Op de voorgrond de uitbreiding van Park Vijversburg

Boogstralen

Dakconstructie

Minimalistisch paviljoen in Park Vijversburg groeit uit landschapslijnen

23 oktober 2017, 9:12

Afgelopen zomer is het vernieuwde Park Vijversburg, net buiten Leeuwarden, officieel voor het publiek geopend. De monumentale villa in het park is door de Nederlandse architect Marieke Kums (Studio MAKS) in samenwerking met de Japanse architect Junya Ishigami gerenoveerd en voorzien van een wel heel bijzondere uitbreiding.

In het landschap ziet het door Marieke Kums en Junya Ishigami ontworpen paviljoen er vanuit iedere zijde anders uit. Van een afstandje toont het paviljoen zich als een plaatselijke verdubbeling van de contouren van het landschap. Dichterbij strekt het paviljoen zich al snel uit tot buiten je beeld, terwijl je er ook makkelijk doorheen en overheen kijkt, en zo het park eromheen blijft ervaren.

Aan een zijde versmalt het paviljoen zich tot de dikte van een enkele glasplaat, waaruit een ‘toegangspoort’ tot het voorplein van de villa is uitgespaard. Aan de andere zijden heeft het de dikte van een gang, en eindigt het in een deur of haakt het aan op de oude villa. Het is een architectuur, met Japanse flair, die meer landschap dan gebouw wil zijn. En het valt niet direct op, maar kolommen kent het paviljoen niet.

Onderdeel van het landschap
Vanwege de groeiende populariteit van het park en de uitbreiding ervan nu, wilde de stichting die het van oorsprong 19e-eeuwse park beheert de oude villa renoveren en uitbreiden met een multifunctionele ruimte. “In de uitvraag werd gesproken over een apart gebouw, dat weliswaar met de villa verbonden diende te worden, maar er niet mee zou concurreren”, kijkt architect Marieke Kums op de opgave terug. “Van daaruit hebben we een zo transparant mogelijk paviljoen ontworpen, dat bescheiden is naar zijn omgeving.”

“We hebben drie bestaande landschapslijnen gepakt, het pad iets verdiept, en dat tot architectuur gemaakt”, vat Kums het ontwerp samen. Deze drie lijnen omsluiten een driehoekig veld: de plek voor samenkomst.

“We zochten een nieuwe combinatie van gebouw en landschap”, legt architect Junya Ishigami uit: “Een minimale en bescheiden architectuur, die onderdeel zou worden van de achtergrond van het park.”

De verzonken ligging van de uitbreiding fascineert Ishigami: “Ik vind het interessant dat je vanuit het park er overheen kunt kijken, net als eronder. En dat je vanuit het paviljoen een nieuw, verlaagd perspectief op het park hebt. Dat lijkt zo dichterbij.”

Zonder kolommen
Om het paviljoen zo transparant mogelijk te maken, hebben de architecten gekozen voor zo transparant mogelijk glas, met een lage ijzerwaarde. Voor de draagconstructie dacht het team in eerste instantie aan zo slank mogelijke kolommen, maar op initiatief van constructeur ABT en de Japanse ingenieur Jun Sato is ook gekeken of het glas misschien het dak zou kunnen dragen – dan zou het paviljoen pas echt transparant kunnen worden. Mede dankzij de driehoekige vorm van het paviljoen bleek dat daadwerkelijk te kunnen.

Uiteindelijk wordt het licht gebogen, stalen dak aan al zijn drie zijden, gelijkmatig gedragen door gekromde panelen van dubbel glas. “Ieder paneel is warm gebogen in een fabriek in China en heeft net een andere vorm”, vertelt Kums. Om het dak te kunnen dragen is het binnenblad van deze panelen 2 cm dik uitgevoerd.

Een grote uitdaging in de uitvoering van het paviljoen vormde de wisselende toleranties bij de verschillende materialen. Bij beton wordt gewerkt met ruime toleranties, bij staal met kleine, en bij glas met nauwelijks nog toleranties. Om dit op elkaar af te stemmen is het stalen dak al vroeg op de bouwplaats neergelegd en is de betonnen bak daar omheen gebouwd. Het eindresultaat mag er zijn en heeft een on-Nederlandse precisie.

Onzichtbare installaties
“Om tot een zo minimaal mogelijke architectuur te komen, wilden we geen naden in de vloeren en het plafond”, vertelt Ishigami ook. Een vlakke betonnen vloer en het stucplafond zorgen hiervoor.

Het ontwerpteam wilde ook zeker geen installaties in het zicht. Via smalle sleuven in de betonnen vloer wordt frisse lucht ingeblazen, langs de randen van het plafond wordt dit weer afgezogen, uiteindelijk helemaal via de oude villa.

Vloerverwarming en -koeling reguleert de temperatuur in de ruimte. Met magneetjes kunnen indien gewenst nog lichte gordijnen opgehangen worden. Maar wanneer het echt warm of koud is buiten, zul je dat in het paviljoen wel merken. De stichting die het park beheerd, ervaart dit niet als een probleem. Buiten en binnen willen zij op deze plek qua klimaat toch op elkaar afstemmen.

Renovatie villa en nieuwe toiletgebouw
De oude villa was volgens Kums aan onderhoud toe en is naar ontwerp van haar, Ishigami en ABT gerenoveerd. Veel ruimtes zijn daarbij in oude glorie hersteld, waarbij de installaties natuurlijk vernieuwd zijn. Om de bezoekers beter te kunnen ontvangen is de begane grond deels geopend. Voor de verbinding met het nieuwe paviljoen ernaast is de betonnen vloer van daaruit doorgetrokken in de oude villa – monumentale vloeren had de villa op die plek niet meer.

Bij de renovatie is de oriëntatie van de villa omgedraaid. De weg waar de villa ooit aan stond, is ondertussen een snelweg geworden, waardoor de entree daar in het gebruik niet meer zo prettig was. Ook benaderen de bezoekers van de nieuwe, grotere parkeerplaats van het park de oude villa nu van de andere kant. De hoofdentree naar de achterzijde verplaatsen was zo logisch. Doordat de gevel van de villa niet is aangepakt, behoud je echter wel het gevoel de villa aan zijn (informele) achterzijde te betreden. Dat is ergens ook wel jammer.

Naast de villa hebben de architecten tenslotte ook nog een rond toiletgebouw ontworpen. Deze moet straks volledig overgroeid zijn en dan eigenlijk wegvallen in het park. Vanuit zijn vestibule met wastafels biedt het gebouwtje met grote ramen uitzicht over het park.

Trefwoorden

studio maks junya ishigami marieke kums park vijversburg abt

1	Dynamisch wolkenplafond leidt reizigers naar hun Eurostar-trein donderdag, 13 februari
2	Nobel I eerste opgeleverde gebouw binnen herontwikkeling terrein UZ Gent donderdag, 13 februari
3	Maarten van Kesteren architecten transformeert een jaren 60-villa tot passiefwoning woensdag, 12 februari
4	Woonin selecteert Heijmans voor bouw 190 betaalbare huurwoningen in Utrecht dinsdag, 11 februari
5	OZ ontwerpt eigen 'lowtech'-kantoor in Buiksloterham woensdag, 12 februari

Gerelateerde nieuwsberichten

Studio MAKS vormt bezoekerscentrum parlement om tot dynamische ruimte

7 juli 2023

Europe 40 under 40 Award voor Marieke Kums

16 april 2018

Park Vijversburg uitgebreid met nieuw parkdeel LOLA en Piet Oudolf

24 oktober 2017

Negen genomineerden voor BNA Beste Gebouw van het Jaar 2018

21 maart 2018

Zeven ARC17 Awards uitgereikt

4 december 2017

AIT Award voor bezoekerscentrum Park Vijversburg

27 maart 2018

MAKS prijswinnaar Fins museum

15 augustus 2011

NL in Milaan (7): Studio Maks

25 april 2014

Ontwerpers panden Groot Vijversburg bekend

1 februari 2012

Team LOLA breidt park Leeuwarden uit

27 januari 2012

Zeven projecten in Nederland op longlist EU Mies Award 2019

12 december 2018

Studio MAKS maakt winnend ontwerp bezoekerscentrum IST Austria

25 maart 2019

Een leisteenberg rijst uit het gazon van Kensington Gardens

20 juni 2019

Nieuwe grote architectuurprijs kiest Junya Ishigami als eerste winnaar

22 oktober 2019

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Nieuwe Instituut organiseert tentoonstelling over Ma Yansong en MAD Architects

13 februari, 4:47

Op 17 mei opent in het Nieuwe Instituut een tentoonstelling over het werk van de Chinese architect Ma Yansong en zijn bureau MAD Architects. In de expositie wordt het twintig jaar omspannende oeuvre van de wereldwijd geroemde architect belicht.

Dynamisch wolkenplafond leidt reizigers naar hun Eurostar-trein

13 februari, 3:45

Afgelopen maandag is het eerste deel van de wachtruimte van de nieuwe Eurostar-terminal in station Amsterdam Centraal geopend. De door Superimpose Architecture en ZJA ontworpen terminal bevindt zich in de voormalige Amstelpassage.

Kinderdagverblijf met duurzaam karakter en natuurlijke uitstraling

13 februari, 1:11

In opdracht van Kosmo, een aanbieder van kinderopvang in Overijssel en Gelderland, ontwierp Nijhoff Architecten een nieuw kinderdagverblijf in Wierden. Het gebouw, gerealiseerd door Tala, bestaat grotendeels uit hout en andere biobased materialen.