Faro: “Ons einddoel is energieneutraal wonen”

19 juni 2013, 10:03

In plaats van zich op een bepaald aspect van duurzaamheid te richten, wil Faro alle aspecten samen pakken. In deze integrale benadering focust het bureau naast de techniek nadrukkelijk ook op de sociale aspecten van architectuur. Daarbij: “Uiteindelijk kan duurzaamheid alleen slagen als het maatschappelijk draagvlak heeft.”

Tekst Kirsten Hannema

“We hebben als maatschappij de grote taak om onze lineaire economie om te buigen tot een circulaire”, antwoordt architect Jurgen van der Ploeg van Faro op de vraag wat duurzaamheid anno 2013 betekent. “We zitten nu in een eindig systeem; we zijn duiven die hun eigen nest onderschijten.”

Het moet anders, zo realiseerden de architecten van Faro zich toen in 2006 de film An inconvenient truth van Al Gore uitkwam. Van der Ploeg: “Het ging toen allemaal nog goed, mensen reden rond in Hummers. Maar het gaf ergens ook een ongemakkelijk gevoel. Als architect wilden wij een maatschappelijke bijdrage te leveren. Zo zijn we steeds meer in sociale opgaven gedoken. We realiseerden ons dat als we niets doen, de energierekening voor sommige mensen straks hoger is dan de huur.”

Steigereiland 1.0 en 2.0
Partner-architect Pieter Weijnen (inmiddels niet meer werkzaam bij Faro, heeft nu zwarthout.com) besloot vervolgens om zijn eigen nieuw te bouwen woonhuis op IJburg als proeftuin te gebruiken. Hij werkte onder meer met constructieve houten elementen, zonnecollectoren, een warmtepomp, gebalanceerde ventilatie, recycling van grijs water en hergebruik van koperen shingles.

Toen hij drie jaar later de kans kreeg om nog een kavel te kopen bouwde hij met de winst van het eerste huis een tweede, energieneutraal huis volgens het C2C-principe. Met een gevel van zwart geblakerd hout, binnenwandafwerking met leemstuc, extreem isolerende geldekens en cellulose-isolatie. Met zonnepanelen op het dak, een WTW-installatie en een milieuvriendelijke kachel.

Naar energieneutraal wonen
Zo kreeg het bureau veel kennis van duurzame technieken en materialen. Met die kennis in huis richtte Faro samen met een aantal andere partijen uit de vastgoedsector Taskforce CO2-reductie in de bouw op. Met deze club ontwikkelt het bureau en integrale aanpak voor het duurzaam maken van met name de bestaande sociale woningbouw.

‘Backcasten’ heet het principe dat ze toepassen. Van der Ploeg legt uit: “Tot nog toe werd er erg ad hoc gewerkt: eerst werd isoleren verplicht, dan weer moest er een label B behaald worden. Vaak waren het halve maatregelen; een visie ontbrak. Daarom hebben we nu een totaalscenario uitgewerkt met een ambitieus einddoel: energieneutraal wonen. Afhankelijke van het beschikbare budget kan dan steeds een volgende stap vooruit gezet worden, zonder desinvesteringen.”

Maar wat betekent duurzaamheid in de praktijk van alledag?
Van der Ploeg: “Ik geloof niet in een technisch hoogstandje om het CO2-niveau omlaag te halen. Als je kampioen bent op een punt, zul je zien dat je andere dingen vergeet. En dat je uiteindelijk niet duurzaam bezig bent.” Faro benadert het thema daarom bewust in de breedte. Een aantal jaren geleden werden zes thema’s benoemd om aan te werken: betrokkenheid, flexibiliteit, herbruikbaarheid, schoonheid, kwaliteit en energie.

Zorgboerderij De Hulst
In het project voor Zorgboerderij De Hulst, in het Noord-Hollandse Oterleek, komt deze allround aanpak goed naar voren. Het gegeven was een vervallen boerenerf met een stolpboerderij – een typisch voorbeeld van wat de schaalvergroting in de agrarische sector teweeg brengt. Het land eromheen was opgekocht door een naburige boer, de boerderij was zonder functie achtergebleven.

“De opgave begon met het nadenken over de maatschappelijke transformatie van het platteland” legt de architect uit. “Welke nieuwe bestemming kun je aan zo’n erf geven? Met een woningbouwcorporatie en een zorginstelling hebben we een passende invulling bedacht: mooie, menselijke woningen voor dementerende bejaarden.”

De verbouwde boerderij is het tegenovergestelde van de gangbare ziekenhuisachtige verzorgingstehuizen. Van der Ploeg: “We wilden een woonervaring creëren gebaseerd op het menselijk bioritme en de gehechtheidstheorie, iets dat houvast biedt aan deze mensen. Dementerende mensen hebben baat bij een duidelijk dag- en nachtritme en het ritme van de seizoenen; ook daarom is wonen op deze plek midden in de natuur geschikt.” De oude stolpboerderij en de schuren werden gerestaureerd. Erachter werd een aantal nieuwe ‘woonschuren’ gebouwd. “Heel flexibele gebouwen van hout waar in de toekomst bijvoorbeeld ook woningen of werkruimtes in gemaakt kunnen worden."

Maatschappelijk draagvlak
Er is een extra investering van 100.000,- euro in duurzame maatregelen gedaan. Zo wordt de riolering op natuurlijke wijze gezuiverd, er wordt gebruik gemaakt van een warmtepomp met lage temperatuurverwarming en vacuümbuiscollectoren en er is extra zwaar geïsoleerd. En vanzelfsprekend is maximaal gebruik gemaakt van passieve zonne-energie. “Dat kost niks extra”, aldus van der Ploeg.

Dat de toekomst er duurzaam uitziet, daar twijfelt Van der Ploeg niet aan. “Het komt goed, de mens is daarvoor inventief genoeg. Als de economie echt hard geraakt wordt, dan komt er uiteindelijk een ‘Deltaplan’. Het belangrijkste is nu om ook ‘gewone’ mensen erin te meetrekken. Denk aan de protesten tegen windmolens. Als ontwerpers moeten we helpen ontwerpen te maken waar mensen enthousiast van worden. Uiteindelijk kan duurzaamheid alleen slagen als het maatschappelijk draagvlak heeft.”

Trefwoorden

faro architecten steigereiland duurzaamheid energieneutraal wonen jurgen van der ploeg

1	Plan voor nieuwe buurt op plek hoofdkantoor ABN AMRO op de Zuidas vrijdag, 10 oktober
2	Duitsland slokt Nederlandse bouwkracht op maandag, 13 oktober
3	David Chipperfield landt in Antwerps Nieuw Zuid woensdag, 15 oktober
4	Nieuw shortstayhotel door Houben / Van Mierlo in stationsgebied Den Bosch maandag, 13 oktober
5	ONE Architecture & Urbanism werkt mee aan masterplan transformatie havengebied New York vrijdag, 10 oktober

Gerelateerde nieuwsberichten

FARO architecten breidt directie uit

15 december 2017

Maskeradewoning opgeleverd op Heijplaat

15 juni 2015

Drentse dorpen willen energieneutraal worden

23 december 2013

Except: “Nieuwbouw is meestal niet duurzaam”

9 juli 2013

Winst door slimmer grondstoffengebruik

20 juni 2013

FARO viert jubileum met tentoonstelling

9 februari 2016

Faro ontwerpt dorpshuis Badhoevedorp

5 februari 2013

Woningbouwproject FARO in Ede opgeleverd

25 maart 2013

Twee schuren van FARO in gebruik genomen

7 mei 2013

Congres landschappelijk wonen

10 mei 2012

Zorgboerderijen voor dementerende ouderen

5 juli 2012

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Tien genomineerden voor Lieven de Key Penning 2025

1 uur geleden

Het thema van de Haarlemse architectuurprijs is dit jaar Monumenten, Erfgoed & Hergebruik.

Koningin Máxima opent jubileumeditie Dutch Design Week

Gisteren, 14:38

De 25e editie van het designevenement staat in het teken van het thema Past. Present. Possible. Naast de gangbare highlights zijn er dit jaar thematische clusteringen rond urgente opgaven en grote installaties in de openbare ruimte.

Doepel Strijkers Architects ontwerpt modulair interieur voor multi-brand store

Gisteren, 13:00

De multi-brand store SPRMRKT voor mode, kunst en cultuur vestigt zich hernieuwd in de hoofdstad en wil winkelervaring impuls geven.

Nieuwe editie van DigiBouw vindt plaats op 19 en 20 november in Utrecht

Gisteren, 10:00

AI, robotisering, parametrisch ontwerpen en bouwen, verandermanagement, veiligheid, open standaarden, BIM, slimme bouwlogistiek, CO2-reductie op de bouwplaats… dat zijn de thema’s die aan bod komen bij DigiBouw.

EIB: 75.000 nieuwe voltijdse arbeidskrachten nodig in de bouw

30 minuten geleden

Volgens het instituut wordt het tekort aan vakmensen in de bouw steeds groter, vooral omdat de energietransitie een enorme extra vraag naar arbeid creëert.