Impressie zijde fietsroute Noordzijde

Stedenbouwkundige principes

Parkplein als stedelijk mozaïek

Voorbeelduitwerking binnen en buiten

Verschillende lagen van het plan

Impressie kruisbestuiving en interactie

Maquette

Circulair cultuurcluster Berlijnplein: de runner-up

30 mei 2022, 12:22

Deze maand werd bekend dat consortium De Pleinmakers het circulair cultuurcluster Berlijnplein in Utrecht mag ontwerpen. De runner-up bij de tender was consortium Open, dat een ensemble van zeshoekige paviljoens binnen een modulair systeem ontwierp. Omwonenden zouden niet alleen betrokken worden bij het planproces, maar ook letterlijk mee kunnen bouwen aan het project.

Vorig jaar schreef de gemeente Utrecht samen met onder meer stadslab RAUM een aanbesteding uit voor een circulair cultuurcluster op het Berlijnplein. In een aantal permanente gebouwen wordt plek geboden aan ongeveer vijftig organisaties die actief zijn in onder meer kunst, onderwijs en technologie.

Het consortium dat als tweede eindigde, wordt aangevoerd door aannemer Binx. Het ontwerpteam bestaat uit Civic Architects, BC architects and studies, Flux landscape architecture, Theateradvies, ABT en WomenMakeTheCity. Een belangrijk uitgangspunt was het principe van co-creatie zover door te voeren dat omwonenden ook bij de bouwfase betrokken zouden zijn.

Zo luidde een van de ideeën om bouwblokken te vervaardigen van ter plaatse afgegraven aarde, aangevuld met baggerslib uit de kanalen en rivieren uit de regio. De decoratieve patronen in de gevel, opgebouwd uit keramische tegels en hergebruikte keramische pannen, zouden samen met verschillende doelgroepen uit de stad te ontwerpen en realiseren.

Publieke buitenruimte
Het cultuurcluster dient in de visie van consortium Open meer een publieke buitenruimte dan een verzameling gebouwen te zijn. De buitenranden van het terrein zijn daarom opgezet als een groene pleisterplaats, die van alle zijden en voor iedereen toegankelijk is. “Samen met diverse voorzieningen voor lokale flora en fauna vormt dit parkplein één stedelijk mozaïek dat verschillende levensvormen en culture achtergronden representeert in één gezamenlijke biotoop”, aldus het consortium.

Binnen dit parkplein zijn verschillende deelgebouwen of paviljoens ontworpen binnen een modulair systeem, waarbij verschillende grote en kleine delen bijgebouwd of aangepast kunnen worden, ook met de hand. Het systeem is gekoppeld aan een netwerk van externe trappenhuizen en een centrale ruggengraat voor de uitwisseling van energie.

“Door de gebouwen van gevel tot gevel zonder tussenkolommen te overspannen en gebruik te maken van holle vloeren kan de indeling op ieder moment veranderd worden, zonder rigoreus te hoeven slopen of de installaties flink aan te passen. De vakwerkconstructies van het dak worden parametrisch ontworpen op basis van de eigenschappen van donor-staal uit nader te selecteren sloopprojecten. Zonneschoorstenen zorgen voor grotendeels natuurlijke ventilatie, door diezelfde holle vloeren”, laat het consortium weten.

Zeshoekige vorm
De zeshoekige vorm van de paviljoens moet voor een optimale kruisbestuiving tussen de gebruikers onderling, omwonenden en bezoekers zorgen. Deze openen de blik vanuit iedere functie diagonaal naar verschillende andere activiteiten en zorgen ervoor dat verschillende verbindingen mogelijk zijn met de buitenruimtes en iedere gebruiker in potentie niet vier, maar zes directe buren heeft, aldus het consortium.

“Dit vormprincipe, dat zich in de natuur heeft bewezen als één van de meest optimale clusteringsprincipes voor het combineren van maximaal contactoppervlak met efficiënt materiaalgebruik, zorgt tegelijkertijd voor een gelijkmatige daglichttoedreding en opwarming gedurende de dag, als de verschillende facetten van de gevels door de zon worden aangestraald. Met de zeshoeken ontregelt het cluster de rigide orthogonale structuur van Leidsche Rijn Centrum op een eigenwijze iconische manier, zonder de klassieke principes uit het masterplan te ontkennen”, besluit consortium Open.

Trefwoorden

civic architects circulair bouwen leidsche rijn raum cultuurcluster bc architects & studies womenmakethecity berlijnplein leidsche rijn centrum flux landscape architecture theateradvies circulair utrecht abt binx circulariteit

1	MVRDV en Mecanoo bij finalisten in architectuurcompetitie voor ‘landmark’ woensdag, 7 mei
2	Cityförster en Atelier Gram ontwerpen woontoren met collectieve voorzieningen voor Tirana woensdag, 7 mei
3	Tijdelijke remise Museumtramlijn Amsterdam met verrassende ornamentiek dinsdag, 6 mei
4	Evenwichtige woonomgeving op voormalig fabrieksterrein Van Besouw Goirle dinsdag, 6 mei
5	Architectenweb organiseert Avond met De Zwarte Hond woensdag, 7 mei

Gerelateerde nieuwsberichten

Nieuwbouw Academie Tien in Utrecht Leidsche Rijn opgeleverd

13 december 2023

RAU presenteert innovatie- en bezoekerscentrum AAK in Zaandijk

1 augustus 2023

Archeologische vindplaats inspiratie voor woningbouwplan Leeuwesteyn

19 januari 2024

Civic Architects vormt oud abattoir in Luxemburg om tot cultuurhal

19 september 2023

Civic Architects – genomineerd voor prijs Architect van het Jaar 2024

9 september 2024

Civic Architects

1 september 2024

De Pleinmakers wint tender voor cultuurcluster Berlijnplein Utrecht

19 mei 2022

Vier bureaus ontwerpen woningbouwproject Berlijnplein Utrecht

12 juli 2021

Aanbesteding circulair cultuurcluster Berlijnplein Utrecht gestart

9 februari 2021

Nieuw schoolgebouw voor Academie Tien aan Berlijnplein Utrecht

19 oktober 2020

Jonge architecten ontwerpen cultuurgebouw Berlijnplein

4 april 2017

What Design Can Do organiseert Make it Circular Challenge

13 oktober 2022

‘Ontwerper heeft sleutel tot circulaire samenleving in handen’

11 januari 2023

Triodos verstrekt leningen aan bedrijven met circulair en biobased verdienmodel

1 februari 2023

Toon alles

Gerelateerde video's

Civic Architects

Nominatie voor de prijs voor Architect van het Jaar 2024

Andere nieuwsberichten

Parametrisch ontworpen lattengevel golft rond Wolder Huus voor Sport en Cultuur

Gisteren, 13:15

De gemeente De Wolden heeft een nieuw multifunctioneel gebouw, met onder meer een sporthal, bibliotheek, theaterzaal, zorgvoorzieningen en ontmoetingsruimten. Bct architecten en ArchiTech Company ontwierpen het gebouw met een opvallende lattengevel.

Bouw hout-hybride woontoren in Amstelveen stap dichterbij

Gisteren, 11:51

De omgevingsvergunning voor Amstelwood is onherroepelijk. Het zestien verdiepingen tellende gebouw is ontworpen door Team V Architectuur en krijgt een hybride constructie met hout. De bouw start naar verwachting later dit jaar.

3D gebreid textiel van SO-IL vormt ruimtelijk web in Venetiaanse Arsenale

Gisteren, 09:27

Tussen de kolommen van de Corderie in de Arsenale in Venetië hangt een web uit natuurlijke vezels. De installatie heet Necto en is ontworpen door SO-IL, Mariana Popescu en TheGreenEyl in het kader van Architectuurbiënnale in Venetië.

Stuur nu jullie project in voor de prijs voor Woongebouw van het Jaar 2025

Gisteren, 09:00

Hebben jullie een woongebouw in Nederland ontworpen dat in de periode van 1 september 2024 tot en met 31 augustus 2025 opgeleverd of voltooid is? Stuur dat dan nu in voor de Architectenweb Awards 2025! Deadline is 27 juni 2025.

Sociale veiligheid TU Delft volgens peiling nog ver te zoeken

Gisteren, 17:20

Van de ruim vijfhonderd medewerkers die de vragenlijst invulden, zegt 43 procent in het afgelopen jaar grensoverschrijdend gedrag te hebben ervaren.

Nieuwe vertraging dreigt voor renovatie Binnenhof

Gisteren, 10:14

In een rapport over de verbouwing dat BBB-minister Mona Keijzer (Volkshuisvesting) met de Tweede Kamer heeft gedeeld, staat een nieuw risico op vertraging door “spanning” tussen de planningen van aannemers en de totale planning.

Woningcorporaties dreigen met juridische stappen om kabinet aan afspraken te houden

8 mei, 4:20

Het bevriezen van de huren van sociale huurwoningen heeft grote gevolgen juist voor woningzoekenden en huurders, stelt vereniging voor woningcorporaties Aedes.

Kamernet: studentenkamer is ruim zes procent duurder dan vorig jaar

8 mei, 12:27

Amsterdam is de duurste studentenstad om in te wonen.

Herstel ‘onveilige’ vloer waterschapskantoor kost ruim tien miljoen

8 mei, 11:24

Het Waterschap Rijn en IJssel heeft besloten alle vloeren van het hoofdkantoor in Doetinchem te renoveren, omdat ze onveilig zouden zijn.

Nationale Parken: kabinet laat ons vallen met schrappen financiering

7 mei, 4:18

De Nationale Parken vinden dat het kabinet “alle grenzen van redelijkheid en fatsoen overschrijdt” door de financiële bijdrage vrijwel volledig in te trekken.

Ga naar het nieuws-archief