Internationaal Strafhof: megasculptuur in Haagse duinen

27 november 2015, 16:26

In januari 2016 opent de nieuwe huisvesting van het Internationaal Strafhof in Den Haag zijn deuren voor het publiek. Het bijna driehonderd meter lange gebouw is door Schmidt Hammer Lassen architects als een megasculptuur in het Haagse duinlandschap gelegd. Architectenweb kreeg van het ontwerpteam een rondleiding door het gebouw.

Het ontwerp van het Internationaal Strafhof begon volgens projectarchitect Denis Olette van Smidt Hammer Lassen architects met het idee om het Mijendal duingebied, waar het gebouw aan ligt, opnieuw tot aan de stad te laten rijken. Bij de kazerne die voorheen op deze plek stond, waren de duinen op afstand van de stad komen te liggen.

In samenwerking met de Deense landschapsarchitecten van SLA heeft Schmidt Hammer Lassen een landschapsontwerp gemaakt waarbij het Internationaal Strafhof ‘omspoelt’ wordt door nieuwe duinen. Rond het entreepaviljoen is dit duinlandschap voor voetgangers en fietsers ook toegankelijk gemaakt.

Door de grote parkeerplaatsen achter en naast het gebouw in delen op te knippen, blijft het beeld van het duinlandschap hier ook overeind. Subtiel in het landschap verwerkte barrières houden dit deel echter wel ontoegankelijk voor het publiek.

Megasculptuur
“De huisvesting voor het Internationaal Strafhof hebben we eigenlijk uit het duinlandschap gesneden”, stelt Olette. Dit effect wordt versterkt door de behandeling van de gevel, die in de woorden van de architect van het gebouw “een enorme sculptuur” maakt.

In zijn ontwerp heeft Schmidt Hammer Lassen ervoor gekozen het contrast op te zoeken met het kleinschalige karakter van de Haagse stadsrand hier. Gezien de oppervlakte van 54.000 vierkante meter lijkt een andere strategie ook niet haalbaar. Maar er speelt ook iets anders en dat is dat het architectenbureau in het ontwerp de belangrijkheid en de waarden van het Internationaal Strafhof wilde uitdragen.

Die belangrijkheid heeft de architect allereerst benadrukt met de schaal van het gebouw. Met zijn uniforme gevel steekt het gebouw zijn maat niet onder stoelen of banken. Het gebouw is bijna driehonderd meter lang en plaatselijk meer dan dertig meter hoog.

De behandeling van de gevel zorgt er ook voor dat de schaal van het gebouw moeilijker leesbaar is. Afhankelijk van het gezichtspunt lijkt het gebouw daardoor soms kleiner dan het is, maar af en toe zeker ook groter.

Stapeling rechtszalen
In de meeste rechtbanken liggen de rechtszalen naast elkaar, wat logistiek zeer efficiënt is. Bij het Internationaal Strafhof heeft Schmidt Hammer Lassen ervoor gekozen de rechtszalen te stapelen in een hoge toren, om dit onderdeel van het programma zo beter zichtbaar te maken en het te benadrukken. Feitelijk te monumentaliseren. Het is mede dankzij dit gebaar dat Schmidt Hammer Lassen in 2010 in de internationale prijsvraag voor het gebouw uit in totaal 171 inzendingen gekozen is.

In de logistiek van de rechtbank, waarbij publiek, rechters, verdachten en getuigen aparte routes volgen is de gestapelde opzet van de rechtszalen helaas wel minder efficiënt. Maar, zo benadrukt het bureau, op deze manier kan iedere rechtszaal wel voorzien worden van daglicht. Hiervoor zijn in de torengevel grote glasvlakken opgenomen.

Voor de gesloten delen van de torengevel heeft Schmidt Hammer Lassen gekozen voor een element dat in alle religies en in alle achtergronden positieve associaties heeft: de natuur. Vanuit brede plantenbakken groeien planten voor de gevel. Nu zijn deze nog klein, maar vanaf komende zomer zal de toren al zeer groen ogen, beloven de landschapsarchitecten van SLA.

Beveiligingsringen
Het Internationaal Strafhof wilde – ondanks het hoge beveiligingsniveau dat het nodig heeft – een zo transparant en benaderbaar mogelijk gebouw. De dubbele beveiligingsring die rond het gebouw ligt is daarom zoveel mogelijk in het duinlandschap weggewerkt. De buitenste ring is een lage voertuigenwering, de binnenste ring een ruim twee meter hoge betonnen muur met een waterpartij erachter.

Binnenin het gebouw zijn allerlei extra maatregelen genomen om getuigen en slachtoffers te beschermen tegen mogelijke aanvallen. Deze verblijven in het gebouw in ruimtes met alleen dakramen, die vervolgens ook nog eens ondoorzichtig zijn gemaakt. De getuigen en slachtoffers, die vaak sterk getraumatiseerd zijn, worden door het strafhof intensief begeleid. Voordat ze de rechtszaal betreden, kunnen ze door spiegelramen de situatie eerst beoordelen. Wanneer ze de zaal niet durven te betreden, kunnen ze hun getuigenis ook achter de schermen afleggen.

Tuinen
De algehele opzet van het gebouw is net zo eenvoudig als de gebouwvolumes doen vermoeden. De transparante begane grond is voor een groot deel publiek toegankelijk en biedt voor de bezoekers aan het gebouw straks een café en een bezoekerscentrum. Ook ligt hier de kantine voor de medewerkers van het strafhof. De eerste verdieping verbindt het gebouw met zichzelf en bevat kantoren, net als de vijf schijven hierboven. In het gebouw werken zo’n 1200 mensen.

Tussen de kantoorschijven en de toren met rechtszalen liggen vier patio’s met tuinen. Tussen de laatste twee kantoorschijven ligt een daktuin. Deze tuinen hebben allemaal een ander thema gekregen, verwijzend naar de continenten waar de landen vandaan komen die het strafhof ondersteunen. Er is een Afrikaanse tuin, een Latijns-Amerikaanse tuin, een Aziatische tuin, een West Europese tuin en een Oost-Europese tuin. In deze tuinen staan kleine torens voor de ventilatie van het gebouw. Deze heeft SLA bekleed met houten latten, hetzelfde materiaal als gebruikt wordt voor de bestrating van de tuinen, zodat ze daarmee een geheel vormen.

Rond het gebouw ligt een waterpartij, waar vanuit de transparante begane grond een kade op uitkomt. Deze waterpartij wordt afgesloten met een ruim twee meter hoge betonnen muur, waar op sommige plekken een abstracte wolkenlucht in is aangebracht. Vanuit het midden van het gebouw maakt een brede brug de oversteek naar het entreegebouw, dat in de betonnen muur is opgenomen.

Goederen voor het gebouw worden via een aparte entree aan de noordzijde van het gebouw binnengebracht. In de kelder loopt over de volledige lente van het gebouw een brede gang van waaruit de goederen over het gebouw worden verdeeld.

(Te) sober interieur
Het interieur van het Internationaal Strafhof is uiterst sober gehouden. Eenvoudige muurvlakken, lichte houten vloeren en een sterke belijning van de plafonds bepalen het beeld. “De rechtspraak hier is een serieuze zaak”, verklaart Olette die keuze. “Bovendien is het een werkomgeving.” Maar op basis van de sterke vormgeving van het exterieur verwacht je binnen toch iets anders.

Het interieurontwerp van bijvoorbeeld de Raad van State in Den Haag laat zien dat een stijlvolle aankleding de serieusheid en belangrijkheid van de rechtspraak niet in de weg hoeft te staan, maar juist kan ondersteunen.

Duurzaamheid
Het Internationaal Strafhof is voorzien van talloze installaties die de duurzaamheid van het gebouw waarborgen. Omdat het gebouw in een waterwingebied ligt, is de WKO niet onder het gebouw maar verderop in de stad aangelegd. Verder is door het hele gebouw ledverlichting met aanwezigheidsdetectie geïnstalleerd en zijn de kantoren voorzien van klimaatvloeren.

Het Internationaal Strafhof is gebouwd door Courtys, een bundeling van de VolkerWessels-ondernemeningen Visser & Smit Bouw en Boele & van Eesteren. Als adviseurs waren Royal Haskoning en Esbersen bij het project betrokken. Brink verzorgde het projectmanagement. De bouw heeft drie jaar in beslag genomen.

Trefwoorden

volker wessels international criminal court schmidt hammer lassen icc michiel van raaij sla internationaal strafhof

1	Groen licht voor woontoren Riva in Rotterdam woensdag, 12 maart
2	MVRDV ontwerpt winkelcentrum als stapeling van blokken met buitenruimte maandag, 10 maart
3	Grosfeld Bekkers van der Velde ontwerpt ‘grensoverschrijdend’ cultureel centrum in Baarle woensdag, 12 maart
4	Rotterdam ambieert Paris Proof woonwijk in Schiehaven Noord donderdag, 13 maart
5	Van oud schoolgebouw naar buurtgebouw met breed sociaal programma dinsdag, 11 maart

Gerelateerde nieuwsberichten

Nieuwbouw Eurojust in Internationale Zone Den Haag geopend

5 oktober 2017

Gebouw als lesmateriaal voor natuur en milieu

26 januari 2016

Groot multifunctioneel project in centrum Detroit

28 augustus 2017

Shenzhen krijgt 's werelds grootste afvalverwerking

4 februari 2016

Strafhof: celstraf voor verwoesting erfgoed

27 september 2016

Permanente exporuimte in glazen wolk

17 augustus 2016

Selectie voor bouw pand EMA alvast gestart

10 oktober 2017

Hoge Raad: één gebouw, twee werelden

6 april 2016

Eurojust Den Haag (met nieuwe foto’s)

27 november 2017

Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) komt naar Amsterdamse Zuidas

20 november 2017

Hogeschool Utrecht kiest Schmidt Hammer Lassen

30 maart 2016

Strafhof mag op plek Alexanderkazerne komen

28 maart 2012

Selectie Internationaal Strafhof bekend

28 mei 2008

Visies rechtbank van de toekomst gepresenteerd

12 december 2013

Internationaal Strafhof geen 'bunker aan zee'

19 november 2008

Strafhof wordt ‘sculptuur in de duinen’

8 maart 2010

Internationaal Strafhof bouwt in Den Haag

4 december 2006

Drie kanshebbers Internationaal Strafhof

7 november 2008

Contract permanent ICC-gebouw getekend

2 oktober 2012

'Nederland komt ICC financieel tegemoet'

13 november 2012

Internationaal Strafhof nadert oplevering

17 juli 2015

Concours Internationaal Strafhof van start

4 februari 2008

'Nederland brengt Strafhof in moeilijke positie'

5 november 2012

Internationaal Strafhof kiest voor Denen

27 november 2009

Symbolische schop in grond voor ICC

16 april 2013

Internationaal Strafhof krijgt nieuw onderkomen

17 december 2007

Sleutel Strafhof overgedragen aan gebruiker

13 november 2015

Tentoonstelling Deens design in Amsterdam

10 februari 2015

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Tien nominaties voor de Amsterdamse Architectuur Prijs (AAP)

Gisteren, 09:00

Voor de achttiende editie van de Amsterdamse Architectuurprijs (AAP) zijn tien projecten genomineerd. Dat maakte Arcam vrijdag bekend.

Tien lessen rond de Post-Growth City

14 maart, 8:15

Samen met BURA en Crimson Historians & Urbanists organiseerde Architectenweb op maandag 10 maart 2025 in Pakhuis de Zwijger een symposium over de manieren om tot duurzamere, socialere en eerlijkere stedelijke ontwikkelingen te komen. Tien lessen.

Rotterdam ambieert Paris Proof woonwijk in Schiehaven Noord

13 maart, 1:20

Rotterdam wil in Schiehaven Noord 500 tot 700 woningen realiseren, met het merendeel in het sociale huur- of middenhuursegment. Aandacht voor groen en duurzaamheid bleek een belangrijke wens van bewoners in het participatietraject.

Dertiende Eo Wijers-prijsvraag in teken van ontwerpen aan gezondheid en geluk

13 maart, 10:17

De Eo Wijers-stichting organiseert voor een nieuwe editie van de Eo Wijers-prijsvraag met een regionale ontwerpopgave. De stichting zoekt regio’s die voor hun gebied ontwerpteams een visie willen laten ontwikkelen.

Eeuwenoude waterput blootgelegd in centrum Utrecht

13 maart, 9:00

Onder de Neude in Utrecht zijn “talloze bijzondere” archeologische vondsten gedaan, meldt de gemeente. De belangrijkste vondst is een grote openbare waterput uit de 16e eeuw.

Provinciehuis in Groningen is toe aan grote renovatie

12 maart, 5:08

Het provinciehuis in Groningen is toe aan een opknapbeurt. De investering wordt geraamd op 13,4 miljoen euro.

Zuid-Holland stemt in met plannen bouw 250.000 woningen tot 2032

11 maart, 4:47

Het college van Gedeputeerde Staten stemde in met bijna 2.300 plannen, goed voor 248.700 woningen in totaal. Die moeten uiterlijk in 2032 zijn gebouwd.

Steeds meer vergunde woningen waarvan bouw niet is gestart

11 maart, 10:23

Volgens brancheorganisatie WoningBouwersNL steeg dit aantal vanaf 2022 van 95.000 woningen naar 115.000 eind 2024.

Windkracht 5: elektriciteitsnet flexibeler gebruiken scheelt miljarden

10 maart, 3:29

De energie- en met name netwerkkosten stijgen de komende jaren aanzienlijk als gevolg van de energietransitie. Flexibeler gebruik van het net kan miljarden opleveren.