Francine Houben: bibliotheek is ‘a people’s palace’

3 september 2013, 17:00

De dinsdag geopende bibliotheek van Birmingham is letterlijk een gebouw voor iedereen. Dat zegt architect Francine Houben (Mecanoo architecten) in een bespreking van het project met Architectenweb. Van een archief uitpluizen tot je eigen gezondheid onderzoeken, het kan er allemaal.

Tekst Ronnie Weessies

Bij het persbericht over de nieuwe bibliotheek van Birmingham was een persoonlijke noot van Francine Houben gevoegd, met als titel ‘a people’s palace’. Daarmee bedoelt de architect geen volkspaleis, maar een gebouw voor iedereen. Geen geringe ambitie in een stad met meer dan een miljoen inwoners, die bovendien een grote etnische diversiteit kent.

Houben heeft daarbij ingezet op zintuiglijk ontwerpen. “Mijn droom was letterlijk dat een Pakistaanse vader met zijn zoon of dochter van vijf langs de bibliotheek loopt en dat het kind denkt: daar wil ik in. Het ziet de gouden rotunda of hoort muziek en krijgt een onbedwingbare behoefte om naar binnen te gaan”, vertelt de architect.

Eenmaal binnen raakt het kind onder de indruk van de ruimtelijke compositie met nog meer rotunda’s (cirkelvormige ruimtes, onder meer omringd door ronde boekenwanden), of door het betoverende spel van ‘circles and shadows’: onder invloed van het veranderende zonlicht bewegen de schaduwen van de cirkels uit de gevel door het interieur.

Programma
Vader en kind zijn twee van de tienduizend bezoekers die de bibliotheek dagelijks moet gaan trekken. Hoeveel schoonheid het gebouw ook biedt, deze mensen komen uiteraard vooral vanwege het programma. Ook daarin is het principe van ‘a people’s palace’ doorgevoerd, want iedereen kan er iets van zijn gading vinden.

“Het dienstverleningspakket van de bibliotheek is enorm uitgebreid”, zegt Houben. “Er is zelfs een health-afdeling. Er zijn grote delen van de bevolking die nooit naar een dokter gaan, en weliswaar is deze ook niet aanwezig in het gebouw, maar zij treffen daar wel de informatie aan op basis waarvan ze het zelf kunnen uitzoeken.”

Pronkstukken zijn de Shakespeare-collectie, ondergebracht in de rotunda aan de top van het gebouw, en een van de belangrijkste bibliotheekarchieven van Groot-Brittannië. “In plaats van beneden
hebben we dit archief in het gouden volume halverwege het gebouw gesitueerd. En het is grotendeels toegankelijk voor het publiek”, vertelt Houben.

De bibliotheek is van binnenuit ontworpen, geleed in volumes die hun omvang en vorm te danken hebben aan de organisatie van het programma. Op drie verschillende niveaus, dat van het plein (onder), de stad (midden) en de regio (boven), bevinden zich buitenruimtes. Deze als tuinen ingerichte plekken bieden verschillende perspectieven op de omgeving.

Ensemble
De bibliotheek vormt het middelpunt van een driekoppig ensemble, dat verder bestaat uit het Repetory Theatre (REP) en het Baskerville House. De gebouwen aan het Centenary Square liggen aan een door Houben getekende ‘red line’, die is uitgestippeld op basis van de route die inwoners van Birmingham door het centrum volgen.

Volgens Houben is de historie van de stad goed terug te zien in deze lijn, iets wat ze door wilde zetten op het plein. “We hadden van het REP en de bibliotheek één gebouw kunnen maken, maar besloten dat niet te doen. In plaats van het theater te slopen, hebben we het gerenoveerd en als afzonderlijk gebouw bewaard.”

Er staan nu drie palazzo’s
die elk een verschillende bouwstijl vanaf 1936 tot begin 21^e eeuw vertegenwoordigen. Op die manier ontstaan verschillende sferen op het ietwat levenloze Centenary Square, dat daarmee meer ziel moet krijgen. Daarnaast is er een verdiept amfitheater aangelegd, dat verbonden is met het ondergrondse deel van de bieb.

Regels
Hoewel Houben met Mecanoo gewend is om in het buitenland te werken, is haar grootste les van dit project het beter snappen van de mores in de Angelsaksische cultuur geweest. “We denken altijd dat we in Nederland de meeste regels ter wereld hebben, maar misschien zijn we juist wel het land met de minste”, zegt Houben.

“We hadden in Birmingham te maken met allerlei voorschriften op het gebied van health & safety. Het gaat letterlijk over een gebouw voor iedereen, van iemand met een verschillend geloof tot een persoon die gehandicapt is. Je kunt daardoor bijvoorbeeld, zoals architecten graag doen, geen trap uit één materiaal realiseren, dat mag gewoon niet.”

Klik [hier] voor meer foto's van de bibliotheek en [hier] voor enkele video's.

Trefwoorden

birmingham francine houben bibliotheek bibliotheek birmingham

1	Nominaties Publiek gebouw van het Jaar bekend woensdag, 09 oktober
2	Nieuwe entree Werelderfgoed Kinderdijk: waagstuk voor jonge architecten donderdag, 10 oktober
3	'Covered bridge' over Hoekse lijn bij Maeslantkering dinsdag, 08 oktober
4	Strak en ingetogen bedrijfsgebouw voor efficiëntie en merkuitstraling dinsdag, 08 oktober
5	De Zwarte Hond ontwerpt grote woonwijk in Kigali woensdag, 09 oktober

Gerelateerde nieuwsberichten

Digitaal gebruik bibliotheek in opmars

Mecanoo ontwerpt bibliotheek Birmingham

Hoogste punt bibliotheek Birmingham bereikt

Bibliotheek Birmingham (Mecanoo) opent deuren

Video: profiel Mecanoo architecten

Eerste gevelelement voor bieb Birmingham

Groen licht voor bibliotheek Birmingham

Nieuwe impressies bibliotheek Birmingham

Video: bibliotheek van Birmingham

Nieuw schoolgebouw in historisch hart Leiden

Nederlands team wint prijsvraag Tuin van de 21e eeuw

Mecanoo ontwerpt cultuurgebouw Oldham

Francine Houben 'woman architect of the year'

Mecanoo krijgt opdracht MLK-bieb Washington

Mecanoo vernieuwt revalidatiecentrum Rijndam

Mecanoo ontwerpt universiteitscampus Manchester

Adviescentrum Rabobank Sittard geopend

Nederlandse projecten op shortlist WAF 2014

RIBA Stirling Prize 2014 voor Everyman Theatre

Mecanoo breidt bureau in Manchester uit

Cultuurfonds Prijs voor Francine Houben

Cultuurgebouw Mecanoo in Manchester geopend

Prestigieuze opdracht New York voor Mecanoo

Eredoctoraat Universiteit Utrecht voor Houben

Video: Francine Houben – een Hollandse architect met wereldsucces

Andere nieuwsberichten

'Groene' hogeschool voor Floriadeterrein Almere

Gisteren, 15:27

Aeres Hogeschool laat op het Floriadeterrein in Almere een gebouw neerzetten, waar onder meer opleidingen op het gebied van voedsel en groene stedelijke ontwikkeling worden aangeboden.

Onderzoek PosadMaxwan slecht Amsterdam Bullewijk als grens

Gisteren, 15:16

PosadMaxwan onderzocht welke ruimtelijke ingrepen kunnen bijdragen aan een grotere leefbaarheid en socio-economische ontwikkeling van het gebied.

Bouw Kunstwerf Groningen van start gegaan

Gisteren, 13:25

Het complex is ontworpen door Ard de Vries en Donna van Milligen Bielke.

Bouw Wildopvang Avolare in stikstofgevoelig natuurgebied kan starten

Gisteren, 11:39

Onder meer doordat de bouw, geheel met natuurlijke materialen, nu ook elektrisch wordt uitgevoerd kan het project toch starten, meldt ORGA architect.

Nederlandse steden trekken internationaal nieuwe inwoners

Gisteren, 17:00

De afgelopen twintig jaar trokken de Nederlandse steden meer nieuwe bewoners aan dan dat er vertrokken, maar nieuwkomers komen nu vooral uit het buitenland, aldus het PBL.