Gevangenisdorp Haren betekent vernieuwing in Belgisch gevangeniswezen

19 december 2022, 12:13

In het Belgische Haren is in het najaar van 2022 een nieuwe gevangenis geopend, die door EGM architecten in samenwerking met B2Ai is ontworpen met de opzet van een dorp. De gevangenis bestaat uit een aantal kleinere gebouwen met elk een onderscheidende functie en individuele herkenbaarheid. Deze opzet moet bijdragen aan een menselijker detentieklimaat in België.

België telt 34 gevangenissen, waarvan er op termijn drie overgaan naar de nieuwe gevangenis in Haren, nabij Brussel. Het gevangenisdorp is de afgelopen jaren gerealiseerd op een terreinvan 15 hectare, met in totaal 116.000 m² aan gebouwen. De opzet van een dorp betekent een grote stap in het tot voor kort betrekkelijk behoudende detentieklimaat van België.

Het land kent vooral gevangenissen volgens het bekende Ducpétiaux-concept (stervorm) of het panopticum-model, meldt EGM architecten. Beide modellen passen niet in het streven naar eenhumaner beleid. EGM en B2Ai stellen daar een opzet tegenover met een centraal plein, waarop een aantal straatjes uitkomen. Aan die straatjes liggen losse, afzonderlijk herkenbare gebouwen, waarin de verschillende functies zoals verblijf, werk, ontmoeting, sport en therapiezijn ondergebracht.

Normalisatie
De plattegrond van het complex oogt daadwerkelijk als een dorp, dat op een vanzelfsprekende manier is ingepast in de omgeving, zeggen de architecten. Zo zijn er verblijfsgebouwen in uiteenlopende stijlen en kleuren en aan het centrale, groene plein ligt het hoofdgebouw met karakteristieke klokkentoren. Verder liggen er ontspanningszones, een ziekenhuis, werkplaatsen, een moestuin, een sportveld, een rechtbank en familie-ontmoetingsruimten.Baljon Landschapsarchitectenheeft de buitenruimte vormgegeven.

De herkenbare typologie en kleinschalige uitstraling resulteren in een prettiger werk- en leefklimaat. Uit onderzoek onder gedetineerden bleek dat ze juist het gebrek aan alledaagse dingen als belangrijk minpunt voelden in de oudere gevangenissen. In gevangenisdorp Haren pakken gedetineerden die naar school of het werk gaan hun jas en gaan de deur uit– nietalleen die van hun cel, maar ook van hun gebouw.

De gedetineerden ervaren hierdoor een relatief normaal dagritme met afwisseling in omgeving, temperatuur, akoestiek, geur en daglicht. Het leven binnen het complex komt zoveel mogelijk overeen met het leven erbuiten, leggen de architecten uit. De ‘normale’ en vriendelijkere omgeving stimuleert zowel goed gedrag als een menselijkere benadering van de gedetineerden. Dat draagt bij aan een succesvollere resocialisatie en aan een prettiger werkklimaat voor het personeel.

Laag energie- en waterverbruik
Gevangenisdorp Haren is in veel opzichten duurzaam: van ontwerp en bouw tot gebruik en toekomst, aldus EGM. Het complex ontving het BREEAM Very Good-certificaat. De gevangenis is voorzien van maatregelen als zonnepanelen, sedumdaken eneen warmte-koudeopslagsysteem. Op het terrein is 37.000 m² groen aangeplant.

Voorts wordt energieopgewektmiddels een warmtekrachtkoppelingsinstallatie, wat inhoudt dat restwarmte een deel van het water verwarmt).Bijzonder is het integrale watergebruik, meldt EGM verder. De gevangenis verbruikt 77% minder leidingwater dan gemiddeld door een combinatie van een grijswatersysteem en hergebruik van water.

Toekomstbestendig
In het ontwerp is rekening gehouden met mogelijke functieverschuivingen; wat tijdens de bouw al van pas kwam. Ook grootschaliger functieverandering in de toekomst is mogelijk. Gebouwen kunnen afzonderlijk en als groep eenvoudig een andere (maatschappelijke) bestemming krijgen. De doordachte positionering en koppeling van de gebouwen op het terrein en de weloverwogenverhouding tussen de constructieve elementen en de flexibele inbouw maken dit mogelijk.

Gevangenisdorp Haren is door EGM architecten samen met B2Ai ontworpen in opdracht van het consortium Cafasso NV. Het Belgisch-Spaans-Australische consortium is met het Design, Build, Finance en Maintain (DBFM)-contract voor 25 jaar aan de gevangenis verbonden. Regie der Gebouwen trad op als bouwheer. De Federale Overheidsdienst Justitie is eindgebruiker van het complex.

Trefwoorden

gevangeniscomplex gevangenis brussel justitiële instelling b2ai belgië haren gevangenisdorp egm architecten

1	Werelderfgoedcentrum Waddenzee: een baken van ecologisch bewustzijn woensdag, 9 juli
2	OMA ontwerpt rotsachtig hoofdkantoor Jomoo in Xiamen woensdag, 9 juli
3	Studio Maks ontwerpt woongebouw volgens buddy-concept voor Oostenburg donderdag, 10 juli
4	MIX architectuur ontwerpt robuust en duurzaam woongebouw voor Leidsche Rijn woensdag, 9 juli
5	Studio Selva ontwerpt 379 verplaatsbare woningen op Circusterrein Hilversum dinsdag, 8 juli

Gerelateerde nieuwsberichten

Invloeden Bossche School geven nieuw hoofdgebouw Radboudumc eigen ritmiek

23 november 2022

EGM heeft Gerben Vos en Gary Cornel benoemd tot associate

10 oktober 2022

Zorgvuldige renovatie en uitbreiding voor Pniëlschool in Rotterdam Zuid naar ontwerp van EGM Architecten

1 juli 2022

EGM Architecten renoveert hoofdgebouw Maastricht UMC+

17 februari 2022

Radboudumc heeft speciaal infectieziektengebouw naar ontwerp van EGM

18 december 2023

EGM architecten ontwerpt nieuwbouw Adrz in Goes

4 april 2024

Westwing Tower in Roeselare naar ontwerp van B2Ai opgeleverd

13 mei 2024

EGM Architecten benoemt Arno van Schaik tot associate

14 januari 2022

Expositie over zorgarchitectuur in het RadboudUMC

13 juli 2023

Eerste integrale Spoedpost in Amsterdam-Noord straalt rust uit

11 maart 2024

Voorzieningengebouw De Brink van Park Boswijk opgeleverd

29 november 2021

Bouw eerste deel omvangrijk project Neutelings Riedijk in Brussel van start

5 februari

EGM brengt Ronald McDonald Huiskamer onder in zwevende 'kiezelstenen'

26 november 2021

EGM benoemt Jan Paul de Ridder tot associate

15 januari 2024

Eerste gerenoveerde verpleegafdelingen Amsterdam UMC in gebruik

4 november 2021

Experience Center van Radboudumc combineert ontmoeting, onderwijs en innovatie

8 juni 2021

Oproep voor ontwerp grootschalige studentenhuisvesting in Elsene

9 april 2024

Nieuw OK-complex bovenop parkeergarage Reinier de Graaf Gasthuis

7 april 2021

Politieteam Feijenoord krijgt nieuwe thuisbasis op Rotterdam-Zuid

9 juli 2024

Bouwstart 'gevangenisdorp' Haren (B) aanstaande

31 oktober 2018

Call for Projects: Architectuurboek Vlaanderen N°16

5 juli 2023

Ontwerp voor gevangenis met dorpse opzet

9 september 2013

KAAN Architecten en LOW Architecten renoveren hoofdkantoor Belgische Nationale Bank

21 juni 2024

EGM realiseert renovatie faculteit Diergeneeskunde volgens circulaire principes

6 juni 2024

Arno van Schaik benoemd tot partner bij EGM Architecten

13 januari 2023

Consortium bekend voor eerste fase grootschalige herontwikkeling Josaphat

2 mei 2023

Toon alles

Gerelateerde podcasts

Gesprek met Willemineke Hammer en Roemer Pierik over 50 jaar EGM architecten

20 juni 2024

Andere nieuwsberichten

BURA en De Urbanisten aan de slag met masterplan voor Schiehaven Noord

4 uur geleden

De gemeente Rotterdam wil vijf- tot zevenhonderd woningen realiseren in het plangebied aan de Schiekade. Daarnaast wordt het een ‘Paris Proof-tuin’, die fungeert als proeftuin voor duurzaam bouwen.

Benthem Crouwel en Snøhetta geven eerste indruk van Huis van Cultuur en Bestuur Eemsdelta

Vandaag, 11:01

Benthem Crouwel Architects en het Noorse architectenbureau Snøhetta hebben een eerste impressie van het nieuwe Huis van Cultuur en Bestuur voor de gemeente Eemsdelta in Delfzijl gepresenteerd.

Research en Diagnostiek Centrum Adore op Zuidas in gebruik genomen

Vandaag, 10:00

Op 14 mei 2025 is het Research en Diagnostiek Centrum (RDC) Adore op de Zuidas officieel geopend door koningin Máxima.

Architectenweb Sportzomer: René Klein Horsman is een jaar profvoetballer geweest

Vandaag, 09:00

De medeoprichter van 4D Architecten voetbalde in het seizoen 1991/'92 voor de Zwollenaren. In de eerste aflevering van onze zomerserie spraken we er met hem over.

Zuid-Holland zoekt met spoed nieuwe plek voor archeologisch depot

Vandaag, 13:05

De provincie wilde haar archeologische vondsten onderbrengen in een nieuw te bouwen erfgoedcentrum in Katwijk, maar de gemeenteraad heeft dat plan afgewezen.

Ruim een op de drie Nederlanders vindt woning niet hittebestendig

Vandaag, 11:47

De onvrede is het grootst in Zuid-Holland, waar 41 procent van de inwoners vindt dat hun woning onvoldoende beschermd is tegen hitte.

'Bouwplaatsen worden steeds interessanter voor criminelen'

10 juli, 2:32

Door de stijgende prijzen voor grondstoffen worden bouwprojecten steeds interessanter voor bendes en kruimeldieven.

NVM: prijzen mogelijk sterker omhoog na verkoopgolf huurhuizen

10 juli, 11:18

De stijging van de huizenprijzen is flink afgezwakt, maar de prijzen zouden volgend jaar zomaar weer harder kunnen gaan stijgen.

Evelien Peeters nieuwe managing director Witteveen+Bos Belgium

9 juli, 3:17

Evelien Peeters volgt Maarten-Kees van Breukelen op, die binnen Witteveen+Bos doorgroeit naar de rol van directeur bedrijfsvoering voor de hele groep.