Gebouw als lesmateriaal voor natuur en milieu

26 januari 2016, 15:32

In Amsterdam is afgelopen jaar het Natuur en Milieu Educatiecentrum (NME) in gebruik genomen. In het door Bureau SLA ontworpen gebouw krijgen basisschoolleerlingen uit de hoofdstad aanvullend les op het onderwijsprogramma over natuur en milieu. Het energieneutrale gebouw dient zelf ook als lesmateriaal.

Dat komt doordat alle duurzame maatregelen zicht- en ervaarbaar zijn gemaakt. Zo is de bijzondere vorm van het dak te danken aan de oriëntatie op de zon en verwarmen de grote betonnen platen met glas ervoor frisse lucht voordat deze de lokalen instroomt.

Het gebouw staat op een voorgeschreven rechthoekige kavel van ongeveer 9 bij 18 meter, midden op de schooltuinen. De locatie was precies goed, meldt Bureau SLA: bij de entree van het terrein en optimaal georiënteerd op de tuinen. Het enige probleem was dat de lange gevel net niet op het zuiden lag.

Karakteristieke vorm
Door de nok van het dak precies oost-west te leggen kwam het dakvlak recht op het zuiden. Dit was ideaal voor de zonnepanelen en het gebouw dankt er zijn karakteristieke vorm aan. Bijkomend voordeel is dat het dak tot bijna op de grond komt, zodat ook kleinere kinderen de zonnepanelen goed kunnen zien.

De entree van het natuurcentrum zit in het midden van de lange gevel. Het gebouw is vrijwel puntsymmetrisch, in volume, indeling en gevels. Op de begane grond bevinden zich de klaslokalen en op de eerste verdieping twee identieke ruimten die als kantoor en kantine dienen. Bezoekers zien door de glazen entree heen de achter het gebouw liggende schooltuinen.

De langsgevels bestaan van boven tot onder uit raamkozijnen van een meter breed. Te openen ramen zijn aangebracht achter wit gelakte houten panelen, zodat het patroon van de lange verticale raampartijen niet wordt onderbroken.

Trombewanden
Aan de zuidkant zitten acht donkere betonnen platen tegen de gevel. Voor het beton is een grote plaat glas gemonteerd en bovenin is een lang en smal houten klapraam te zien. Dit zijn de zogenoemde Trombewanden, naar de Franse ingenieur Felix Trombe (1906 – 1985), die deze passieve zonne-opwarmers in de jaren ‘60 perfectioneerde.

De donkere betonnen plaat warmt door zonlicht op en accumuleert – door zijn massa – de warmte. In de ruimte tussen de glazen plaat en het warme beton wordt door middel van natuurlijke trek frisse ventilatielucht geleid, zodat ook die opwarmt.

Het klapraam zorgt ervoor dat de frisse, voorverwarmde ventilatielucht in het klaslokaal komt. In de warme maanden van het jaar staat het klapraam dicht en kunnen andere delen van de gevel open.

Bureau SLA noemt het jammer dat de Trombewand nooit vaste voet aan de grond heeft gekregen bij het ontwerpen van duurzame gebouwen. Het NME ‘laat zien dat de Trombewand niet alleen heel goed werkt, maar dat het ook een architectonisch interessante stijlfiguur kan zijn’.

Om het oppervlak van de betonnen wanden te vergroten is een patroon van verdiepte halve bollen aangebracht. Het patroon laat zich met enige moeite lezen als een bloemlezing van gedichten uit de Nederlandse natuurpoëzie; de bolletjes vormen een patroon in braille.

Houten latten
Het dak en de kopgevels zijn bekleed met houten latten. De bekleding is niet de waterkering, maar bedoeld om de bitumen dakbedekking aan het zicht te ontrekken. Ook de zonnepanelen worden zo vanzelfsprekend onderdeel van het dakvlak, in plaats van dat ze er op liggen (wat doorgaans als lelijk wordt ervaren).

Bureau SLA heeft de puur decoratieve functie van de houten latten aangegrepen om een blokmotief van telkens drie planken te creëren, waarvan de maatvoering is afgestemd op de zonnepanelen. Op de kopgevels zijn 21 designvogelhuisjes aangebracht: 20 voor gierzwaluwen en 1 voor een vleermuis.

Trefwoorden

onderwijsgebouw amsterdam bureau sla

1	Zeven architectenbureaus ontwerpen eerste woningen De Suikerzijde maandag, 15 april
2	‘Stoere dame op hoge hakken’ model voor gevel pand P.C. Hooftstraat woensdag, 17 april
3	Woontoren Nova in De Binckhorst rondt de transformatie Maanplein af woensdag, 17 april
4	Een sereen samenspel van villa’s in een groen landschap woensdag, 17 april
5	Kunstmanifestaties tonen ongeziene kant van Brugge en de Belgische kust dinsdag, 16 april

Gerelateerde nieuwsberichten

Peter van Assche – genomineerd voor prijs Architect van het Jaar 2023

4 oktober 2023

Awards

Peter van Assche

1 september 2023

Noorderparkpaviljoen van gerecycled plastic

22 mei 2013

Internationaal Strafhof: megasculptuur in Haagse duinen

27 november 2015

Ideeënontwerp voor snoge in Amstelveen

25 juni 2012

Bureau SLA ontwerpt Hotel Paradiso

7 januari 2013

Plannen voor 'erfgoedpark' waterhistorie

6 juli 2012

Renovatie voor onderwijsgebouw Marineterrein

8 mei 2015

Wapenloods Fort Asperen verbouwd en uitgebreid

31 januari 2014

Noorderparkbar opent officieel zijn luiken

16 maart 2012

Paviljoen van Marktplaats-materiaal onthuld

17 augustus 2011

Plan voor nog meer Noorderparkpaviljoens

23 mei 2013

Rotterdams kunstenaarsverblijf met casco van kalkhennepbeton

9 december 2021

Toon alles

Gerelateerde podcasts

Duuzaam ontwerpen en bouwen

Gesprek met Peter van Assche over circulair bouwen

3 november 2022

Gerelateerde video's

Peter van Assche

Nominatie voor de prijs voor Architect van het Jaar 2023

Andere nieuwsberichten

Porseleinen Toren in ontwikkelgebied Nieuw Delft officieel geopend

3 uur geleden

De door Orange Architects ontworpen toren markeert de entree van de nieuwbouwwijk Nieuw Delft vanaf de westzijde. De toren biedt plek aan 85 woningen en een 200 vierkante meter omvattende horecaruimte.

MoederscheimMoonen ontwerpt nieuw bewegingscentrum voor zorglandgoed

Vandaag, 09:25

In opdracht van zorginstelling Ipse de Bruggen heeft MoederscheimMoonen Architects een nieuw bewegingscentrum ontworpen voor landgoed Hooge Burch in Zwammerdam. Bio-based materiaalgebruik en energieneutraliteit zijn uitgangspunten bij het ontwerp.

Nominaties Gouden Piramide 2024 bekend

Gisteren, 15:46

Er zijn vijf projecten genomineerd voor de Rijksprijs voor inspirerend opdrachtgeverschap. Dat heeft Atelier Rijksbouwmeester donderdag bekendgemaakt.

Een appartementengebouw met acht verschillende woningen

Gisteren, 14:50

OPEN architects + planners en Solid architecture ontwierpen voor een collectief van particulieren in Delft een woongebouw met bijzondere ruimtelijk kwaliteit.

Amsterdam gaat meer woningen voor ouderen geschikt maken

52 minuten geleden

De gemeente past bestaande seniorenflats op verschillende manieren aan om ouderen langer zelfstandig te laten wonen.

FNV: minister moet ingrijpen na censuur door bestuur TU Delft

2 uur geleden

Volgens de vakbond ‘rommelt het aan alle kanten’ bij de universiteit, nu het bestuur daar ‘censuur toepast om een kritisch artikel in het eigen universiteitsblad Delta onder het tapijt te vegen’.

Gelderland wil 12.000 huizen bouwen bovenop bestaande daken

4 uur geleden

De provincie Gelderland denkt dat er komende vijf jaar 12.000 huur- en koopwoningen bijgebouwd kunnen worden door optoppen.

Zeeland investeert miljoenen in wonen, wegen en leefbaarheid

Gisteren, 16:31

Zo komt er van 2025 tot en met 2027 jaarlijks 3 miljoen euro beschikbaar voor het verbeteren van de bestaande woningvoorraad en het versnellen van de woningbouw.