niet op orde is”. Ook bij afspraken in den lande pakt Ten Doeschate vaak de (OV-)fiets. “Met CIVIC doen we veel publieke architectuurprojecten in grote steden, meestal rondom stations, zoals de Lochal en de Willem II-passage in Tilburg, het gebied rond Laan van NOI in Den Haag en een aantal stationsprojecten. Ik kan dus de meeste van mijn afspraken bereizen met de combinatie van trein en fiets.”

Combineren van activiteiten
Fietsen is echter geen verplichting die Ten Doeschate zichzelf heeft opgelegd. Toen hij in Utrecht ging wonen, woog hij de verschillende mogelijkheden tegen elkaar af. Daarbij speelt tijd een belangrijke rol, maar ze vormt niet de enige factor. Comfort, betrouwbaarheid van de reistijd en mogelijkheden om te werken in de trein spelen bijvoorbeeld ook mee. “Het moet wel heel gek zijn eer ik de auto pak. Niet omdat ik de auto haat, maar ik vind het gewoon minder praktisch. Als ik autorijd, kan ik niets anders doen.”

De keuze voor reizen per trein en fiets betekent niet alleen het combineren van reistijd en werk, maar ook reistijd, sport en landschapsbeleving, legt Ten Doeschate uit. “We hebben het met ons bureau steeds drukker en ik merk dat ik minder aan sporten toekom. Als ik nu naar huis fiets kost me dat een kwartiertje meer reistijd, maar ik heb wel een uur gesport. Dan combineer ik op ideale wijze activiteiten, zoals dat ook bij werken in de trein zo is.”

Stad verkennen
Toch heeft de liefde voor (hard) fietsen een geschiedenis. Toen hij 17 was heeft Ten Doeschate een jaartje koersen gereden en zodra hij in Eindhoven ging studeren vond hij een bijbaantje als fietskoerier. “Ik heb zo’n zes jaar als koerier gewerkt; een keer in de week een hele dag pakketjes rondbrengen. Een heel slecht betaald bijbaantje”, zegt hij lachend. “Het kostte me meer aan fietsreparaties dan ik betaald kreeg, maar ik vond het niet erg want het was weer die combinatie van werken en sporten. En natuurlijk de kick van het snel door de stad fietsen.”

Tijdens een verblijf in New York met collega-fietskoeriers in New York – voor het ‘WK-fietskoerieren’ – ervoer Ten Doeschate bovendien een interessant aspect aan het fietsen door de stad. Hetzelfde ontdekte hij toen hij een half jaar dat hij in Valencia woonde en studeerde. “Je leert een stad pas echt kennen als je een groter bereik hebt”, zegt hij. “Als je als toerist naar een stad gaat, ga je van hoogtepunt naar hoogtepunt. Je laat je bijvoorbeeld per metro van de ene naar de andere geïsoleerde plek transporteren. Op die manier is het heel lastig om de samenhang tussen de plekken in de stad te ervaren. Soms loop je rond in een wijk en dan ga je in een straal van een kleine kilometer plots dingen aan elkaar knopen. Met de fiets kun je je de stad in grotere stukken eigen maken en dan verbind je plekken mentaal makkelijker aan elkaar. Dat geeft mij sneller een thuisgevoel in een stad.”

NL Fietsland
Tevens ziet hij hierin oplossingen voor de verkeersproblematiek in de steden. Een trein is een puntontsluitingsmechanisme; hij brengt je over grote afstanden snel van een vast punt naar een vast punt, legt Ten Doeschate uit. De voetganger doet het tegenovergestelde: hij bestrijkt een vlak, maar dat is beperkt van omvang. Met de fiets kun je een veel groter vlak bestrijken. De auto heeft een nog groter bereik, “maar als iedereen de auto pakt, krijg je opstoppingen. Met de fiets is dat veel minder het geval; fietsers kunnen zich als een zwerm spreeuwen verdikken en verdunnen, ze staan bijna nooit stil. Dat vind ik een interessant mechanisme.”

Juist door de combinatie van trein en fiets wordt alles goed bereikbaar, meent Ten Doeschate. “Je reist met de trein naar een station en vanaf daar bestrijk je per fiets een straal van zo’n vijf kilometer. Als je dan kringen gaat trekken rond stations, zie je dat bijna de hele randstad en Brabantstad binnen je bereik komt. Samen met Rients Dijkstra, destijds Rijksadviseur Infrastructuur en Stad, en Artgineering heb ik in 2014 aan ‘NL Fietsland’ gewerkt. We maakten een soort maatschappelijke kosten-batenanalyse die de talloze voordelen van de fiets liet zien."

"We vonden het opvallend dat de landelijke overheid de investeringen in de fiets volledig aan regionale overheden overliet, terwijl een euro in de fiets meer oplevert dan een investering in de auto. We hebben toen een zorgvuldig pleidooi geschreven voor meer Rijksbetrokkenheid bij de fiets. En met succes, want het Rijk is samen met de regionale partners het fietsbeleid langzaam weer aan het opbouwen.”

De plek van de fiets
Terwijl Nederland een ‘echt fietsland’ is en de tweewieler naar mening van Ten Doeschate “het stedelijk verplaatsingsmiddel bij uitstek” is, is er ook vanuit de architectuur maar beperkt aandacht voor de fiets. “Misschien is het de wet van de remmende voorsprong”, zegt hij. “We vinden de fiets zo gewoon dat we denken dat die wel z’n plekje vindt. Het is tekenend dat er bij woningbouw een x-aantal parkeerplaatsen voor auto’s moet worden gerealiseerd, maar er geen eisen aan fietsruimte worden gesteld. Dat dwingt de gemiddelde architect niet tot nadenken over de plek van de fiets in het ontwerp van een gebouw of een wijk.”

De fiets vindt Ten Doeschate een “architectonisch interessant thema”. CIVIC – dat samen met de bureaus Matters en Bright overigens The Cloud Collective vormt – probeert in (het denken over) een project de fiets een plek te geven. “De Willem II-passage in Tilburg is een voorbeeld waar we een tunnel niet alleen als utilitaire fietsverbinding hebben benaderd, maar het project hebben opgeblazen tot een belangrijke openbare ruimte. Door de locatie, de verbinding van twee wijken en de kwaliteit van de ruimte is het een intensief gebruikte plek geworden. Het gaat ons niet om de fiets op zich, maar hij maakt deel uit van een integrale benadering.”

“In Amsterdam werken we aan een woontoren waar we, samen met de ontwikkelaar, nadenken over de relatie tussen woningtypes en mobiliteit. We richten ons op (middensegment) doelgroepen die minder gehecht zijn aan de auto zodat we – in combinatie met een autodeelsysteem – minder parkeerplaatsen hoeven te maken en meer ruimte voor collectieve functies in het gebouw overhouden. Het gaat om ontlasten van de stad, maar ook om goed ruimtegebruik”, legt Ten Doeschate uit. “Zeker als het stedelijk weefsel dichter wordt, moeten we nadenken over de plek die we voor de fietser inruimen en hoe we de openbare ruimte mede voor de fietser inrichten.”

Trefwoorden

verkeersproblematiek fiets rick ten doeschate nl fietsland civic

1	Zeven architectenbureaus ontwerpen eerste woningen De Suikerzijde maandag, 15 april
2	‘Stoere dame op hoge hakken’ model voor gevel pand P.C. Hooftstraat woensdag, 17 april
3	Woontoren Nova in De Binckhorst rondt de transformatie Maanplein af woensdag, 17 april
4	Marc Koehler Architects presenteert ensemble van zes gebouwen in Buiksloterham donderdag, 18 april
5	Een sereen samenspel van villa’s in een groen landschap woensdag, 17 april

Gerelateerde nieuwsberichten

Awards

Civic Architects

2 september 2019

Civic Architects – genomineerd voor prijs Architect van het Jaar 2019

16 september 2019

Civic behoort tot Design Vanguard 2018

18 juni 2018

Willem II-passage is nieuw publiek gebied in centrum Tilburg

24 augustus 2017

Terugblik zomerserie En route

4 september 2017

Civic Architects wint Next Step Award 2018

5 juli 2018

En route: architect Reimar von Meding (KAW) reist zakelijk met de trein

19 juli 2017

En route (4): Armand Paardekooper op werkreis door Sri Lanka

14 augustus 2017

En route (2): Jan Benthem's liefde voor oude auto's, fietsen en vliegen

31 juli 2017

En route (3): Martine de Vaan integreert wandelen in haar werk

7 augustus 2017

The Cloud Collective ontwerpt spoorpassage

15 oktober 2014

Architectenweb netwerkevent: nieuwe inzichten in fietsmobiliteit

5 november 2018

Architectenweb netwerkevent: alles over fietsparkeren

15 november 2018

Verslag netwerkevent: zit er een bovengrens aan de omvang van fietsparkeergarages?

7 december 2018

Civic wint selectie museum Waalwijk

19 februari 2019

Open oproep voor tweede Bicycle Architecture Biennale

7 maart 2019

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Nieuw gebouw met laboratoria en kantoren voor Leiden Bio Science Park

Gisteren, 15:55

Naar verwachting wordt op het Leiden Bio Science Park eind deze maand gestart met de bouw van Nexus Labs & Offices. Ector Hoogstad Architecten is verantwoordelijk voor het ontwerp.

Mecanoo transformeert voormalig concertgebouw in Schotse Perth tot museum

Gisteren, 14:41

Het Perth Museum, dat is gericht op de lokale en Schotse historie in brede zin, biedt onder meer onderdak aan de Stone of Scone. De belangrijkste steen uit de geschiedenis van Schotland is ondergebracht in een beeldbepalend eiken meubel.

Porseleinen Toren in ontwikkelgebied Nieuw Delft officieel geopend

Gisteren, 11:35

De door Orange Architects ontworpen toren markeert de entree van de nieuwbouwwijk Nieuw Delft vanaf de westzijde. De toren biedt plek aan 85 woningen en een 200 vierkante meter omvattende horecaruimte.

MoederscheimMoonen ontwerpt nieuw bewegingscentrum voor zorglandgoed

Gisteren, 09:25

In opdracht van zorginstelling Ipse de Bruggen heeft MoederscheimMoonen Architects een nieuw bewegingscentrum ontworpen voor landgoed Hooge Burch in Zwammerdam. Bio-based materiaalgebruik en energieneutraliteit zijn uitgangspunten bij het ontwerp.

Amsterdam gaat meer woningen voor ouderen geschikt maken

Gisteren, 13:49

De gemeente past bestaande seniorenflats op verschillende manieren aan om ouderen langer zelfstandig te laten wonen.

FNV: minister moet ingrijpen na censuur door bestuur TU Delft

Gisteren, 12:12

Volgens de vakbond ‘rommelt het aan alle kanten’ bij de universiteit, nu het bestuur daar ‘censuur toepast om een kritisch artikel in het eigen universiteitsblad Delta onder het tapijt te vegen’.

Gelderland wil 12.000 huizen bouwen bovenop bestaande daken

Gisteren, 10:03

De provincie Gelderland denkt dat er komende vijf jaar 12.000 huur- en koopwoningen bijgebouwd kunnen worden door optoppen.

Zeeland investeert miljoenen in wonen, wegen en leefbaarheid

18 april, 4:31

Zo komt er van 2025 tot en met 2027 jaarlijks 3 miljoen euro beschikbaar voor het verbeteren van de bestaande woningvoorraad en het versnellen van de woningbouw.