Verslag van eerste lezingenavond Stichting Living Daylights

15 maart 2017, 11:38

Afgelopen najaar werd voor de vijfde keer de Daylight Award uitgereikt. Reden voor de Stichting Living Daylights om in een tentoonstelling terug te blikken op de afgelopen edities en hierbij een lezingenprogramma te organiseren. Op donderdagavond 9 maart 2017 werd de tentoonstelling in het Borneo Architectuur Centrum geopend en vond de eerste lezingenavond plaats. Een verslag.

Het Borneo Architectuur Centrum is gevestigd in het Pacman-woongebouw van architect Koen van Velsen in het Oostelijk Havengebied van Amsterdam. De voorzitter van de Stichting Living Daylight, architect Lars Courage, modereerde de avond en had een serie van vragen voor de sprekers voorbereid. Allemaal over het gebruik van daglicht in architectuur, waardoor op dat vlak echt de diepte ingegaan werd.

De lezingen op deze eerste avond werden gegeven door de winnaars van de recentste editie van de Daylight Award. De jonge architect Tim de Graag vertelde over het ontwerp voor de 20x3-woning in Zierikzee, waarmee de Daylight Award 2017 in de categorie <1000 m2 won. Architect Vincent Panhuysen van KAAN Architecten ging in op het ontwerp voor de Hoge Raad in Den Haag, waarmee het bureau de Daylight Award 2017 in de categorie >1000 m2 won.

Ruimtelijkheid door daklicht
Zijn eigen ouders vroegen Tim de Graag om een bestaande woning aan een gracht in Zierikzee te moderniseren tot vakantiehuis. Het huis had echter een bijzondere voetafdruk: slechts zo’n drie meter breed, maar wel zo’n twintig meter diep. Onder andere op het gebied van daglicht bracht dit een aantal uitdagingen met zich mee.

Om de woning zo breed mogelijk aan te laten voelen heeft De Graag in het interieur de verschillende functies die geen daglicht behoeven niet gecombineerd in grotere volumes, maar ze in kleinere eenheden langs de wanden geplaatst. Hierdoor ontstaan er allerlei nissen en lijkt de ruimte als geheel breder. Ook voorzag hij het huis van nieuwe doorzichten, zodat vanuit verschillende vertrekken nu uitzicht is op de gracht.

Om daglicht diep de woning in te brengen, koos De Graag ervoor om tussen het voor- en achterhuis een groot daklicht te introduceren, precies boven het trappenhuis dat alle verdiepingen in de woningen met elkaar verbindt. Al tijdens de bouw viel het de architect op hoe mooi het licht van boven in de woning viel. Hij had het in allerlei maquettes onderzocht, en in de praktijk viel het uit zoals bedacht. Beter nog, vulde zijn vader vanuit de zaal aan: elk moment in de dag is het licht weer anders, en vooral ‘s ochtends is het vaak prachtig.

Volledig glazen gevel op het zuiden
Het ontwerp voor de Raad van State in Den Haag, dat KAAN Architecten binnen een breed consortium heeft gemaakt, is natuurlijk van een totaal andere categorie. Architectenweb bezocht het gebouw voor de opening en publiceerde er toen een uitgebreide reportage over. Deze avond ging Vincent Panhuysen nog wat verder in op het gebruik van daglicht in het gebouw.

Op alle werkplekken in de bovenbouw was een minimum lichtniveau van 500 lux verplicht gesteld. Doordat de verdiepingshoogte van 2,7 meter in het proces opgerekt was naar 3,0 meter, en de gevels volledig in glas uitgevoerd werden, werd het geëiste lichtniveau met daglicht al in bijna alle situaties gehaald. Hierdoor hoefde maar 200 lux basisverlichting geïnstalleerd te worden, vertelde Panhuysen. Voor de medewerkers van de Hoge Raad die meer licht wensen, is iedere werkplek uitgerust met een eigen lichtbron.

De enige plekken in het gebouw waar de norm van 500 lux niet gold, waren de atria in de bovenbouw. Voor de afwisseling in het lichtniveau heeft KAAN Architecten er in die atria daarom voor gekozen hier het daglicht iets te dempen. De daklichten zijn hiervoor vrij klein gehouden. In de praktijk valt de lichtopbrengst echter absoluut niet tegen, vertelde Panhuysen: het daglicht valt diep het gebouw in.

Aan de selectie van het glas in het gebouw kon Panhuysen extra aandacht schenken. Het bureau begon voor de bovenbouw met het transparantste glas dat er is, museumglas, maar dat bleek toch te duur. Uiteindelijk is er ander, bijna net zo wit glas gevonden dat aan de eisen voldeed. In de plint van het gebouw is het glas om veiligheidsredenen bijzonder dik uitgevoerd, waardoor helemaal wit glas niet mogelijk was. Daar koos KAAN Architecten daarom voor glas met een vleugje groen erin. Groen dat terugkomt in de beelden voor het gebouw en het natuursteen van de plint.

Panhuysen is er bijzonder trots op dat het gelukt is om zowel in de bovenbouw als in de onderbouw op het zuiden een volledig glazen gevel te maken. In een gebouw met een hoge energieprestatie, benadrukte hij. De bomen voor het gebouw weren in de zomer veel zon, vooral voor de glazen plint. Bij de kantoren bovenin het gebouw zorgt de dubbele gevel voor de gewenste abstractie van de gevel en houdt die warmte effectief buiten. Het is toch prachtig dat we wat betreft bouwtechniek nu zover zijn dat dit mogelijk is, concludeerde Panhuysen.

Op 13 april 2017 vindt de volgende lezingenavond rond daglicht plaats in het Borneo Architectuur Centrum, dan met onder meer DGMR, OMA en SeARCH als sprekers.

1	Een gevel uit treinramen voor een onderhoudsgebouw van NS dinsdag, 20 mei
2	Team met Mecanoo en Inside Outside wint tender kavel 1A2 Sluisbuurt woensdag, 21 mei
3	Mecanoo presenteert ontwerp verbouwing Theater Hanzehof Zutphen maandag, 19 mei
4	Studio Hartzema presenteert plannen voor een nieuwe stad in Zeeland woensdag, 21 mei
5	Jaarboek Architectuur in Nederland 2024/2025 gepresenteerd donderdag, 22 mei

Gerelateerde nieuwsberichten

Evenement ‘Daylight Talk – A Day with Daylight’ bij TU/Eindhoven

6 maart 2024

Hoge Raad: één gebouw, twee werelden

6 april 2016

Winnaars Daylight Awards 2016 bekend

10 oktober 2016

Inschrijving Dutch Daylight Award 2018 geopend

15 maart 2018

Laatste kans voor inschrijving Dutch Daylight Award

11 mei 2018

Nominaties Dutch Daylight Award 2018 bekend

4 september 2018

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Jaarboek Architectuur in Nederland 2024/2025 gepresenteerd

22 mei, 9:15

Op de cover prijkt het Hertha Mohrgebouw in Leiden, dat is gerenoveerd en uitgebreid door De Zwarte Hond. Er zijn 35 projecten geselecteerd voor het jaarboek, onderverdeeld naar hun historische context.

Voormalig kantoor in Scheepvaartkwartier Rotterdam herbestemd tot woongebouw

22 mei, 5:13

Het herontwikkelingsproject The Caland is officieel opgeleverd. V8 Architects heeft bij de transformatie gestreefd naar een tijdloos gevelontwerp, dat aansluit bij het klassieke straatbeeld in de omgeving.

Wachten in een compositie als van Mondriaan

22 mei, 4:19

De eerste fase van Schiphol Lounge 2, een ontwerp van Beyond Space, is voltooid. De twee zitgebieden van de wachtruimte vertonen een harmonieuze opzet in lijnen en vlakken.

Woongebouw 70lux markeert de entree tot het stadshart van Zoetermeer

22 mei, 12:41

Dal Architecten ontwierp het statige woongebouw 70lux met een klassieke opbouw in een hoge plint, een stedelijke laag en een torenvolume, voorzien van opvallende dieptesprongen.

Zuid-Holland wil in 2027 besluit over uitbreiding Maasvlakte in zee

22 mei, 12:23

Het havengebied is in de afgelopen zeventig jaar al twee keer vergroot door voor de westkust grote hoeveelheden zand op te spuiten.

Rekenkamer: begroting verbouwing Binnenhof ‘onrealistisch laag’

22 mei, 9:44

Toenmalig minister Stef Blok van Wonen presenteerde het oorspronkelijk budget van 475 miljoen euro zonder dat er een ontwerp lag.

Kamer niet gerust op betaalbaarheid stadsverwarming in nieuwe wet

21 mei, 11:36

Voor huishoudens is de mogelijkheid van hoge kosten momenteel reden om geen aansluiting op de lokale stadsverwarming te willen.

Nieuwe editie van de Architecten Wielerkoers

20 mei, 2:45

Architecten met een passie voor (interieur)architectuur én voor fietsen kunnen hun hart ophalen bij de derde editie van de Architecten Wielerkoers, op donderdag 4 september 2025.

Nieuwe Rotterdamse aanpak woningbouw: meer snelheid, minder regels en heldere keuzes

20 mei, 9:49

Met kortere procedures, minder regels en duidelijke kaders voor ontwikkelaars en bouwers wil Rotterdam sneller betaalbare woningen bouwen, zonder in te leveren op kwaliteit of duurzaamheid.