Milaan 2017: nieuwe materialen en kunstzinnige toepassingen
12 april 2017, 15:08
De populariteit van Ventura Lambrate als locatie tijdens de Milan Design Week is jaar na jaar gegroeid, onder zowel het bezoekend publiek als potentiële exposanten. Echter, temidden van de drukte en festivalsfeer waren ook vorige week nog altijd studenten en jonge ontwerpers te vinden die weten te verrassen.
Het is een bekend effect, uiteraard: een nieuwe plek ontstaat als een hip en interessant alternatief voor de locatie met traditionele en bekende partijen, wordt populair als creatief centrum en trekt vervolgens de grote partijen die zich met de jonge creativiteit willen associëren. Dat teleurgestelde verwijt klonk ooit bij Zona Tortona en was dit jaar te horen over het inmiddels achtjarige Ventura Lambrate.
Ikea Festival
Is het erg dat Ikea een voormalige fabriekshal had ingenomen en ingericht met lounge-hoeken, de presentatie van zes nieuwe collecties en foodtrucks voor de deur? En een eigen pendelbus door de stad liet rijden? Zeker niet, want een partij als deze maakt de organisatie van Ventura Lambrate mede mogelijk en ze heeft tenslotte een eigen, ruime doelgroep.
Teleurstellender is dat het uitgangspunt – Ikea’s visie op het toekomstige, kleinere en flexibeler wonen – nauwelijks uit de verf komt. Misschien dat de samenwerking met Tom Dixon aan het ontwerpen van ‘open source hardware’ en het onderzoeken van materialen en productiemethoden tot interessante resultaten gaat leiden. De collectie is aangekondigd voor februari 2018.
Echter, tussen het Ikea Festival en de Italiaanse meubelfabrikanten waren zeker nog verrassende ontwerpen en materiaalexperimenten van kleine en jonge ontwerpers te vinden. Een ruim deel van de experimenten en onderzoeken ging om een duurzaam gebruik van natuurlijke grondstoffen of het hergebruik van afval.
Afval als grondstof
De expositie ‘Age of Man’ van Form&Seek gaf voorbeelden van ontwerp dat “kan volgen uit de bewustwording omtrent de menselijke impact op de aarde”. Het kan leiden tot het ‘heruitvinden’ van traditionele technieken met digitale productie, zoals het gestructureerde textiel van de Nederlandse ontwerper Robin Pleun Maas, of de objecten uit een zelfontwikkelde composiet met vloeibaar plastic, marmergruis en pigment van de Brit Richard Lowry. De Luxemburgse Lucie Majerus maakte sieraden van menselijk ivoor en Sanne Visser was in de expositie vertegenwoordigd met praktische toepassingen van mensenhaar.
Fabio Hendry en Martijn Rigters toonden in ‘The Colour of Hair’ de mogelijkheden om met mensen- en paardenhaar te printen. “Door haar op verhit metaal of keramiek te leggen wordt de keratine in het haar vloeibaar en trekt het in het materiaal”, legde Hendry uit. “Door eerst vellen te maken, die we ‘haarpapyrus’ noemen, kunnen we grotere oppervlakken ineens printen. Met sjablonen kunnen we patronen maken, net als bij zeefdrukken”.
Een materiaal dat is gebaseerd op afval is Plasma Rock. De Nederlandse ontwerpster Inge Sluijs toonde objecten als vazen, waarvoor ze dit materiaal heeft gebruikt. Plasma Rock is een niet-giftig restmateriaal van het proces waarbij afval door extreme hitte en elektriciteit wordt omgezet in energie. Door met Plasma Rock te ontwerpen wil Sluijs ook dit laatste restje van afval tot nuttig product maken.
Biologisch
De Zwitserse Hochschule für Gestaltung und Kunst toonde onder de noemer ‘Material Matters’ een aantal enthousiasmerende materiaalexperimenten. Christine Baumann heeft bijvoorbeeld (voor de onderneming Dopper) composteerbare flessen ontworpen; in het bioafbreekbare materiaal zijn fruitvezels gemengd, wat de fles een bijzondere uitstraling en het water een vruchtensmaak geeft.
Nadia Zoller en Benjamin Bichsel hebben leer met verschillende texturen en patronen ontwikkeld op basis van de schimmel kombucha. Joe Griesbach heeft voor de sanitairfabrikant Laufen een krukje of bijzettafeltje ontworpen om de esthetische en praktische mogelijkheden van het nieuwe materiaal SaphirKeramik te onderzoeken.
De Zuid-Amerikaanse industrieel ontwerpersgroep C37 toonde het nieuwe materiaal Magma, dat ze heeft ontwikkeld. In textuur doet het denken aan basalt, maar het is lichter van soortelijk gewicht. De aanvankelijk vloeibare toestand, met een stabilisatietijd van circa 40 minuten, staat ontwerpen in diverse vormen toe. Hoe duurzaam het materiaal is, kon men bij de presentatie niet zeggen.
Geleidend
Interessant in toepassingsmogelijkheden en mooi in verschijningsvorm is het nieuwe materiaal Deposition, dat de Japanse ontwerpersgroep Takt Project heeft ontwikkeld in samenwerking met Mitsui Chemicals. Het materiaal met een marmerachtig uiterlijk is een mengsel van metaal en kunsthars en kenmerkt zich door onder meer wisselende sterkte, en de elektriciteit- en warmtegeleidende eigenschappen.
Door uitsnedes in het materiaal te maken kunnen de eigenschappen – zoals de verhouding tussen sterkte en gewicht en de geleidende kwaliteiten – worden aangepast. Takt Project toonde in Milaan onder meer toepassingen van het materiaal voor verlichting.
Een aantrekkelijke verlichtingsoplossing was ook te zien bij VANTOT. De Nederlandse ontwerpstudio presenteerde met Current Currents een collectie lampen, waarvan de elektrische componenten de armatuur vormen. Door leds en een laag voltage te gebruiken, kan de hele lamp zonder gevaar geleidend worden. VANTOT heeft de lampen daardoor kunnen strippen tot technische geraamtes.
Verrassende verlichting
Als een eigentijdse lavalamp is de Beamos van Dorus van Lieshout. Aan de binnenzijde van de geometrische gevormde kap van deze 'audiovisuele vloerlamp' worden videobeelden geprojecteerd volgens een softwareprogramma. Deze abstracte animaties spelen een nauwkeurig spel met de ribben en vlakken van de kap – volgens de techniek van videomapping.
Traditioneler maar toch verrassend was de Equilibrio van het Italiaanse Olivelab. Een staafvormig verlichtingsarmatuur ‘staat’ op zijn snoer onder een transparante staaf, hangend vanaf het plafond, doordat beide zijn voorzien van een magnetische ring aan het uiteinde. Wanneer ze zo door magnetisme precies tegenover elkaar zijn gefixeerd, licht de transparante hangende staaf op.
Kunstzinnige installaties
Was de Tube Lamp Clock van Lambert Kamps nu verlichting, een klok, of vooral een installatie? Fascinerend in elk geval, deze stellage met dertig buisvormige lampen die pneumatisch in en uit een huls worden geschoven. Daarmee werkte de installatie als een metersgrote digitale klok.
Ook Sensorial Shelter, van Mayra Sérgio was eerder een kunstzinnige installatie dan toegepast ontwerp. De Braziliaanse realiseerde zich, toen zij in Nederland was komen wonen en zich bij tijden ontheemd voelde, dat koffie haar “een sterker gevoel van thuis gaf dan de gebouwde omgeving kon geven”, zo legde ze uit. In Ventura Lambrate maakte Sérgio ‘stenen’ van koffie in een traditionele Nederlandse baksteenpers. Een mooie en geurende presentatie.