Gevangenisdorp Haren betekent vernieuwing in Belgisch gevangeniswezen

19 december 2022, 12:13

In het Belgische Haren is in het najaar van 2022 een nieuwe gevangenis geopend, die door EGM architecten in samenwerking met B2Ai is ontworpen met de opzet van een dorp. De gevangenis bestaat uit een aantal kleinere gebouwen met elk een onderscheidende functie en individuele herkenbaarheid. Deze opzet moet bijdragen aan een menselijker detentieklimaat in België.

België telt 34 gevangenissen, waarvan er op termijn drie overgaan naar de nieuwe gevangenis in Haren, nabij Brussel. Het gevangenisdorp is de afgelopen jaren gerealiseerd op een terreinvan 15 hectare, met in totaal 116.000 m² aan gebouwen. De opzet van een dorp betekent een grote stap in het tot voor kort betrekkelijk behoudende detentieklimaat van België.

Het land kent vooral gevangenissen volgens het bekende Ducpétiaux-concept (stervorm) of het panopticum-model, meldt EGM architecten. Beide modellen passen niet in het streven naar eenhumaner beleid. EGM en B2Ai stellen daar een opzet tegenover met een centraal plein, waarop een aantal straatjes uitkomen. Aan die straatjes liggen losse, afzonderlijk herkenbare gebouwen, waarin de verschillende functies zoals verblijf, werk, ontmoeting, sport en therapiezijn ondergebracht.

Normalisatie
De plattegrond van het complex oogt daadwerkelijk als een dorp, dat op een vanzelfsprekende manier is ingepast in de omgeving, zeggen de architecten. Zo zijn er verblijfsgebouwen in uiteenlopende stijlen en kleuren en aan het centrale, groene plein ligt het hoofdgebouw met karakteristieke klokkentoren. Verder liggen er ontspanningszones, een ziekenhuis, werkplaatsen, een moestuin, een sportveld, een rechtbank en familie-ontmoetingsruimten.Baljon Landschapsarchitectenheeft de buitenruimte vormgegeven.

De herkenbare typologie en kleinschalige uitstraling resulteren in een prettiger werk- en leefklimaat. Uit onderzoek onder gedetineerden bleek dat ze juist het gebrek aan alledaagse dingen als belangrijk minpunt voelden in de oudere gevangenissen. In gevangenisdorp Haren pakken gedetineerden die naar school of het werk gaan hun jas en gaan de deur uit– nietalleen die van hun cel, maar ook van hun gebouw.

De gedetineerden ervaren hierdoor een relatief normaal dagritme met afwisseling in omgeving, temperatuur, akoestiek, geur en daglicht. Het leven binnen het complex komt zoveel mogelijk overeen met het leven erbuiten, leggen de architecten uit. De ‘normale’ en vriendelijkere omgeving stimuleert zowel goed gedrag als een menselijkere benadering van de gedetineerden. Dat draagt bij aan een succesvollere resocialisatie en aan een prettiger werkklimaat voor het personeel.

Laag energie- en waterverbruik
Gevangenisdorp Haren is in veel opzichten duurzaam: van ontwerp en bouw tot gebruik en toekomst, aldus EGM. Het complex ontving het BREEAM Very Good-certificaat. De gevangenis is voorzien van maatregelen als zonnepanelen, sedumdaken eneen warmte-koudeopslagsysteem. Op het terrein is 37.000 m² groen aangeplant.

Voorts wordt energieopgewektmiddels een warmtekrachtkoppelingsinstallatie, wat inhoudt dat restwarmte een deel van het water verwarmt).Bijzonder is het integrale watergebruik, meldt EGM verder. De gevangenis verbruikt 77% minder leidingwater dan gemiddeld door een combinatie van een grijswatersysteem en hergebruik van water.

Toekomstbestendig
In het ontwerp is rekening gehouden met mogelijke functieverschuivingen; wat tijdens de bouw al van pas kwam. Ook grootschaliger functieverandering in de toekomst is mogelijk. Gebouwen kunnen afzonderlijk en als groep eenvoudig een andere (maatschappelijke) bestemming krijgen. De doordachte positionering en koppeling van de gebouwen op het terrein en de weloverwogenverhouding tussen de constructieve elementen en de flexibele inbouw maken dit mogelijk.

Gevangenisdorp Haren is door EGM architecten samen met B2Ai ontworpen in opdracht van het consortium Cafasso NV. Het Belgisch-Spaans-Australische consortium is met het Design, Build, Finance en Maintain (DBFM)-contract voor 25 jaar aan de gevangenis verbonden. Regie der Gebouwen trad op als bouwheer. De Federale Overheidsdienst Justitie is eindgebruiker van het complex.

Trefwoorden

gevangeniscomplex gevangenis brussel justitiële instelling b2ai belgië haren gevangenisdorp egm architecten

1	Den Bosch 'pauzeert' aanbesteding voor ontwerp gebiedsontwikkeling Citadelpoort maandag, 17 november
2	Expositie in Kunsthal belicht eerdere toeristische periode Rotterdam dinsdag, 18 november
3	Het streven naar nieuw is ouderwets donderdag, 20 november
4	Zelfsluitende Vlotterkering in Steyl vormt tevens 'balkon aan de Maas' dinsdag, 18 november
5	Kleurrijk atrium vormt hart van nieuw internationaal hoofdkantoor NXP maandag, 17 november

Gerelateerde nieuwsberichten

Invloeden Bossche School geven nieuw hoofdgebouw Radboudumc eigen ritmiek

23 november 2022

EGM heeft Gerben Vos en Gary Cornel benoemd tot associate

10 oktober 2022

Zorgvuldige renovatie en uitbreiding voor Pniëlschool in Rotterdam Zuid naar ontwerp van EGM Architecten

1 juli 2022

EGM Architecten renoveert hoofdgebouw Maastricht UMC+

17 februari 2022

Radboudumc heeft speciaal infectieziektengebouw naar ontwerp van EGM

18 december 2023

EGM architecten ontwerpt nieuwbouw Adrz in Goes

4 april 2024

Westwing Tower in Roeselare naar ontwerp van B2Ai opgeleverd

13 mei 2024

EGM Architecten benoemt Arno van Schaik tot associate

14 januari 2022

Expositie over zorgarchitectuur in het RadboudUMC

13 juli 2023

Eerste integrale Spoedpost in Amsterdam-Noord straalt rust uit

11 maart 2024

Voorzieningengebouw De Brink van Park Boswijk opgeleverd

29 november 2021

Bouw eerste deel omvangrijk project Neutelings Riedijk in Brussel van start

5 februari

EGM brengt Ronald McDonald Huiskamer onder in zwevende 'kiezelstenen'

26 november 2021

EGM benoemt Jan Paul de Ridder tot associate

15 januari 2024

Eerste gerenoveerde verpleegafdelingen Amsterdam UMC in gebruik

4 november 2021

Experience Center van Radboudumc combineert ontmoeting, onderwijs en innovatie

8 juni 2021

Oproep voor ontwerp grootschalige studentenhuisvesting in Elsene

9 april 2024

Nieuw OK-complex bovenop parkeergarage Reinier de Graaf Gasthuis

7 april 2021

Politieteam Feijenoord krijgt nieuwe thuisbasis op Rotterdam-Zuid

9 juli 2024

Bouwstart 'gevangenisdorp' Haren (B) aanstaande

31 oktober 2018

Call for Projects: Architectuurboek Vlaanderen N°16

5 juli 2023

Ontwerp voor gevangenis met dorpse opzet

9 september 2013

KAAN Architecten en LOW Architecten renoveren hoofdkantoor Belgische Nationale Bank

21 juni 2024

EGM realiseert renovatie faculteit Diergeneeskunde volgens circulaire principes

6 juni 2024

Arno van Schaik benoemd tot partner bij EGM Architecten

13 januari 2023

Consortium bekend voor eerste fase grootschalige herontwikkeling Josaphat

2 mei 2023

Toon alles

Gerelateerde podcasts

Gesprek met Willemineke Hammer en Roemer Pierik over 50 jaar EGM architecten

20 juni 2024

Andere nieuwsberichten

Studio for New Realities brengt binnenspel Plaswijckpark onder gevouwen dak

21 november, 2:00

Het Plaswijckpark in het noorden van Rotterdam biedt voor kinderen allerlei mogelijkheden om buiten te spelen. Voor dagen met minder goed weer is er nu een tweede paviljoen gerealiseerd met mogelijkheden om binnen te spelen.

Space&Matter ontwerpt ingetogen houten paviljoen voor BSO in Zeist

21 november, 9:30

Aan de rand van het dorpscentrum van Zeist, in een door woningen omzoomd binnengebied, ontwerpt Space&Matter een nieuwe buitenschoolse opvang (BSO) en gymzaal.

MoederscheimMoonen Architects benoemt vijf associates

21 november, 9:00

Om de basis van het groeiende bureau richting de toekomst te versterken heeft het nu vijf associates benoemd: Aldo Trim, Boy Hoffs, Maarten de Roij, Mike Pennings en Romano van den Dool.

ECHO Urban Design en RoosRos Architecten winnen tender Machinewerf Vlissingen

20 november, 4:30

ECHO Urban Design en RoosRos Architecten zijn samen met partners Leyten, Fullhouse, depart en Steenvlinder door de gemeente Vlissingen geselecteerd als winnende partner voor de ontwikkeling van locatie de Machinewerf in het Scheldekwartier.

Vervoersregio's Rotterdam, Den Haag en Amsterdam willen miljard extra voor OV

21 november, 11:29

Volgens burgemeester Jan van Zanen van Den Haag is 500 miljoen euro extra nodig "om niet achteruit te gaan door indexering en bezuinigingen". En nog eens 500 miljoen euro is nodig "om het OV mee te laten groeien met het aantal inwoners.

Mogelijke proef zelfrijdende pendelbussen tussen station Hoofddorp en Schiphol Trade Park

20 november, 2:15

De provincie Noord-Holland onderzoekt of het zelfrijdende pendelbussen zonder chauffeur kan laten rijden in de buurt van Schiphol. Als dit qua veiligheid en techniek haalbaar is, wil de provincie in 2027 een proef starten.

Fietsflat bij Amsterdam Centraal wordt na 25 jaar gesloopt

20 november, 1:45

Voor de door VMX Architects ontworpen fietsenstalling is geen nieuwe plek gevonden. Daarom wordt de 'fietsflat' nu gesloopt.

Maastricht grootste stijger op lijst van beste steden om te wonen

20 november, 1:15

Op de ranglijst van de Atlas voor Gemeenten steeg Maastricht de afgelopen tien jaar van de 40e naar de 34e plek. Amsterdam staat stevig op de 1e plek van de lijst.

Minder infraprojecten gaan door na bezuinigingen Prinsjesdag

20 november, 10:40

Minder infrastructuurprojecten kunnen doorgaan door bezuinigingen die met Prinsjesdag zijn doorgevoerd. Dat staat in antwoorden op Kamervragen over de begroting van het Mobiliteitsfonds.

Om malafide grondspeculatie tegen te gaan, overweegt het kabinet een bedenktijd voor kopers van grond

20 november, 9:00

Grondhandelaren splitsen landbouwgrond vaker op in kleine stukjes en verkopen die dan door aan particulieren. De kopers kunnen dan ten onrechte denken dat de gemeente op de grond wil bouwen, terwijl dat niet zo is.

Ga naar het nieuws-archief