Milaan 2018: Japans ontwerp en zintuiglijke ervaringen
20 april 2018, 12:29
In Milaan vindt deze week de Salone del Mobile plaats, met tegelijkertijd in de stad een groot aantal exposities en evenementen. De Milan Design Week lijkt dit jaar weer meer locaties te bieden, die nog meer bezoekers trekken en die nog verspreider over de stad liggen. Daarbij valt de ruime vertegenwoordiging van Japans design op, alsook de aandacht voor contact met onze zintuigen.
Het is een sobere, esthetische installatie, die AGC Asahi Glass heeft ingericht in Ventura Centrale. In een van de rauwe spoorwegcatacomben waar het designproject plaatsvindt, hangen en staan glazen platen op dunne stalen kolommen, als heldere vreemde kristallen die samen een soundscape voortbrengen. Want dat is de grote verrassing die AGC hier presenteert: glas dat geluid voortbrengt. In een afgesloten kamer, waar pianomuziek via glas ten gehore wordt gebracht, valt met verbazing te constateren hoe zuiver en rijk het glas klinkt.
De vinding is gebaseerd op het feit dat glas dat tot trilling wordt gebracht, geluid produceert – denk aan het laten zingen van een wijnglas door langs de rand te wrijven. Een geluidsinstallatie of sensorpaar maakt verbinding met een paneel, dat bestaat uit twee lagen glas met daartussen een laag waarvan AGC geen details wil geven. Daar ergens wordt het ingevoerde geluid verfijnd omgezet in trillingen. Stel je voor dat je straks in de auto gewoon kunt bellen via de ruit, of thuis muziek kan luisteren via de ramen.
Technologie en lichaam
Gehoor, zicht, reuk, gevoel, smaak; er is veel aandacht voor zintuiglijke ervaring bij designers. Toevallig of niet, dat is zeker waar te nemen bij Japanse ondernemingen en ontwerpers. Sony presenteert in Zona Tortona de expositie Hidden Senses, die de bezoeker bewust moet maken van de manier waarop onze zintuigen ons dagelijks informeren en vervolgens laat zien hoe technologie kan worden ingezet om ons (gevoels)leven te verrijken.
Verlichting die verschuift naar de plek waar we aan tafel plaatsnemen, schaduw van vlinders die de vaas volgen als we die over de tafel verplaatsen, een schommelbank die geluid van rollende golven maakt, een plankje met een blanco boek waar notenbalken op verschijnen en dat muziek laat horen als we ernaar wijzen. Veel suggesties die Sony doet, zijn in de (geluids- en media)kunst al ruim toegepast, maar de expo is prettig en soms verrassend.
De Italiaanse studio Habits zet technologie in om een andere omgang met (onder meer) interieurproducten te bieden. Zo heeft de multidisciplinaire studio een aantal bluetooth speakers die volledig via sensoren worden bediend – volume, pauze, volgende nummer, en dergelijke – met handbewegingen. Cromatica is bureaulamp en luidspreker, die eveneens met gebaren kan worden bediend. Het object bevat een USB-oplaadpoort, een alarmfunctie en een microfoon voor handsfree bellen.
Elastica is een ledlamp uit rekbaar textiele banden, die bediend wordt door de banden te rekken. In samenwerking met Habits presenteert de Japanse studio QM twee aardigheidjes om ons in het interieur wat meer bij de natuur te betrekken. Een glazen plaatje met digitale weergave van de heersende weersomstandigheden en een verlichtingsbol die real time de fase van de maan volgt.
Waarneming
Resonance Materials is een kleine, eerder kunstzinnige expositie van vijf Japanse ontwerpers, die elk een object voor een zintuiglijke ervaring hebben gemaakt, zoals glazen objecten waarin licht reageert op onze beweging en oogbollen waar we in kunnen kijken. Het mooist is echter rijtje wuivende metalen sprieten, die als een tinkelende windgong klinken.
Japans ontwerp is alom tegenwoordig in de stad. Er zijn bijvoorbeeld meerdere groepsexposities in Ventura Future en Zona Tortona, naast de zelfstandig presenterende ontwerpers en ondernemingen op tal van plekken.
Interessant is de vrij jonge studio YOY, die in Superstudio Piú een flink aantal nieuwe ontwerpen laat zien. Veel aandacht trekt de speaker die is gecombineerd met een beeldscherm; zoek je favoriete lied online, de speaker zoekt de bijbehorende tekst en geeft die synchroon op speels grafische wijze weer. Voorts toont YOY bijvoorbeeld een klok, die oogt als een zonnewijzer met een schaduw. De minuten worden aangegeven door een daadwerkelijke, heel dunne wijzer; de uren door zijn ‘schaduw’ die op de wijzerplaat is geprint. De wijzerplaat met de schaduw draait als geheel, om de vervreemding in de waarneming nog te versterken. Een schemerlamp waarvan de kap op het snoer lijkt te staan doet denken aan Nendo.
Voor de expositie die Nendo zelf heeft ingericht staat een lange rij wachtenden. Terecht, want de gevierde ontwerpstudio voert de bezoeker door een verduisterde, labyrintische opstelling langs tien recente ontwerpen. Telkens duiken de ontwerpen – nagenoeg altijd in wit gepresenteerd – op in het donker; daarbij laat Nendo niet alleen het eindproduct, maar in nissen ook de vele voorafgaande denkpaden en modelletjes zien. Regelmatig overvalt de bezoeker verbazing en verrassing, zoals de bolvormige opbergobjecten die openen en sluiten op basis van manier van vasthouden, de drievoudige of kruislingse ritsen of tafels met een deels vlak en deels gevlochten metalen blad.
Woningen en uitgestorven dieren
Op de vertrouwde plek in de Via Savona heeft Moooi zijn presentatie opgedeeld in drieën. Maar allereerst wordt de bezoeker bij binnenkomst overweldigd door de spectaculaire Mega Chandelier, opgebouwd uit verschillende Moooi-armaturen. Vervolgens is een deel van de ruimte vormgegeven door concrete; leef- en werkruimtes, gescheiden door enorme houten kastwanden en ingericht met bekende en nieuwe producten van Moooi. Het is daadwerkelijk het tijdelijke kantoor van het architectenbureau, met zijn archief in dozen in de kastwanden.
Een tweede deel is ingericht door de Amerikaanse studio Megan Grehl. Ook deze studio heeft een ‘huis’ gecreëerd, maar een waarin ruimtes functies op ongebruikelijke wijze combineren – een bibliotheek en slaapkamer, bijvoorbeeld – en ingericht op een overvloedige, tactiele wijze. Moooi heeft tot slot het Museum of Extinct Animals ingericht, waarin het de nieuwe behang-, vloerkleden- en stoffencollectie toont, waarvan de dessins en structuren zijn geïnspireerd op oude afbeeldingen van inmiddels uitgestorven diersoorten. Mooie collecties, op fraaie wijze gepresenteerd.
Ertussen vinden we nieuwe meubel- en verlichtingsontwerpen, zoals de voluptueuze, zachte stoelen en voetenbankje Hana van Simone Bonanni, en van dezelfde ontwerpster de juist basale, harde tafelserie Obon, geïnspireerd op terra cotta. Het duo Kranen/Gille ontwierp een art deco-achtige maar eigentijdse kroonluchter, als een abstrahering van een organische structuur. De strakke, houten Liberty Lounger is gebaseerd op een eerste versie die Joep van Lieshout maakte, zonder schetsen of maatlatten, puur vertrouwend op zijn artistieke intuïtie en omgang met het materiaal. “Een goed product behoeft geen aanpassingen”, stelt Moooi over de stoel.