Ben van Berkel: 'Zo'n holistische aanpak heb ik nergens anders meegemaakt'

1 maart 2019, 14:48

“Zo holistisch als ze het hier aanpakken, heb ik het nog nergens gezien.” Dat zei architect Ben van Berkel donderdag tijdens de officiële aftrap van Brainport Smart City in Helmond, wat de ‘slimste woonwijk ter wereld’ moet gaan worden. Het wordt een living lab, waar technologische innovaties aan nieuwe inzichten op sociaal gebied gekoppeld gaan worden.

“Eindhoven is uitgeroepen tot de slimste regio van de wereld - en daar hoort Helmond bij!”, sneerde cabaretier Theo Maassen eens tijdens een show. ”Dat is zoiets als de Champions League winnen met Roel van Velzen op doel.” Het lijkt erop dat de Eindhovenaar terugbetaald gaat worden voor deze grap, want ze gaan in Helmond bouwen aan een wijk die slimmer moet worden dan ooit is vertoond.

Donderdag presenteerde UNStudio de stedenbouwkundige visie voor de wijk, die ten westen van de Vinex-wijk Brandevoort komt te liggen. Verdeeld over een oppervlakte van 155 hectare (pakweg 320 voetbalvelden, om in Theo Maassens beeldspraak te blijven) worden 1.500 woningen en voor twaalf hectare aan bedrijfsruimte gerealiseerd.

Als het aan de initiatiefnemers ligt, wonen de ongeveer 4.500 inwoners er in een duurzaam huis dat ze samen met de andere bewoners van de wijk hebben ontworpen. Verder delen ze hun elektrische auto, halen ze water uit de kraan dat in de wijk zelf is opgevangen en gezuiverd en eten ze groenten die afkomstig zijn uit hun eigen (buurt)tuin.

Het is maar een beeld, zo laten de betrokken partijen weten. Wat Brainport Smart City precies gaat worden en hoe de wijk eruit komt te zien, dat ligt nog open. Sociaal, circulair, gezond, veilig, mobiel, energie, digitaal; dat zijn enkele belangrijke steekwoorden in de zeven programmarichtlijnen die zijn opgesteld voor de ontwikkeling van het gebied.

Integraal
Bijzonder aan het project is dat alle genoemde aspecten integraal worden meegenomen, zei Ben van Berkel na de presentatie van de plannen tegen Architectenweb. “Smart city-concepten gaan eigenlijk altijd maar over een of twee thema’s, bijvoorbeeld energie of veiligheid. Zo holistisch als we het hier gaan aanpakken, heb ik het nog nergens gezien. Er zijn echt vele lagen over elkaar heen gelegd in het plan”, aldus de oprichter van UNStudio.

Mede daarom spreekt Van Berkel in het geval van de wijk in Helmond liever van een ‘intelligent city’. Data kunnen helpen om verschillende doelen te bereiken. “Je kunt verschillende systemen bedenken om richting te geven aan bepaalde samenwerkingsmodellen. Denk bijvoorbeeld aan een app waarbij mensen kunnen afspreken wie wanneer verantwoordelijk is voor het verbouwen van groente.”

De droom van de plannenmakers is dat de technologie gaandeweg steeds verder wordt ontwikkeld, ten gunste van het sociale model. Maar niet alleen de digitale aspecten spelen een rol. “Bewoners kunnen ook een commerciële tint geven aan de voedselverbouwing, door het eten zelf te verkopen. Op die manier is er misschien geen Albert Heijn meer nodig”, geeft Van Berkel als voorbeeld.

Tien stroken
Brainport Smart City stoelt op een flexibel stedenbouwkundig raamwerk, dat bewoners en bedrijven de vrijheid biedt om naar eigen inzicht een kavel te ontwikkelen. De wijk is opgedeeld in tien stroken met een lage bebouwingsdichtheid (tot maximaal zestig woningen per hectare). Verder komt er veel water en groen en blijft de bestaande natuur veelal gehandhaafd.

“Dankzij die stroken kunnen we hele kleine wijken introduceren en voor elke strook een ander type gemeenschap creëren, wat weer zorgt voor diversiteit”, verklaart Van Berkel. “Met de strokenopzet krijg je bovendien bijna een agrarisch model waarop het landschap kan worden ingericht. Daarmee introduceer je ook haast automatisch de tuinen.”

Het team achter de stedenbouwkundige visie bestaat naast UNStudio (projectleiding en planning) uit Felixx Landscape Architects & Planners (ecologie en landschap), Metabolic (circulariteit en klimaataanpassing), Habidatum (data-analyse) en UNSense (data- en technologiestrategie). Het plan is in nauwe samenwerking met betrokkenen tot stand gekomen, zoals dat tijdens het hele realisatieproces van Brainport Smart District zal gebeuren.

Voorbeeldwoning
Dit jaar gaan studenten van de TU Eindhoven in één dag een voorbeeldwoning bouwen, die is geleed in drie wooneenheden. De woning bestaat uit één stalen kolom van twee bij twee meter, waarin alle technische voorzieningen zijn opgenomen. Dankzij deze voet kunnen er verwisselbare niet-dragende gevels van duurzame materialen worden toegepast. Tijdens de bouw en eventuele latere aanpassingen ontstaat geen afvalstroom, meldt de gemeente Helmond.

Ook met de bedrijven Omines, Hendriks Coppelmans, UNSense en Ecarcell en Livin Concepts gaan projecten van start, terwijl enkele belangstellende particulieren werken aan een co-creatief en experimenteel bouwproces. Deze maand gaan ze in dat kader bij UNStudio langs.

Trefwoorden

felixx landscape architects & planners unsense ben van berkel woonwijk metabolic brainport smart district helmond unstudio habidatum smart city

1	Twee gebouwen met studentenwoningen in hartje Rotterdam opgeleverd woensdag, 15 maart
2	Getrapt en uitwaaierend woongebouw is nieuw baken in centrum Lelystad donderdag, 16 maart
3	Tender voor zeventig meter hoge woontoren in Sluisbuurt Amsterdam dinsdag, 14 maart
4	Nieuwbouw op locatie ‘SoZa’ in Den Haag stap dichterbij woensdag, 15 maart
5	Ontwerp verbouwing en uitbreiding Haags Paleis van Justitie gepresenteerd woensdag, 15 maart

Gerelateerde nieuwsberichten

Stichting Brainport Smart District acht slimme wijk van UNSense haalbaar

UNStudio maakt tech-ondersteund masterplan voor tienminutenwijk in Seoul

Een pixelgevel van UNStudio met textuur en transparantie

UNStudio vernieuwt hoofdkantoor Hanwha terwijl personeel doorwerkt

Schoolgebouw van RoosRos is een ster op Sport- en Beleefcampus De Braak

UNStudio voorziet C&A-pand Eindhoven van opvallende glazen erkers

Sidewalk Labs haalt stekker uit 'slimme' houten wijk Toronto

UNStudio maakt winnend masterplan voor Korean National Football Centre

Gemeenteraad Helmond akkoord met basisontwerp Huis voor de Stad

UNStudio presenteert eerste 37 stations van het Doha Metronetwerk

UNStudio maakt visie 'slimme wijk' Helmond

Helmond wil 'slimste wijk van Nederland'

UNStudio presenteert visie op Hyperloop-station

UNStudio presenteert stedenbouwkundige visie Media Park Hilversum

G5 en VNG werken samen in Smart City Strategie

Ben van Berkel richt technologie-startup op

UNStudio wil 'green mile' op Stadhouderskade

UNStudio presenteert masterplan nieuwe wijk Bangalore

Nieuw stadion Helmond Sport vormt geheel met landschap

UNStudio ontwerpt Business School for the Creative Industries

Bouw kabelbaan UNStudio tussen Rusland en China gestart

KCAP en Felixx winnen prijsvraag kustlijn Chinees schiereiland

Video: masterclass Ben van Berkel in Haarlem

Een winkelgevel als haute couture van UNStudio

Gerelateerde podcasts

Gesprek met Ben van Berkel over parametrisch ontwerpen, virtual reality en urban data

Andere nieuwsberichten

Voor Adri Duivesteijn was relatie tussen politiek en architectuur vanzelfsprekend

2 uur geleden

Afgelopen vrijdag is op 72-jarige leeftijd Adri Duivesteijn overleden. Architectuur vormde een rode draad in de loopbaan van de politicus en PvdA-prominent.

Nominaties Gouden A.A.P. 2023 bekend

18 maart, 9:00

Er zijn tien projecten genomineerd voor de zestiende editie van de jaarlijkse Amsterdamse Architectuurprijs, heeft architectuurcentrum Arcam zaterdag bekendgemaakt.

Drijvende installatie van Kunlé Adeyemi in vijvers Nieuwe Instituut

17 maart, 2:02

In een drijvend paviljoen en een aantal pontons vinden van 14 mei tot en met 22 oktober verschillende activiteiten plaats. Het is voor het eerst dat het drijvende werk van de Nigeriaans-Nederlandse architect in ons land te zien is.

Rembrandthuis heropent na verbouwing

17 maart, 11:36

Het museum heeft er meer publieke ruimte bij gekregen, de routing door het gebouw is verbeterd en ruimtes zijn vernieuwd. BiermanHenket is verantwoordelijk voor het ontwerp.

Minister stuurt 'energiefixers' langs in wijken met slecht geïsoleerde huizen

1 uur geleden

Het kabinet zet extra vaart achter maatregelen om energiearmoede tegen te gaan.

Nederland mede-organisator VN-conferentie over water

Vandaag, 10:40

Wereldwijd moet meer aandacht komen voor schoon en veilig drinkwater, bescherming tegen overstromingen en droogte en voor de betaalbaarheid van drinkwater. Dat wordt de inzet van een grote VN-conferentie in New York.

ING: kopers eerste huis historisch veel kwijt aan hypotheek

17 maart, 1:22

De hypotheekrentes zijn afgelopen jaar razendsnel gestegen en de inkomens konden dat tempo niet bijbenen.

Bouwwereld reageert verdeeld op verkiezingswinst BBB

17 maart, 9:52

Zo vraagt de branchevereniging van bouwmaterialen NVTB zich af wat BBB concreet voor plannen heeft en hoe deze van invloed zullen zijn op de bouwsector.