Gebouw als lesmateriaal voor natuur en milieu

26 januari 2016, 15:32

In Amsterdam is afgelopen jaar het Natuur en Milieu Educatiecentrum (NME) in gebruik genomen. In het door Bureau SLA ontworpen gebouw krijgen basisschoolleerlingen uit de hoofdstad aanvullend les op het onderwijsprogramma over natuur en milieu. Het energieneutrale gebouw dient zelf ook als lesmateriaal.

Dat komt doordat alle duurzame maatregelen zicht- en ervaarbaar zijn gemaakt. Zo is de bijzondere vorm van het dak te danken aan de oriëntatie op de zon en verwarmen de grote betonnen platen met glas ervoor frisse lucht voordat deze de lokalen instroomt.

Het gebouw staat op een voorgeschreven rechthoekige kavel van ongeveer 9 bij 18 meter, midden op de schooltuinen. De locatie was precies goed, meldt Bureau SLA: bij de entree van het terrein en optimaal georiënteerd op de tuinen. Het enige probleem was dat de lange gevel net niet op het zuiden lag.

Karakteristieke vorm
Door de nok van het dak precies oost-west te leggen kwam het dakvlak recht op het zuiden. Dit was ideaal voor de zonnepanelen en het gebouw dankt er zijn karakteristieke vorm aan. Bijkomend voordeel is dat het dak tot bijna op de grond komt, zodat ook kleinere kinderen de zonnepanelen goed kunnen zien.

De entree van het natuurcentrum zit in het midden van de lange gevel. Het gebouw is vrijwel puntsymmetrisch, in volume, indeling en gevels. Op de begane grond bevinden zich de klaslokalen en op de eerste verdieping twee identieke ruimten die als kantoor en kantine dienen. Bezoekers zien door de glazen entree heen de achter het gebouw liggende schooltuinen.

De langsgevels bestaan van boven tot onder uit raamkozijnen van een meter breed. Te openen ramen zijn aangebracht achter wit gelakte houten panelen, zodat het patroon van de lange verticale raampartijen niet wordt onderbroken.

Trombewanden
Aan de zuidkant zitten acht donkere betonnen platen tegen de gevel. Voor het beton is een grote plaat glas gemonteerd en bovenin is een lang en smal houten klapraam te zien. Dit zijn de zogenoemde Trombewanden, naar de Franse ingenieur Felix Trombe (1906 – 1985), die deze passieve zonne-opwarmers in de jaren ‘60 perfectioneerde.

De donkere betonnen plaat warmt door zonlicht op en accumuleert – door zijn massa – de warmte. In de ruimte tussen de glazen plaat en het warme beton wordt door middel van natuurlijke trek frisse ventilatielucht geleid, zodat ook die opwarmt.

Het klapraam zorgt ervoor dat de frisse, voorverwarmde ventilatielucht in het klaslokaal komt. In de warme maanden van het jaar staat het klapraam dicht en kunnen andere delen van de gevel open.

Bureau SLA noemt het jammer dat de Trombewand nooit vaste voet aan de grond heeft gekregen bij het ontwerpen van duurzame gebouwen. Het NME ‘laat zien dat de Trombewand niet alleen heel goed werkt, maar dat het ook een architectonisch interessante stijlfiguur kan zijn’.

Om het oppervlak van de betonnen wanden te vergroten is een patroon van verdiepte halve bollen aangebracht. Het patroon laat zich met enige moeite lezen als een bloemlezing van gedichten uit de Nederlandse natuurpoëzie; de bolletjes vormen een patroon in braille.

Houten latten
Het dak en de kopgevels zijn bekleed met houten latten. De bekleding is niet de waterkering, maar bedoeld om de bitumen dakbedekking aan het zicht te ontrekken. Ook de zonnepanelen worden zo vanzelfsprekend onderdeel van het dakvlak, in plaats van dat ze er op liggen (wat doorgaans als lelijk wordt ervaren).

Bureau SLA heeft de puur decoratieve functie van de houten latten aangegrepen om een blokmotief van telkens drie planken te creëren, waarvan de maatvoering is afgestemd op de zonnepanelen. Op de kopgevels zijn 21 designvogelhuisjes aangebracht: 20 voor gierzwaluwen en 1 voor een vleermuis.

Trefwoorden

onderwijsgebouw amsterdam bureau sla

1	Duitsland slokt Nederlandse bouwkracht op maandag, 13 oktober
2	David Chipperfield landt in Antwerps Nieuw Zuid woensdag, 15 oktober
3	Kantoorgebouw door Arthur Staal aan de Schinkel gerenoveerd en uitgebreid woensdag, 15 oktober
4	Gezicht van de tijd woensdag, 15 oktober
5	Woongebouwen door VdpArchitecten vormen nieuwe 'voorkant' Groningse Oosterparkwijk vrijdag, 17 oktober

Gerelateerde nieuwsberichten

Peter van Assche – genomineerd voor prijs Architect van het Jaar 2023

4 oktober 2023

Peter van Assche

1 september 2023

Noorderparkpaviljoen van gerecycled plastic

22 mei 2013

Internationaal Strafhof: megasculptuur in Haagse duinen

27 november 2015

Ideeënontwerp voor snoge in Amstelveen

25 juni 2012

Bureau SLA ontwerpt Hotel Paradiso

7 januari 2013

Plannen voor 'erfgoedpark' waterhistorie

6 juli 2012

Renovatie voor onderwijsgebouw Marineterrein

8 mei 2015

Wapenloods Fort Asperen verbouwd en uitgebreid

31 januari 2014

Noorderparkbar opent officieel zijn luiken

16 maart 2012

Paviljoen van Marktplaats-materiaal onthuld

17 augustus 2011

Plan voor nog meer Noorderparkpaviljoens

23 mei 2013

Rotterdams kunstenaarsverblijf met casco van kalkhennepbeton

9 december 2021

Toon alles

Gerelateerde podcasts

Duuzaam ontwerpen en bouwen

Gesprek met Peter van Assche over circulair bouwen

3 november 2022

Gerelateerde video's

Peter van Assche

Nominatie voor de prijs voor Architect van het Jaar 2023

Andere nieuwsberichten

CPO meer&deel grote winnaar Dirk Roosenburgprijs 2025

17 oktober, 3:37

Het project naar ontwerp van Tom van Tuijn Stedenbouw, Werkstatt en Volle Grond kreeg zowel de vakjury- als publieksprijs.

Gedetailleerde 3D-geprinte maquette toont ruimtelijke ontwikkeling Amsterdam

17 oktober, 2:56

In het WTC op de Amsterdamse Zuidas is een gedetailleerde maquette van de stad Amsterdam geplaatst. In de 3D-geprinte en interactieve maquette zijn bekende plekken en gebouwen te zien, maar ook gebieden die tussen nu en 2030 worden ontwikkeld.

Woongebouwen door VdpArchitecten vormen nieuwe 'voorkant' Groningse Oosterparkwijk

17 oktober, 1:48

Aan de Oosterhamrikkade in Groningen is dit jaar woongebouw Talent opgeleverd. Het complex, dat net als het naastgelegen gebouw Karaat is ontworpen door VdpArchitecten, bestaat uit 108 middeldure huurwoningen.

Het Cultuurfonds kent subsidie toe aan biobased paviljoen voor Amsterdamse Bos ontworpen door Space Encounters

17 oktober, 11:07

Het Cultuurfonds stelt € 100.000 beschikbaar voor het Amsterdamse Bosnest. Het paviljoen is ontworpen door Space Encounters en wordt volledig gebouwd met biobased materialen uit het Amsterdamse Bos.

Sweco neemt groot Belgisch architectenbureau over

17 oktober, 4:23

Het 150 medewerkers tellende assar architects ontwierp onder meer het nieuwe hoofdkantoor van de NAVO in Brussel.

IMF: geen forse huizenprijsdaling bij einde hypotheekrenteaftrek

17 oktober, 12:14

Een mogelijke afschaffing van de hypotheekrenteaftrek in Nederland heeft waarschijnlijk een prijsremmende werking, stelt de Nederlandse bestuurder van het IMF Marnix van Rij

EIB: 75.000 nieuwe voltijdse arbeidskrachten nodig in de bouw

17 oktober, 10:11

Volgens het instituut wordt het tekort aan vakmensen in de bouw steeds groter, vooral omdat de energietransitie een enorme extra vraag naar arbeid creëert.