WXY/West 8 - Blue Dunes

Geuze: ‘Op de hoger gelegen grond blijken de rijken te wonen’

23 mei 2014, 15:54

In aanloop naar de IABR-2014, die volgende week donderdag van start gaat en in het teken staat van het thema 'Urban by Nature', onderzoekt Architectenweb in een serie van tien interviews de wateropgave in Nederland en daarbuiten. In het tiende en laatste deel een interview met landschapsarchitect Adriaan Geuze van West 8.

Tekst Kirsten Hannema

Urban by Nature, het motto van de IABR spreekt Adriaan Geuze zeer aan. Al moet hij soms wel lachen om het overmatig gebruik van de modewoorden ‘Wateropgave’ of ‘Resilience’.

Met zijn bureau West 8 is Geuze betrokken bij de Rebuild by Design-competitie, die de Amerikaanse overheid uitschreef om de door orkaan Sandy getroffen gebieden te herontwerpen. Maar een ontwerp was volgens Geuze het laatste wat hier nodig was. “Wij wilden achterhalen wat het probleem is. Het was leerzaam te ontdekken dat stormen hier vanuit het oosten komen, terwijl je te maken hebt met noordenwind. Door de Bad nor’easter wordt het water opgestuwd in het waterbekken van de Long Island Sound. Er is sprake van enorme pieken, kortstondig weliswaar, maar de gevolgen van overstroming zijn desastreus. Huizen – veelal van hout – worden weggevaagd, straten lopen onder, metro en elektra vallen uit, water raakt vervuild en evacuaties zijn bijna onmogelijk. Anders dan in Nederland loopt het water na de storm direct weg.“

De risicokaart van de verzekeraars
West 8 werkte onder meer samen met het Stevens Institute of Technology, een toonaangevend hydrologisch onderzoeksinstituut uit New Jersey. Over een lange periode heeft het instituut met honderden boeien en meetpunten een permanente database gemaakt van de waterstanden, de stroomsnelheden, etc. Deze database wordt gebruikt in een 3D computermodel van alle watergangen van de Hudson en de West Atlantische kust. Met dit model kan voorspeld worden wat de effecten zijn van klimaatverandering en ontwerpen aan de kustlijn.

Minstens zo belangrijk als deze technische data is volgens Geuze kennis van de lokale cultuur. “Anders dan in Nederland is de houding in Amerika vrij laconiek; de overheid hanteert geen normen voor veiligheid. Verzekeringsmaatschappijen wel; zij bepalen in welke gebieden je wel of niet verzekerd bent tegen stormschade. De kans op een ramp, samen met de berekende schade, bepaalt het risico voor elke postcodegebied. Wij zagen dat deze gegevens zijn samengebracht in een kaartbeeld voor de gehele metropool. Deze kaart gaf een vrij fundamentele inkijk in het probleem, ontdaan van stedenbouw en smaak. Wat blijkt is dat de lage gebieden vooral bewoond worden door een armer deel van de bevolking, op de hoger gelegen grond blijken de rijken te wonen.”

Serie eilanden om golven te breken
“Omdat deze gedachte zelfs in Amerika onacceptabel lijkt, spitste de vraag zich voor ons toe op het omlaag brengen van de risico’s. Samen met het Stevens Institute of Technology introduceerden we het idee de morfologie van de kust aan te passen. In de computermodellen bleek dat hierdoor de pieken in de waterhoogtes tijdens een storm verminderden. Dijken zijn weliswaar nog steeds nodig, maar nu ging het om hoogtes van 2 tot 2,5 meter in plaats van de oorspronkelijke vijf meter waarmee rekening gehouden werd.”

Maandenlang werd gekneed aan de vorm van de kust en aan een reeks van eilanden, die met grof zand opgespoten worden. Geuze ziet grote voordelen in deze aanpak. “Door deze benadering is het niet langer nodig om 1400 km aan dijken te bouwen; met een korte reeks eilanden voor de kust wordt al bereikt dat het meeste stormrisico in de riviermonding van de Hudson verdwijnt. Veel kleinere ingrepen kunnen daar dan volstaan; de maat van dit project is behapbaar. Commercieel zijn er kansen – essentieel aangezien in Amerika dit soort projecten niet door de overheid maar de markt gedreven worden. Dit zijn nieuwe duinen en stranden, waarop je windmolens kunt bouwen, of een vliegveld aanleggen, recreëren – er zijn allerlei combinaties denkbaar.”

De nieuwe eilanden zijn een regionale oplossing voor de middellange termijn. De verschillende stedelijke gemeenschappen kunnen vervolgens een tweede verdedigingslinie ontwikkelen met op maat toegesneden maatregelen. Dat kan een dijk of parkdijk zijn, maar ook aangepaste bebouwing met een stenen in plaats van een houten plint, of een evacuatieplan, afhankelijk van de beschikbare middelen.

Op grotere schaal denken
“De volgende stap is om dit scenario verder uit te werken, er moeten minstens een dozijn aan alternatieven komen. Daarbij moet de focus liggen op de koppeling van systemen: waterhuishouding, erosie, sedimentatie, ecologie, schaderisico... al die zaken kun je nauwkeurige voorspellen, de kennis is aanwezig. Maar de verbanden werden eerder niet gelegd. Dat is wat wij hier als ontwerpers hebben kunnen toevoegen. Ik herinner me nog het eerste onderhoud met de directeur van het Stevens Institute of Technology. Ik stelde aan hem voor de database van Long Island Sound te linken aan die van de New York – New Jersey coastline. Hij verklaarde me voor gek; dat hadden ze nog nooit gedaan. Een half uur later zei hij: dit is de schaal waarop we moeten gaan denken.”

Architectenweb is mediapartner van de Internationale Architectuur Biennale Rotterdam (IABR). De biënnale vindt plaats van 29 mei tot en met 24 augustus 2014 en heeft de (onlangs gerenoveerde) Kunsthal als thuisbasis. Het thema ‘Urban by Nature’ wordt onder leiding van curator en landschapsarchitect Dirk Sijmons via talrijke tentoonstellingen en evenementen uitgewerkt.

Trefwoorden

rebuild by design west 8 urban design & landscape architecture west 8 eilanden new york iabr adriaan geuze

1	Eerste grootschalige houten woongebouw van Rotterdam opgeleverd dinsdag, 13 mei
2	Office Winhov en Office Haratori herinterpreteren wederopbouw in ontwerp woontoren Opportuna woensdag, 14 mei
3	Parametrisch ontworpen lattengevel golft rond Wolder Huus voor Sport en Cultuur maandag, 12 mei
4	Robuust en energiezuinig depotgebouw voor Utrechtse collecties dinsdag, 13 mei
5	Bouw hout-hybride woontoren in Amstelveen stap dichterbij maandag, 12 mei

Gerelateerde nieuwsberichten

Adriaan Geuze

24 september 2018

Nederland investeert twintig miljard in Deltaplan

16 september 2014

Maarten Hajer hoofdcurator IABR-2016-

2 september 2014

‘Dijkverzwaring als aanjager stedelijke ontwikkeling’

29 april 2014

IABR–2014–: ecologie van de stad

17 maart 2014

Luiten: ‘Water wordt steeds vaker omarmd'

2 april 2014

'Eerst kijken waar de waterdreiging vandaan komt'

21 mei 2014

'Ontwerper moet meer weten van waterveiligheid'

15 mei 2014

Video: introductie IABR-2014-

9 mei 2014

TU Delft organiseert Delta Design Dagen

19 mei 2014

Vier winnaars Call for Projects bekend

30 april 2014

IABR maakt projecten hoofdtentoonstelling bekend

25 april 2014

Het Nieuwe Instituut bouwt Yourtopia-paviljoen

15 april 2014

Deltares: ‘Gebruikmaken van natuurlijke systemen’

1 mei 2014

Ovink: ‘Rebuild by Design is vooral cultureel proces’

11 april 2014

Royal HaskoningDHV: Wateropgaven zijn vakoverstijgend

25 april 2014

De Urbanisten: Klimaat en leefbaarheid tegelijk aanpakken

15 april 2014

LOLA: ‘Dijk is belangrijkste uitvinding BV Nederland’

7 april 2014

Winnaars Rebuild by Design bekend

3 juni 2014

Druk programma tijdens IABR-2014-

23 mei 2014

Schultz wil hulp bij waterproblemen leiden

2 juni 2014

Adriaan Geuze zondag te zien als Zomergast

12 augustus 2015

IABR-2014: landschap als ecologisch medicijn

30 mei 2014

Park van West 8 op Governors Island open

28 mei 2014

‘Meer aandacht voor gevolgen overstromingen’

16 juli 2014

Geuze en Bey lid van Akademie van Kunsten

13 januari 2015

Zuiderzeemuseum bootst overstroming na

13 januari 2015

Arcadis moet metro New York beschermen

24 november 2014

Fonteinenpark in Pennsylvania op de schop

29 september 2014

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Antonia Schreiber wint Kazerne Design Award 2025 met circulair pleistermateriaal

4 uur geleden

Wat als koeienmest geen probleem is, maar een waardevolle grondstof? Ontwerper Antonia Vincenza Schreiber zette die gedachte om in een concreet project en is nu met ‘Local Shit’ aangewezen als winnaar van de Kazerne Design Award 2025.

Nai010 presenteert architectuurgids Gebouwen door Vrouwen in Rotterdam

Vandaag, 11:31

Op zaterdag 7 juni wordt de architectuurgids Gebouwen door Vrouwen: Rotterdam gepresenteerd. In het boek zijn vijftig Rotterdamse gebouwen te zien die door vrouwen zijn ontworpen, of waar ze een flinke bijdrage aan hebben geleverd.

AFFR biedt voorpremière van film Universal Language tijdens Rotterdam Architectuur Maand

Vandaag, 10:15

In de film staat de Canadese stad Winnepeg centraal, maar dan in een setting dat Perzisch naast Frans de dominante taal van Canada is.

Fenix, kunstmuseum over migratie, opent zijn deuren

Vandaag, 08:30

Vanuit het nieuwe atrium in het hart van het museum cirkelt een dubbele trap omhoog. Deze spectaculaire Tornado is ontworpen door Ma Yansong / MAD en culmineert op 24 meter hoogte in een uitkijkplatform.

Ministerie onderzoekt oorzaak van daling nieuwbouwvergunningen

3 uur geleden

Het CBS meldde donderdag dat het aantal nieuwbouwvergunningen begin dit jaar met 3500 is gedaald tot 12.500 ten opzichte van het eerste kwartaal van 2024.

PBL: klimaatplannen Hermans onvoldoende voor klimaatneutraal 2050

Vandaag, 10:04

Dat constateert het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in een zogenoemd position paper over het klimaatbeleid dat eind april is aangekondigd.

MOB erkent noodzaak Binnenhofrenovatie, maar hekelt geitenpaadjes

Gisteren, 17:51

De milieuorganisatie is echter klaar met “geitenpaadjes” die de overheid volgens haar gebruikt om onder de eigen stikstofregels uit te komen.

Aantal vergunningen voor tijdelijke woningen weer fors gestegen

Gisteren, 09:39

Om het woningtekort tegen te gaan komen er in Nederland steeds meer tijdelijke huizen bij. Vorig jaar is voor 6.166 van deze woningen een vergunning verstrekt, meldt het CBS.