Except: “Nieuwbouw is meestal niet duurzaam”

9 juli 2013, 11:05

Volgens Tom Bosschaert van Except Integrated Sustainability wordt bij duurzaamheidsvraagstukken te weinig rekening gehouden met het feit dat alles samenhangt. Voor een integrale aanpak gebruikt Except de eigen methode Symbiosis in Development, die het gedrag van complexe systemen en de invloed van ingrepen in beeld brengt.

Tekst Kirsten Hannema “Een duurzaam gebouw bestaat niet”, zegt Tom Bosschaert van Except Integrated Sustainability. “Duurzaamheid gaat per definitie over een systeem. Een samenleving of een stad - een dynamisch geheel dat kan blijven voortbestaan. Architectuur is geen sluitende businesscase, maar slechts een middel om dat te bereiken.” Met zijn bedrijf Except ontwikkelt Bosschaert, die in Delft industrieel ontwerpen studeerde en aan Yale een master architecture &
planning deed, duurzame strategieën ’om bedrijven en steden weer mooi, veerkrachtig en bloeiend te krijgen’. Met een multidisciplinair team van ontwerpers, bedrijfskundigen, software-architecten, ingenieurs en wetenschappers wil hij de wereld radicaal veranderen. Duurzaamheid moet geen thema, maar een levenshouding worden.

Oplossingen in symbiose
“Ik was teleurgesteld over hoe het eraan toe ging op de universiteit, vertelt Bosschaert over de keuze om in 1999, op negentienjarige leeftijd, een eigen bedrijf voor strategisch advies over duurzaamheid op te richten. “Ik dacht dat studenten bezig zouden zijn met het maken van een betere wereld. Het ging echter alleen maar over producten om te consumeren, over gadgets.” Ook het onderzoek kon hem niet bekoren. “Onderzoeksinstituten en overheden zijn verkokerd. Het gaat dan steeds over één ding, water bijvoorbeeld. Terwijl alles met elkaar te maken heeft. Met een spaarlamp verbeter je de wereld niet, als je niet weet dat er kwik in zit.” Daarom wil Bosschaert problemen – fysieke, sociale, economische, milieutechnische – integraal aanpakken. Zodat oplossingen elkaar niet langer uitsluiten of tegenwerken, maar versterken. Daarvoor gebruikt Except de zelf ontwikkelde methode Symbiosis in Development (SiD). De methode brengt het gedrag van complexe systemen in beeld en geeft aan wat men kan verwachten bij een bepaalde ingreep, op de korte en lange termijn. Wat Except doet is – heel simpel gesteld – de juiste draadjes met elkaar verbinden en hier en daar een katalysator of transformator plaatsen. Met als resultaat zo veel mogelijk positieve invloed met zo min mogelijk inspanning en investeringen, volgens Bosschaert. Met behulp van SiD kwam hij in 2001 op het opmerkelijke idee om in het Australische woestijndorpje Merredin een algenfabriek voor spirulina-voedingssupplementen te beginnen. Wateroverlast, gebrek aan werkgelegenheid en een leegstaand, vervallen pompstation: met de komst van de ‘plantage’ werden verschillende problemen in een klap, op een ecologisch verantwoorde manier, opgelost.

Meerwaarde van huuropbrengst meerekenen
Een ander voorbeeld van symbiose is de Transbay Terminal in San Francisco, een combinatie van een vervoersterminal en een ecologisch dakpark. Except werkte samen met architectenbureau Pelli Clarke Pelli, dat het winnende plan tekende voor een zelfvoorzienend stuk stad met onder meer geothermische verwarmingsmethodes, grijswater-recycling en een enorme biodiversiteit. De financiering van het project, in 2015 gereed, wordt grotendeels opgebracht uit de waardestijging van de grond. In Naaldwijk wordt gewerkt aan de ontwikkeling van een 28 verdiepingen tellende Hortus Celestia, een expo-toren voor glastuinbouw. Bosschaert: “Dit is het soort project waarvan jarenlang gezegd is dat het ‘toch nooit haalbaar’ zou zijn. Nee, niet als je alleen met de prijs per kilo tomaten rekent. Maar als je de meerwaarde aan de huuropbrengst van de kantoren in het gebouw mee rekent kan het wel degelijk.” De toren is een uitzondering in het portfolio. Nieuwbouw is namelijk in de meeste gevallen niet duurzaam, zo wijst SiD uit. Bosschaert: “In negen van de tien gevallen leidt onze analyse tot de conclusie dat er geen nieuw gebouw nodig is om de problemen op te lossen. Nederland staat immers al vol met gebouwen.” Vernieuwing met minimale fysiek ingrepen
Representatief voor deze denkwijze is het plan ’Mooi en Duurzaam Schiebroek-Zuid’, ontwikkeld in opdracht van woningbouwcorporatie Vestia. Daar waar de gangbare aanpak van naoorlogse wijken ofwel isoleren en ‘geveltje opleuken’ is, ofwel sloop-nieuwbouw, stelt Except een stedelijke vernieuwing voor met nauwelijks fysieke interventies. Het eindbeeld in 2030: een zelfvoorzienend en duurzaam woongebied. Om dat te bereiken is samen met betrokken organisaties en bewoners een set ‘ingrediënten’ ontwikkeld die kunnen worden toegepast. Het gaat om een combinatie van een sociaaleconomisch programma en bewezen technologieën (zoals biogascentrales), resulterend in een gesloten stedelijk metabolisme. Urban farming wordt ingezet als katalysator van de ontwikkelingen. Bosschaert legt uit: “Een lokale ondernemer die graag een restaurant wilde beginnen is aan de stadslandbouw gekoppeld. In het restaurant worden weer kinderen opgeleid om te koken, ‘s avonds is het een theehuis voor Marokkanen, er is een ruilwinkel, enzovoorts. Alles wordt als het ware op elkaar aangesloten.” Voorwaarts naar reëel
Ondanks dat hij heilig gelooft in zijn aanpak, is Bosschaert sceptisch over de toekomst. “We zitten op een breukvlak met de wereldeconomie en het gaat niet de goede kant op. De vastgoedsector is het contact met de realiteit kwijtgeraakt; er is geen directe koppeling meer tussen vraag en aanbod. Als we dat niet herstellen, gaat de crisis in de bouw nog heel lang duren. De uitdaging is om het te doen met wat we hebben. Niet back to basic, maar forward to real, met spannende nieuwe manieren om levens te verbeteren, op een mooiere manier die economisch werkt.”

Trefwoorden

multidisciplinair san francisco schiebroek-zuid symbiosis in development transbay terminal except integrated sustainability hortus celestia integraal naaldwijk duurzaamheid tom bosschaert

1	Nieuw voorstel voor renovatie en uitbreiding De Kuip woensdag, 26 november
2	Rotterdam verleent bouwvergunning voor Schieblokken vrijdag, 28 november
3	MORE Architecture en Studio Nauta ontwerpen woontoren midden op Katendrecht donderdag, 27 november
4	Gemeenteraad stelt gebiedsvisie voor Bussum-Zuid vast donderdag, 27 november
5	Schiphol investeert tien miljard in nieuwe terminal en andere infrastructuur woensdag, 26 november

Gerelateerde nieuwsberichten

DGB-Benchmark vergelijkt duurzaamheid kantoren

27 september 2013

Stadsboerderij stimuleert stadsontwikkeling

19 augustus 2013

fUSE: “De schouders eronder”

3 juli 2013

Paul de Ruiter: “Gezondheid is nu het belangrijkste”

24 juni 2013

Studio Marco Vermeulen: “Kringlopen zijn ruimtelijk”

17 juni 2013

KAW: “Vanaf nu gaat het in grote stappen”

1 juli 2013

ORGA: “Ik wil de natuur verenigen met het gebouwde”

10 juni 2013

De Stuurlui: “Het moet zich verder kunnen ontwikkelen”

11 juni 2013

Fokkema & Partners: “Statiegeld op een interieur”

25 juni 2013

Faro: “Ons einddoel is energieneutraal wonen”

19 juni 2013

Platform M3: “Je boerenverstand gebruiken”

18 juni 2013

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Rijnboutt levert CityPromenade in Nieuwegein op

28 november, 4:30

Aan de oostzijde van het centrum van Nieuwegein is het project CityPromenade van Rijnboutt gereed gekomen.

Lisa De Visscher wordt nieuwe bouwmeester van Brussel

28 november, 3:31

Zij volgt in die rol Kristiaan Borret op, die de functie tien jaar lang vervulde. De Visscher leidde onder meer het tijdschrift A+ Architecture in Belgium en werkte als architect bij onder meer Neutelings Riedijk Architects.

Rustige baksteenarchitectuur geeft vernieuwd woonzorcentrum eenduidige uitstraling

28 november, 1:52

In Voorschoten is naar ontwerp van Woonwerk Architecten woonzorgcentrum Foreschate vernieuwd. Een deel van het complex onderging renovatie, een ander deel heeft plaatsgemaakt voor nieuwbouw.

Rotterdam verleent bouwvergunning voor Schieblokken

28 november, 11:26

Met een omvang van 47.000 vierkante meter wordt het complex tussen het Schiekadeblok en het spoor het grootste private nieuwbouwkantoor van Nederland.

Amsterdam zoekt vastgoedpartij die 'werkcorporatie' wil opzetten

28 november, 5:16

De Werkcorporatie Amsterdam moet helpen om kleinschalige en betaalbare bedrijfsruimtes voor bijvoorbeeld meubelmakers en loodgieters in de stad te realiseren.

Woningbezit investeerders neemt verder af in derde kwartaal

28 november, 2:38

De verkoopgolf van huurwoningen door investeerders hield in het derde kwartaal van dit jaar aan.

Euromast drie maanden dicht voor grote opknapbeurt

28 november, 12:24

Tot en met april volgend jaar worden de buitenkant van de toren en het restaurant gerenoveerd.

Limburg onderscheidt architect Jo Coenen met erepenning

28 november, 10:49

Hij kreeg de onderscheiding voor zijn ‘uitzonderlijke verdiensten voor het vakgebied van de architectuur en stedenbouw in Limburg, Nederland en daarbuiten’.