Kavel 2E Kenniskwartier, Zuidas: acht ontwerpen

Begin april werd bekend dat het ontwerp van Space Encounters voor Kavel 2E in het Kenniskwartier op de Amsterdamse Zuidas geselecteerd is voor realisatie. In de periode hierna presenteerde een aantal architectenbureaus hun inzending voor dezelfde locatie. Architectenweb heeft zo veel mogelijk inzendingen verzameld om ze naast elkaar te kunnen zetten. Hoe hebben de verschillende teams dezelfde opgave benaderd?

Amsterdam startte op 2 oktober 2023 de aanbesteding voor het project in Kenniskwartier, een nieuwe buurt voor Zuidas. Naast kavel 2E gelegen liggen de woontoren Stepstone (LEVS architecten) en het hoogbouwcomplex De Puls (VMX Architects, MVSA Architects). Naast woningen en kantoren moeten in de nieuwe buurt een bioscoop, een supermarkt en diverse horecagelegenheden verrijzen. Station Amsterdam Zuid en de A10 Zuid bevinden zich in de directe omgeving van Kenniskwartier.

De openbare selectieprocedure voor kavel 2E betrof de ontwikkeling van ongeveer 25 vrije-sectorwoningen in een gebouw van maximaal zeven verdiepingen. De woningen moesten een gebruiksoppervlakte van minimaal 70 m² hebben. Op de begane grond diende ruimte voor horeca te komen. Grote nadruk legde de gemeente op ruimtelijke kwaliteit en duurzaamheid.

Space Encounters – Ceci

De gemeente selecteerde het plan ‘Ceci n’est pas une maison’, kortweg ‘Ceci’, voor realisatie. Het ontwerp van Space Encounters valt op door de overstekken met onregelmatige ‘kartelranden’ en de parelmoeren kleurstelling voor de gevel. Deze kleurstelling, de dubbelhoge plint en de mogelijke horecafunctie met terras op de begane grond bestendigen de positie van hoekpand, legt het architectenbureau uit.

Het gebouw reageert op de omgeving, met een hoogstedelijke en formelere uitstraling aan de Gustav Mahlerlaan en een expressievere, informelere uitstraling aan de waterkant van de toekomstige Jaddanbaikade. Ceci krijgt een houten draagconstructie, die zowel aan de binnen- als buitenkant zichtbaar blijft. De balkons en de ondergrondse fietsenstalling worden voorzien van groen.

Team: Space Encounters, Being, MOSS, DGMR, IMd Raadgevende Ingenieurs, Children of the Light

BETA Office – Keystone

Het ontwerp kenmerkt zich door een kolommenstructuur als buitenste contour in combinatie met terugliggende glasgevel. Door te variëren met deze gelaagdheid reageert het gebouw op de context aan elke zijde; aan het groene Forence Pricehof vormen de twee lagen diepe terrassen en bloembakken, richting het groendak. De dubbelhoge, transparante plint zorgt voor verbinding met de stad, waarbij de overgangen tussen binnen en buiten bijdragen aan levendigheid op een manier als langs de Amsterdamse grachten.

Het casco van Keystone bestaat uit massief houten vloeren en de kolommen als exoskelet. Deze kolommen zijn bekleed met een photovoltaïsche huid, die zowel voorziet in energie voor het gebouw als bescherming van de houten structuur tegen weersinvloeden. Bijzondere houtverbindingen zijn een knipoog naar de rijk gedetailleerde Amsterdamse cafés en dragen zo bij aan de beleving in de openbare ruimte.

Team: BETA Office, New Cheese Development, Deerns, Boom Builds, DLVS

De Zwarte Hond – Oasis

Het woonconcept voor Oasis biedt een grote diversiteit aan woningen. De plattegronden zijn flexibel indeelbaar door de houten kolomconstructie. Elke woning heeft bovendien een royale buitenruimte en oriëntatie op het westen. De borstweringen van de balkons vormen gevelbanden van zonnepanelen en plantenbakken. Een daktuin draagt verder bij aan het vele groen in het ontwerp. In de uitnodigende plint, met een opvallende houten boogconstructie over twee lagen, vormt het buurtcafé de plek voor ontmoeting en een sociaal-maatschappelijke en culturele programmering.

Als de glazen pui van het café is geopend, ontstaat via het groene binnenstraatje een natuurlijke trek van koele lucht. Warme lucht verlaat het straatje via een opening aan de bovenzijde van het gebouw. Verkoeling en verse lucht komen hierdoor tot hoger in het gebouw. De valwind van woontoren Stepstone wordt over het dak van Oasis weggeleid, wat de natuurlijke trek uit het binnenstraatje versterkt.

Team: De Zwarte Hond, pc vastgoed, Felixx Landscape Architects & Planners, abt Wassenaar, IMd Raadgevende Ingenieurs, Stadsgeluiden, Edwin Oostmeijer Projectontwikkeling

Marcel Lok_Architect – Cascade

Cascade heeft een dubbelhoge, gewelfde plint in gepolijst beton. De openingen verschillen in maat naar gelang de achterliggende functie: twee maisonettes en de secundaire (fiets)entrees aan de west-, noord- en oostzijde, de hoofdentree en horeca aan de zuid- en westzijde. De bogen zetten zich door in de horecaruimte. Op de betonnen plint verrijst een houten constructie met de woonlagen. De woningen hebben aan drie zijden balkons en aan de noordzijde terrasvormige setbacks.

Het gebouw is gevat in een fijn metalen frame met horizontale banden van bronskleurige pv-panelen. Door alle pv-panelen in de gevel te verwerken en de klimaatinstallaties inpandig onder te brengen, zijn de terrassen en het volledige dak te gebruiken voor natuur, ecologie en waterbuffering. Het dak is niet toegankelijk voor mensen, maar biedt diverse leefomgevingen voor planten en dieren, en fungeert als aantrekkelijke ‘zichttuin’ voor de omliggende gebouwen.

Team: Marcel Lok_Architect, Bulding4you Developments, Studio Blad, Fore Installatie Adviseurs, De Ingenieursgroep

MVRDV – Yadi-Ya

Tussen de omliggende torens valt Yadi-Ya onmiddellijk op door zijn vormen, kleur en materialisatie. De ronde vormen zijn geïnspireerd op de Amsterdamse School. De golvende, duurzame gevel is gemaakt van gerecycled, geglazuurd keramiek en ontworpen door Studio RAP. De configuratie van het gebouw stimuleert interactie tussen bewoners en voorbijgangers.

De begane grond functioneert als sociale hub, met zowel creatieve als commerciële ruimten voor culturele en sociale activiteiten zoals exposities, workshops en zelfs podcast-opnames in een speciale studio. De vierentwintig appartementen in Yadi-Ya variëren van 78 tot 120 m2 en bevatten alle minstens twee slaapkamers. Groen, vogelhuisjes en wateropvang zijn een essentieel onderdeel van het gebouwontwerp. De vogelhuisjes zijn subtiel geïntegreerd in de keramische gevel. Vegetatie is prominent zichtbaar en geïntegreerd in de balkons en terrassen om privacy en verkoeling te bieden, terwijl ze tegelijkertijd de lokale biodiversiteit versterken.

Team: MVRDV, VORM Holding, Studio RAP, Nieman Raadgevende Ingenieurs, Donker Groep, Bureau Stadsnatuur, Hamlet Design+Build Technology, IGG Bouweconomie, Bureaubas.

Natrufied Architecture - Biothope

Biothope is een ontwerp dat stedelijk leven en de natuur op de Zuidas dichter bij elkaar moet brengen. De expressieve organische vormen leveren een opmaat voor deze verbinding. De ecologische ‘Groene Canyon’, die zich aan een zijde van het gebouw strekt, vormt een biotoop voor plant- en diersoorten; deze oase van biodiversiteit binnen de stedelijke omgeving bevat de ontsluitingsroutes voor bewoners. De Groene Canyon functioneert tevens als een ontmoetingsplek waar bewoners samenkomen.

Het hemelwater wordt dynamisch afgevoerd door de Groene Canyon, waar het de beplanting irrigeert en soms ook tot kleine watervallen wordt omgevormd. De watervallen dragen bij aan de bewustwording van regenwateropvang in hoogstedelijke omgevingen. De gevel is opgetrokken uit kalkhennep, een natuurlijk isolatiemateriaal, wat resulteert in get karakteristieke uiterlijk van het gebouw. Bovendien zorgt het voor een gezond binnenklimaat en, samen het met CLT-casco, vermindering van CO₂-uitstoot.

Team: Natrufied Architecture, DGV Group, CYLIND

NL Architects – Obsidiaan

Uitgangspunt bij het ontwerp van Obsidiaan is de constatering dat het ensemble van Kenniskwartier zich kenmerkt door de sterke identiteiten van de bouwstenen. Daarbij vormt kavel 2E ondanks zijn bescheiden afmetingen een belangrijke schakel. Obsidiaan is ontworpen als een kristallijne hoeksteen met een eveneens uitgesproken karakter door zijn sculpturaliteit. Op een transparante plint is een volume van acht verdiepingen met 26 dubbelhoge wooneenheden van circa 80 m² gestapeld.

Vides maken dat daglicht ver in de appartementen kan doordringen. De dubbelhoge balkons zijn ruim opgezet en functioneel: deels inpandig: privé en beschut, deels buiten de gevel liggend: open en sociaal. De verspringende schuine stand van de ‘gepotdekselde’ zonnepanelen creëert ruimte om nestkasten voor gierzwaluwen en hangplekken voor vleermuizen te integreren. Daarnaast maakt het grote oppervlak aan PV-panelen tegen de gevel de weg vrij voor weelderige daktuinen.

Team: NL Development, NL Architects en Aardlab

OZ – Casa Botanica

Casa Botanica is ontworpen als een woongebouw dat in zijn duurzaamheidsbenadering een inspiratiebron kan zijn. Het gebouw is biobased en lowtech, met dampopen passiefwoningen zonder klimaatinstallaties. Minstens twee appartementen functioneren als ‘woonlab’, met een monitoringsprogramma vanuit HBO Bouwkunde. De praktijkresultaten moeten draagvlak scheppen om dit principe breder uit te dragen. Met een ingetogen vormgeving, groene daken en een wintertuin vertenwoordigt Casa Bortanica een nieuwe luxe; die zit niet in dure overdaad maar in uitnodigende natuurlijkheid.

De gevel van de zes meter hoge plint bestaat uit enkel glas en kan volledig worden geopend; de binnenruimte past zich aan de seizoenen aan. In de lente en herfst is er een windstil ‘jas aan’-luchtklimaat, die zich prima leent voor een kop koffie of lunch. In de zomer gaan de luiken open en wordt de groene binnenruimte een verlengstuk van de straat, met schaduw en een verkoelend briesje.

Team: OZ, Steenwell, Aveco de Bondt, WYNE Strategy & Innovation, Solid Timber Engineering, Ramon Mossel Makelaardij O.G.