Jaaroverzicht 2020: bouwen in hout

Opeens leken de ecologische voordelen en de noodzaak breder door te dringen, en de mogelijkheden van bouwen in hout misschien ook nog groter dan gedacht. In 2020 werden tal van projecten in (volledige) houtbouw aangekondigd.

Met onder meer het project Biobasecamp van Studio Marco Vermeulen, dat letterlijk en figuurlijk een centrale plek innam op de Dutch Design Week 2019, een VPRO-uitzending die aan bouwen in hout werd gewijd en de ruime aandacht voor het kantoor van de Triodos-bank met zijn houten kernen en plafonds, stond houtbouw vorig jaar plots sterk in de (publieke) belangstelling.

Opeens leken de ecologische voordelen en de noodzaak breder door te dringen, en de mogelijkheden van bouwen in hout misschien ook nog groter dan gedacht. Houtbouw leek een momentum te hebben dat in 2020 misschien kon worden benut. Alsof het architectenbureau dat wilde onderstrepen maakte Mei architects and planners in februari van dit jaar de plannen bekend voor SAWA, een appartementengebouw van 50 meter hoog, met een hoofddraagconstructie in Cross Laminated Timber (CLT). Het moet verrijzen op de Rotterdamse Lloydpier.

Er werden meer spectaculaire projecten in hout aangekondigd, zoals houten hoogbouw voor een kantoor aan de Amsterdamse Zuidas naar ontwerp van Dam & Partners. En als we even kort over de grens kijken: voetbalclub Forest Green Rovers krijgt in het Engelse Stroud een houten stadion; de lokale overheid heeft begin dit jaar de bouwplannen voor het ontwerp van Zaha Hadid Architects goedgekeurd.

In de omgeving van Oslo komt het nationale houtkap- en moerasmuseum van Noorwegen, uiteraard te bouwen in hout. Met zijn ontwerp voor het museum won het Nederlandse bureau Karres en Brands de internationale competitie.

Daadwerkelijk in aanbouw genomen is HAUT, in mei dit jaar. Het gebouw is ontworpen door Team V Architectuur en Arup en komt in het Amsterdamse Amstelkwartier. HAUT gaat 21 verdiepingen tellen en heeft een houten draagconstructie die versterkt is met betonnen kernen, een hybride constructie dus. Eenzelfde soort constructie past Team V Architectuur ook toe in het nieuwe kantoor voor DPG Media.

Naast hybride constructies worden gebouwen ook volledig uit hout opgetrokken, bijvoorbeeld in CLT of in houtskeletbouw (hsb), of een combinatie daarvan. Als argument om voor (volledige) houtbouw te kiezen, geven architectenbureaus (en ontwikkelaars en bouwers) vaak ecologische motieven, zoals het feit dat het een hernieuwbare grondstof is en dat hout CO₂ vastlegt. Tijdens de groei nemen bomen (en planten en gewassen) CO₂ op; als het hout niet vergaat of wordt verbrand, blijft de CO₂ ‘opgeslagen’.

Verder is de uitstoot van stikstof bij biobased bouwen veel lager dan bij een traditioneel bouwproces. In de recente stikstofcrisis was nog een voordeel, dat bouwen in hout en andere biobased materialen gewoon door kon gaan.

Ook de voordelen voor het binnenklimaat worden vaak genoemd. Onder meer zorgt hout voor een goede vochtregulering in het interieur. Daarnaast heeft het natuurlijke materiaal een warme en aangename uitstraling.

Bouwen in hout heeft ook praktische redenen: het snelle bouwen is een veelgenoemd voordeel. Zeker wanneer het modules betreft, die al in de fabriek onder optimale omstandigheden zijn vervaardigd. Het betekent een korte bouwperiode ter plaatse, met weinig bouwoverlast voor de omgeving en weinig transportbewegingen.

Verder zijn de gebouwen uit houten modules makkelijk aanpasbaar, demontabel en verplaatsbaar. Dat is ook een prettig voordeel bij tijdelijke projecten, waar men het milieu en de gezondheid in het oog wil houden, zoals een expopaviljoen of een schoolgebouw in afwachting van het definitieve gebouw.

Het afgelopen jaar zijn, naast vooral kantoren, tal van woningbouwprojecten aangekondigd die (volledig) in hout moeten worden gerealiseerd; zelfs in de afgelopen weken kwam er weer een aantal ontwerpen en goedgekeurde projecten bij. Als het meezit bevat de terugblik van volgend jaar een aantal mooie opgeleverde projecten in houtbouw.