Installatie klampt zich aan het Glaspaleis

13 september 2017, 9:24

Aan een witte buitenmuur van Glaspaleis in Heerlen klemt zich een industrieel ogend zwart object. Is het een parasiet of leeft het in symbiose met zijn gastheer? Hecht het zich aan het verleden of bereidt het een sprong naar de toekomst voor? De installatie is gemaakt door Studio Frank Havermans.

Frank Havermans heeft de installatie KAPKAR/ ZM-S*B3-JH gerealiseerd in opdracht van de culturele instelling SCHUNCK*, die in het Glaspaleis is gevestigd. Hij koos ervoor om een ingreep te doen aan de zuidgevel, een wit vlak als een onbeschreven blad aan het drukke Pancratiusplein. “Het vroeg erom beschreven te worden”, zegt Havermans.

Verdwenen verleden
KAPKAR/ ZM-S*B3-JH is een poging om het verleden van Heerlen te verbinden met het heden en de toekomst, legt hij uit. Net als in de rest van Limburg is direct na het sluiten van de mijnen bijna het gehele bovengrondse erfgoed gesloopt.

Ongetwijfeld was het snelle ‘opruimen’ door de Nederlandse regering goed bedoeld, vermoedt Havermans, maar de uitwerking was desastreus. “Limburg heeft door de snelle afbraak mentaal nooit afscheid kunnen nemen van dit verleden en ondervindt daar nog steeds hinder van”, zegt hij. Dat geldt ook voor Heerlen.

De mijnbouw betekende zware arbeid, maar ook saamhorigheid tussen de arbeiders, bevolkingsgroei en voorspoed. De enige twee gebouwen die nog aan die tijd herinneren zijn het mijnschachtgebouw van de Oranje Nassau 1, dat nu dienst doet als Mijnmuseum en het Glaspaleis, in 1936 als modern warenhuis gebouwd.

Modernistisch versus industrieel
Het modernistische Glaspaleis van architect Frits Peutz – ondertussen zorgvuldig gerenoveerd en aan de zuidelijke kant uitgebreid – vervult nog steeds een actieve en positieve rol in Heerlen, onder meer met horeca, bibliotheek en tentoonstellingsruimte. Dit in tegenstelling tot het Mijnmuseum, volgens Havermans, met relicten uit de mijnbouw als “een kapel waar de mijntijd wordt geëerd”.

Juist aan het Glaspaleis heeft Havermans de installatie KAPKAR/ ZM-S*B3-JH gerealiseerd. De beeldtaal is gebaseerd op de industriële ingenieursarchitectuur die is verdwenen; als basis diende het voormalige schachtblok 3 van de mijnschacht van de Oranje Nassau 1. Door middel van lange armen grijpt de installatie rond het gebouw naar houvast.

Tijdslagen
De installatie hecht verleden aan het heden; daarmee herdefinieert de constructie tegelijkertijd zijn gastheer, aldus Havermans. Door hechting van een onbekende entiteit aan een icoon, zo legt hij uit, wordt een ingang gecreëerd naar een minder geconditioneerde omgang met een monument als het Glaspaleis.

“Deze installatie, die slechts een kortdurende tussenlaag van de geschiedschrijving van de stad zal zijn, is een voorstel om op ene uitdagender manier met stedelijke gelaagdheid om te gaan”, zegt Havermans. De installatie is nog tot 12 november te zien.

Autonome modellen
Tegelijkertijd is er in het Glaspaleis een tweede installatie van Havermans te zien. Voor de dertig meter lange vitrine van het gebouw heeft hij ‘dragers’ gebouwd, die zijn samengesteld uit onderdelen van eerdere installaties. Op en aan deze elementen presenteert Havermans 145 modellen, die in onderlinge samenhang een verhaal vertellen.

Havermans ontwerpt zijn installaties altijd aan de hand van een serie modellen, aanvankelijk nog zonder schaal of functie. Het laatste, het conclusiemodel zoals Havermans het noemt, fungeert als een 3D-bouwtekening. De modellen ziet Havermans echter ook als autonome sculpturen, die los van de gebouwde objecten staan.

In de vitrine heeft hij ze samengevoegd tot een landschap dat enerzijds een blik biedt op denk- en werkwijze van Havermans, anderzijds als een nieuwe installatie een maquette vormt van een gedroomde stad, of zoals SCHUNCK* het formuleert “de verbeelding van een mogelijke toekomst voor Parkstad".

Trefwoorden

tentoonstelling schunck* frank havermans installatie heerlen studio frank havermans

1	Bureau B+B en Shift maken plan voor groene wijk in Rotterdamse Schiehaven-Noord woensdag, 22 juni
2	Winnaars Rotterdam Architectuurprijs 2022 bekend woensdag, 22 juni
3	Nieuwe Gezichten: Studio RAP donderdag, 23 juni
4	Winnaars Archiprix 2022 bekend maandag, 20 juni
5	Uitbreiding geeft poppodium Nieuwe Nor prominentere uitstraling maandag, 20 juni

Gerelateerde nieuwsberichten

Een observatiepost voor stedelijke dynamiek

Een platform voor Oude Willem en de wandelaar

Een poort die de fantasie prikkelt

Vuurrood baken voor brandweerpost

Longlist EU Mies Award bekend

Verplaatsbaar paviljoen met flexibel bouwsysteem

Locatiegebonden ontwerp voor vliegbasis

'Illegale' constructie voor biënnale Hongkong

Schunck lanceert Heerlen Rooftop Project

Frank Havermans toont in Shenzhen een gastvrij kunstwerk

Winnaars ideeënprijsvraag Heerlen Rooftop Project bekend

Installatie van Frank Havermans is tevens eenpersoonswerkplek

Verloting boek Transitional over Frank Havermans

Winnaar van exemplaar ‘Transitional’

Lichtend object in stationshal Amsterdam Centraal

Andere nieuwsberichten

Ensemble van ontvangstpaviljoens voor Brabantse natuurbegraafplaats

24 juni, 1:38

Voor een natuurbegraafplaats in de Brabantse Kempen heet architecten|en|en een ensemble van drie ontvangstpaviljoens ontworpen. De gebouwen zijn gerealiseerd van lokaal larikshout.

Eerste monografie van KAAN Architecten verschenen

24 juni, 11:32

In het boek Portraits zijn vijftien projecten van het Rotterdamse bureau opgenomen, waaronder de Hoge Raad in Den Haag, de rechtbank in Amsterdam en het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen.

Wethouders Almere opgestapt om slechte resultaten Floriade

24 juni, 9:03

Donderdag werd bekend dat rekening moet worden gehouden met 33,8 miljoen euro aan extra kosten, vanwege de lage bezoekersaantallen sinds de opening.

Architectuurprijs Nijmegen 2021 voor Het Rijks en Jorismavo

23 juni, 10:15

De renovatie en nieuwbouw naar ontwerp van Mecanoo scoorde het hoogst in het oordeel van de vakjury. “Een rijke transformatie en een feest voor de gebruiker”, zo oordeelt de jury over het project.