EVA, met NEST - Villa IJsselzicht

Border Architecture - LandgoedLAB

Vakwerk Architecten - Villa met Bed&Breakfast

GroupA - Crematorion

Van Dongen-Koschuch - Musis Sacrum

V-Snaarprojecten - Kipster

Team V - Hoofdkantoor a.s.r.

Kraaijvanger - Museum Voorlinden

EGM architecten - Erasmus MC

SeARCH - Jakarta Hotel

Nominaties Dutch Daylight Award 2018 bekend

4 september 2018, 18:00

Vandaag heeft de stichting Dutch Daylight de nominaties bekend gemaakt voor zijn tweejaarlijkse Dutch Daylight Award, waarin de excellente toepassing van daglicht in de architectuur wordt gevierd. In twee categorieën zijn in totaal tien projecten genomineerd.

Voor de zesde editie van de Dutch Daylight Award zijn zestig projecten ingezonden. Om de toepassing van daglicht in al zijn facetten evenwichtig te beoordelen, heeft een multidisciplinaire jury zich over deze inzendingen gebogen. Dat de afgelopen winnaars van de award ook zitting hadden in de jury zette de discussie in de jury al in de eerste bijeenkomst op scherp. De lat ligt hoog.

Bij eerdere edities van de prijs was gebleken dat kleinere projecten, met name villa’s, toch lastig te vergelijken zijn met grotere projecten. Daarom is ervoor gekozen de prijs in twee categorieën uit te reiken: <1000 m2 en >1000 m2. Ook deze editie heeft de jury dat weer als een logische en productieve onderverdeling ervaren. De toevoeging van de categorie kleinere gebouwen zorgt ervoor dat het gebruik van daglicht in de woonomgeving onderdeel is van het debat hierover.

Van de zestig inzendingen was het grootste deel ingezonden voor de categorie van grotere gebouwen. Omdat de jury constateerde dat in deze categorie ook de meeste projecten met een onderscheidende daglichttoepassing te vinden waren, is er niet voor gekozen om in iedere categorie vijf projecten te nomineren, maar om in de categorie >1000 m² zes projecten te nomineren en <1000 m² vier projecten.

Bij de selectie van de nominaties heeft de jury zich ingezet om zowel verschillende toepassingen van daglicht als verschillende typen gebouwen op te nemen, niet alleen om de reikwijdte van daglicht te tonen, maar ook om van alle typen gebouwen de ‘best in class’ te selecteren. Het genomineerde kantoorgebouw is bijvoorbeeld naar oordeel van de jury het kantoorgebouw waarin daglicht het beste een plek heeft gekregen. Voor het/de museum, hotel, concertgebouw, ziekenhuis, crematorium, school en kippenschuur geldt hetzelfde. Om recht te doen aan de vele ingezonden villa’s is alleen bij dat gebouwtype een uitzondering gemaakt en zijn daar twee villa’s genomineerd met elk een heel andere daglichttoepassing.

Genomineerde projecten <1000m²
Villa IJsselzicht – EVA, NEST
LandgoedLAB – Border Architecture
Woonhuis met Bed & Breakfast – Vakwerk Architecten
Crematorium Zorgvlied – GROUP A

Genomineerde projecten >1000m²
Musis Sacrum – Van Dongen Koschuch Architects and Planners
Kipster – V-Snaarprojecten
Hoofdkantoor a.s.r – Team V Architectuur
Museum Voorlinden – Kraaijvanger Architects
Erasmus MC – EGM architecten
Hotel Jakarta – SeARCH

Prijsuitreiking
De winnaars van de Dutch Daylight Award 2018 worden bekend gemaakt tijdens een feestelijke uitreiking op donderdag 4 oktober, om 16:00u, in de Hoge Raad in Den Haag (één van de twee winnaars van de Dutch Daylight Award 2016). Hiervoor kun je je aanmelden via www.dutchdaylight.nl

Een uitgebreidere omschrijving van de genomineerde projecten:

Genomineerde projecten <1000m²

Villa IJsselzicht – EVA, NEST
Om veel daglicht binnen te halen openen villa’s zich meestal richting het oosten, zuiden en westen en sluiten ze zich richting het noorden. De situering van deze villa stelde de architect wat dat betreft voor een opgave. Want precies op het oosten, zuiden en westen kijkt deze villa uit op andere woningen en wensten de opdrachtgevers de woning voor hun privacy geslotener te houden, terwijl het op het noorden vrij uitkijkt over de slingerende Hollandse IJssel.

De oplossing die EVA vond is even doeltreffend als origineel. In de nok van de woning zijn grote openingen gemaakt die het zuiderlicht vangen en de woning inbrengen. Zo is er volop daglicht, maar geen inkijk. Via de hoge hal valt het zuiderlicht helemaal tot in de woonkamer. En ook de badkamer kon voorzien worden van grote ramen, zonder ooit bang te hoeven zijn voor onwelkome blikken.

Het grote houten meubel, dat als privacyscherm werkt tussen de entree en de woonkamer, en veel anders losse elementen een plek geeft, is ontworpen door NEST.

LandgoedLAB – Border Architecture
De ruimtes die Border Architecture voor het LandgoedLAB heeft ontworpen zijn niet in een oogopslag te doorgronden. Pas als je je door de ruimtes beweegt ontvouwen deze zich voor je. Het eindresultaat lijkt wel een museum voor daglicht. Alle kwaliteiten van daglicht zijn er te vinden. Naast elkaar.

Om de ruimtes flexibel te houden, zijn deze grotendeels open gehouden. De houten spanten zijn vervolgens verdubbelt en de smalle (wisselende) ruimtes die daartussen zijn ontstaan zijn vervolgens gebruikt om daglicht op alle mogelijke manieren binnen te halen: van boven, van voren, van achteren, van onderen, direct, indirect al dan niet in combinatie met een gevarieerd uitzicht.

Woonhuis met Bed & Breakfast – Vakwerk Architecten
Op een terrein in het midden van een bouwblok kreeg architect Paul Ketelaars van Vakwerk architecten de kans om zijn eigen woning te ontwerpen. Om tegemoet te komen aan de wensen van de omwonenden, die voorheen niet op een andere woning uitkeken, en ook de eigen privacy te waarborgen, ontwierp Ketelaars een woning die zich eigenlijk alleen naar zijn eigen tuin opent en naar de andere zijden nagenoeg gesloten is. Om toch veel daglicht binnen te brengen, is de hoge woonkamer voorzien van vijf ronde daklichten die richting het noorden zijn gekanteld om teveel directe zoninstraling en dus opwarming te vermijden.

Om geen hele lange heipalen te hoeven toepassen is de woning ontworpen als een soort woonboot die in het grondwater drijft. De grote kelder die uit dit concept ontstond is gebruikt om de slaapkamers in onder te brengen. De grote ruimte daarboven is voorzien van een hoogteverschil, zodat vanaf twee niveaus uitgekeken wordt op de eigen tuin en de oude stad van Delft erachter. De massief houten constructie van de woning, die onbehandeld is gelaten, geeft de woning een heel eigen karakter en maakte de constructie van de daklichten een stuk eenvoudiger. Die daklichten zijn daarbij geen simpele gaten, maar hebben een diepte, vormen een ruimte, en vangen daardoor echt het licht.

Crematorium Zorgvlied – Group A
Hoeveel permanente tentconstructies ken jij in Nederland? Met een textiele voile waar overdag gefilterd licht doorheen valt en die ‘s avonds oplicht door het kunstlicht erachter? Alleen dat al maakt het ontwerp van Group A voor het Crematorion op de monumentale begraafplaats Zorgvlied in Amsterdam-Zuid bijzonder. Na een bijeenkomst in een van de aula’s op de begraafplaats, kunnen nabestaanden hier de overledene tot op het laatste moment begeleiden bij een crematie. Hier wordt de kist letterlijk in de oven geplaatst, en is onder de tentconstructie ruimte voor een laatste moment of ceremonie.

De materialisering van het crematorium, met zijn grove stenen basis, die een verbinding legt met de aarde, en zijn lichte tentconstructie erboven, die de relatie legt met de hemel, is zeer symbolisch. De schoorsteen heeft een spannende verdraaiing. En tussen die schoorsteen en de tentconstructie is nog een kleine tussenruimte gelaten, waar daglicht binnenvalt, dat door ronde glasparelmoeren tegels een twinkeling krijgt.

Genomineerde projecten >1000m²

Musis Sacrum – Van Dongen Koschuch Architects and Planners
De nieuwe, multifunctionele concertzaal van het Musis Sacrum kijkt met een grote, deels te openen glazen wand uit over het Musispark in Arnhem. Deze glazen wand maakt het voor de bezoekers mogelijk om binnen het weer en daglicht buiten te ervaren, en om de zon te zien onder gaan. Maar zorgt er ook voor dat de muzikanten, in al die uren dat ze in de zaal repeteren, in daglicht werken. Bij het Gelders Orkest, dat het Musis Sacrum als uitvalsbasis gebruikt, kan het dan om tientallen muzikanten gaan. Bijzonder is dan ook nog dat de muzikanten op een zomerse dag, met de glazen wand open, de andere kant op kunnen spelen, naar het park.

Om de uitbreiding van het Musis Sacrum rondom een transparante uitstraling te kunnen geven, is een deel van het programma ondergronds gelegd, wat in de zandgrond van Arnhem minder kostbaar is dan in de polder. Naast veel technische ruimtes en opslagruimtes, liggen ook de kantoren, kleedruimtes en artiestenfoyer in de kelder. Deze laatste ruimtes kijken met enorme glazen puien uit op een lange en begroeide patio, die vooral indirect daglicht binnenbrengt.

Kipster – V-Snaarprojecten
Voor Kipster heeft V-Snaarprojecten eigenlijk geen specifieke stal ontworpen, maar heeft het een doorsnede ontwikkeld waarmee op verschillende plekken schuren van verschillende lengtes gerealiseerd kan worden. Die doorsnede zelf is heel eenvoudig: de kippen zitten op kleine en donkerder verdiepingen bij elkaar in twee smallere beuken, met daartussen een overdekte, brede en hoge beuk met daglicht waar de kunnen rondscharrelen, en daarbuiten aan weerszijden ruimtes buiten. De kippen kunnen zo zelf de plek kiezen die ze het prettigst vinden, ‘op hun stok’, in de overdekte ruimte binnen, of lekker buiten.

Net als mensen hebben kippen baat bij daglicht en merken de initiatiefnemers van Kipster dat deze nieuwe stal de stress onder de kippen sterk verlaagd heeft. Ze vertonen minder agressie, hebben een mooiere verendracht, en leggen ook iets minder eieren. In de eerste nu gerealiseerd stal leven zo’n 24.000 kippen. In een traditionele stal wordt op dezelfde oppervlakte zo’n 100.000 kippen gehouden. Dit alles is alleen mogelijk dankzij de steun van supermarkt Lidl, die alle eieren opkoopt voor 28 cent per stuk, waar die prijs anders 9 cent per stuk is. Maar met de juiste marketing blijken de eieren in de winkels niet aan te slepen en wordt ondertussen aan een tweede stal gebouwd.

De architectuur van de stal is net zo pragmatisch als zijn indeling. Het dak heeft een flauwe helling op het zuiden, voor de PV-panelen op het dak, en een steile helling op het noorden. Vijftig procent van het dakvlak laat daglicht door, de andere helft is, richting het zuiden, volledig bekleed met PV-panelen. Om de kippen niet te laten schrikken van een overvliegende roofvogel is het flauwe dak trouwens niet transparant maar translucent.

Hoofdkantoor a.s.r – Team V Architectuur
In Utrecht is naar ontwerp van Team V het bestaande hoofdkantoor van verzekeraar a.s.r. in fases tot op het casco gesloopt en opnieuw opgebouwd om het aan de eisen van de huidige tijd te laten voldoen. Het oude gebouw stamde uit de jaren ‘70 en was gemodelleerd naar de kantoorgebouwen in de Verenigde Staten met hun zeer diepe vloervelden. Het idee was dat kunstlicht het daglicht wel kon vervangen. Vandaar dat er ook maar 1,2 meter hoge bandramen waren aangebracht, met erboven en eronder ook nog een ramenwasbalkon. Binnen was het echt heel donker, benadrukt architect Jeroen van Schooten.

Om die situatie in de renovatie om te draaien heeft Team V meerdere ingrepen gedaan. De zeer gesloten gevel is vervangen door een volledige transparante gevel, die op het oosten, zuiden en westen dubbel is uitgevoerd. Waar het verlaagde plafond de gevel nadert loopt die taps omhoog, om nog meer daglicht binnen te brengen. Tegelijkertijd zijn in het hart van de diepe vloervelden enorme atria gemaakt, waardoor daglicht diep het gebouw invalt. Hoekige balustrades weerkaatsen met hun glanzende bovenzijden het invallende daglicht uit de atria de vloeren op, terwijl hun onderzijden voorzien zijn van akoestisch materiaal.

Op de koppen van de verdiepingen zijn, mede op initiatief van Team V, atria gemaakt met erachter dakterrassen. De atria vormen ruwer geklimatiseerde ruimtes tussen binnen en buiten, de dakterrassen erachter zijn volop voorzien van beplanting. Deze ‘extra’ ruimtes voorkomen dat medewerkers, als ze een luchtje willen scheppen of een privé telefoongesprek willen opnemen, steeds helemaal naar buiten moeten, en daarbij op termijn de veiligheidslijn ondermijnen met de bekende wig tussen de deur. Tegelijkertijd biedt het ook een gezonde afwisseling op het egale klimaat binnen.

Museum Voorlinden – Kraaijvanger Architects
Het dak van Museum Voorlinden is een technisch hoogstandje dat in stappen het daglicht filtert tot het maximaal 200 lux is. De bovenste laag bestaat uit aluminium sandwichpanelen, die voorzien zijn van 115.000 schuin afgesneden buisjes. Deze perforatie zorgt ervoor dat maximaal 20% van het daglicht door de panelen valt, maar ook dat dit nooit direct gebeurd, maar altijd gereflecteerd. Op het midden van de dag wordt zo het ‘levende’ zuiderlicht gereflecteerd. Waar het noorderlicht zeer stabiel van kleur en intensiteit is over de dag, daar wisselt dat bij zuiderlicht veel meer, zodat het veel ‘levendiger’ is. Ook is met gereflecteerd zuiderlicht uiteindelijk veel beter te ervaren of er een wolk voor de zon trekt of niet, vertelde architect Dirk Jan Postel bij het bezoek van de jury aan het project.

De opdrachtgever, een rijke particulier, was in eerste instantie huiverig om een daglichtmuseum te bouwen. Postel droomde er echter van en nam zijn opdrachtgever mee langs een aantal daglichtmusea in de Verenigde Staten. Dat overtuigde hem. In Museum Voorlinden is onder het geperforeerde aluminium dak een glazen dak geplaatst, met daaronder een velum dat het daglicht verder filtert. In de daklijsten is onzichtbaar ledverlichting ondergebracht, dat omhoog schijnt en via het aluminium dak weer terugkomt. Een cruciaal element in het geheel, benadrukt Postel, omdat er daardoor een onmerkbare verschuiving plaats kan vinden tussen daglicht en kunstlicht, op de momenten dat dat nodig is. Daglicht en kunstlicht vormen samen echt een geheel.

Erasmus MC – EGM architecten
Bij de vernieuwing en uitbreiding van het Erasmus MC aan de rand van de binnenstad van Rotterdam speelde de realisatie van een ‘healing environment’ een belangrijke rol. Het gebouwencomplex is te veelomvattend om hier samen te kunnen vatten, maar een aantal ruimtes illustreren hoe EGM architecten te werk is gegaan. De nieuwe patiëntenkamers zijn voorzien van een dubbele gevel, zodat er een raampje open gezet kan worden. Doordat de ramen laag eindigen, hebben patiënten zicht op de nieuwe groene daktuin, die ze later hopelijk ook kunnen bezoeken, en de stad erachter.

Tussen de verschillende gebouwen van het Erasmus MC door loopt een brede ‘straat’ die met een glazen dak veel daglicht biedt, ook als een straat is gematerialiseerd, zelfs voorzien is van winkels en cafeetjes, en het traditionele ziekenhuisgevoel nog even uitstelt. Wanneer je wat langer moet wachten, zelf, of op een vriend(in) of familielid, dan kun je hier wat rondwandelen. Onder deze straat ligt de logistieke hoofdroute van het ziekenhuis, opdat patiënten en bezoekers daar zo min mogelijk van merken. Verschillende patio’s brengen ook hier daglicht naar binnen.

Zo is over ieder gebouw(deel) een verhaal te vertellen. De meeste gebouwen zijn geordend rond grote atria. Tot in de ziekenhuistechnisch lastigste plekken heeft EGM architecten geprobeerd daglicht te brengen. Plus kleur en groen. Met aanvullend op enkele plekken biodynamische verlichting. Alles om tot een ‘healing en healthy’ omgeving te komen, zoals het bureau het zelf omschrijft.

Hotel Jakarta – SeARCH
Het hotel dat SeARCH op de kop van Java-eiland heeft ontworpen, eindigt in een scherpe, (triple) glazen punt richting het westen. Die vorm heeft het bureau ontleent aan de stedenbouwkundige envelop, en is benut om in die scherpe punt een serie van exclusieve suites onder te brengen. Maar zowel in de plint als op de bovenste twee verdiepingen loopt de publieke ruimte door tot in de punt. Een geweldige plek om de zonsondergang mee te maken, benadrukt architect Bjarne Mastenbroek. In de skybar heeft het hotel ook nog eens een glazen dak, zodat die ruimte bij zonnig weer een soort daglichtdouche vormt.

Terwijl van de Wilhelminapier in Rotterdam de schepen naar New York vertrokken, vertrokken vanaf Java-eiland de schepen naar Jakarta. Als Rotterdam op die plek nu Hotel New York heeft, dan moet Amsterdam op deze plek het Jakarta Hotel krijgen. Met dat idee – uitgewerkt in een zeer duurzaam hotel met een bijna volledige houten draagconstructie – won SeARCH de prijsvraag, en dit voorjaar opende het hotel zijn deuren. In het atrium is in samenwerking met de Hortus Botanicus Amsterdam een kleine Javaanse jungle gerealiseerd. Daaromheen liggen allerlei voorzieningen, die ook door de buurt te gebruiken zijn, zoals een bakkerswinkel, een zwembad, een sauna, plus natuurlijk het café/restaurant.

De hotelkamers zelf zijn volledig geprefabriceerd, hebben een houten draagconstructie en verbruiken zeer weinig energie. Door de glazen gevels iets terug te leggen, ontstond er ruimte voor wintertuinen, en kon direct zonlicht buiten gehouden worden. In de buitenste glazen schil is bij iedere kamer ook nog een groot PV-paneel opgenomen, dat eraan bijdraagt dat het hotel op jaarbasis energieneutraal is.

Architectenweb is mediapartner van de Dutch Daylight Award 2018.

Trefwoorden

dutch daylight award daylight award dutch daylight stichting living daylights

1	Eerste grootschalige houten woongebouw van Rotterdam opgeleverd dinsdag, 13 mei
2	Office Winhov en Office Haratori herinterpreteren wederopbouw in ontwerp woontoren Opportuna woensdag, 14 mei
3	Nudus en Sweco Architects presenteren stedenbouwkundig ontwerp voor mogelijke nieuwe campus ASML vrijdag, 16 mei
4	Fenix, kunstmuseum over migratie, opent zijn deuren donderdag, 15 mei
5	Parametrisch ontworpen lattengevel golft rond Wolder Huus voor Sport en Cultuur maandag, 12 mei

Gerelateerde nieuwsberichten

Dutch Daylight Award 2018 gaat naar ‘Museum Voorlinden’ en ‘Woonhuis met Bed & Breakfast’

4 oktober 2018

Maarten van Bremen volgt Lars Courage op als voorzitter Stichting Dutch Daylight

15 mei 2023

Nog twee weken om in te zenden voor de Dutch Daylight Awards 2024

30 april 2024

Inzendtermijn voor de Dutch Daylight Awards 2024 twee weken verlengd

21 mei 2024

Stichting Dutch Daylight bestaat 20 jaar

21 juni 2024

Inschrijving Dutch Daylight Award 2018 geopend

15 maart 2018

Verslag van eerste lezingenavond Stichting Living Daylights

15 maart 2017

Expositie en lezingen rond daglicht in architectuur

2 maart 2017

Winnaars Daylight Awards 2016 bekend

10 oktober 2016

Inschrijving Daylight Award 2016 verlengd

2 juni 2016

Daylight Award voor station Rotterdam Centraal

23 september 2014

Mecanoo en Courage winnaar Daylight Award

23 mei 2012

Nominaties Daylight Award 2012 bekend

18 april 2012

Inschrijving Daylight Award geopend

17 februari 2012

Inzendtermijn Dutch Daylight Award 2022 verlengd

13 juni 2022

Dutch Daylight Award 2022 naar Villa Bos en EDGE Amsterdam West

24 november 2022

Laatste kans voor inschrijving Dutch Daylight Award

11 mei 2018

Daglichtcafé in Materia Inspiration Centre

9 juni 2011

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Nudus en Sweco Architects presenteren stedenbouwkundig ontwerp voor mogelijke nieuwe campus ASML

16 mei, 2:00

ASML, gemeente Eindhoven, Nudus en Sweco Architects hebben het Voorlopig Ontwerp Stedenbouwkundig Plan gepresenteerd voor een mogelijke uitbreiding van ASML aan de noordzijde van de Brainport Industries Campus.

Antonia Schreiber wint Kazerne Design Award 2025 met circulair pleistermateriaal

15 mei, 12:15

Wat als koeienmest geen probleem is, maar een waardevolle grondstof? Ontwerper Antonia Vincenza Schreiber zette die gedachte om in een concreet project en is nu met ‘Local Shit’ aangewezen als winnaar van de Kazerne Design Award 2025.

Nai010 presenteert architectuurgids Gebouwen door Vrouwen in Rotterdam

15 mei, 11:31

Op zaterdag 7 juni wordt de architectuurgids Gebouwen door Vrouwen: Rotterdam gepresenteerd. In het boek zijn vijftig Rotterdamse gebouwen te zien die door vrouwen zijn ontworpen, of waar ze een flinke bijdrage aan hebben geleverd.

AFFR biedt voorpremière van film Universal Language tijdens Rotterdam Architectuur Maand

15 mei, 10:15

In de film staat de Canadese stad Winnepeg centraal, maar dan in een setting dat Perzisch naast Frans de dominante taal van Canada is.

Ministerie onderzoekt oorzaak van daling nieuwbouwvergunningen

15 mei, 1:29

Het CBS meldde donderdag dat het aantal nieuwbouwvergunningen begin dit jaar met 3500 is gedaald tot 12.500 ten opzichte van het eerste kwartaal van 2024.

PBL: klimaatplannen Hermans onvoldoende voor klimaatneutraal 2050

15 mei, 10:04

Dat constateert het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in een zogenoemd position paper over het klimaatbeleid dat eind april is aangekondigd.

MOB erkent noodzaak Binnenhofrenovatie, maar hekelt geitenpaadjes

14 mei, 5:51

De milieuorganisatie is echter klaar met “geitenpaadjes” die de overheid volgens haar gebruikt om onder de eigen stikstofregels uit te komen.

Aantal vergunningen voor tijdelijke woningen weer fors gestegen

14 mei, 9:39

Om het woningtekort tegen te gaan komen er in Nederland steeds meer tijdelijke huizen bij. Vorig jaar is voor 6.166 van deze woningen een vergunning verstrekt, meldt het CBS.