Boek over vergeten architect van de Nieuwe Haagse School
4 juni, 17:17
Hoewel een aantal van zijn ontwerpen een monumentenstatus hebben, geniet de Haagse architect Frans Lourijsen (1889-1934) geen grote bekendheid. Lourijsen werd niet oud en liet een bescheiden, maar interessant oeuvre na. Auteur Peter van Dam schreef een kloeke monografie over de architect: ‘Architect Frans Lourijsen. De grote onbekende’.
Franciscus (Frans) Lodewijk Johannes Lourijsen werd geboren in Teteringen, Noord-Brabant; zijn familie verhuisde in 1903 naar Den Haag. Al jong begint Lourijsen met avondcursussen aan de Academie voor Beeldende Kunsten en overdag werk bij verschillende architecten- en ingenieursbureaus, waardoor hij een gedegen theoretische en praktische scholing tot architect krijgt.
Vanaf 1920 werd hij lid van de Haagse Kunstkring, waar hij bijvoorbeeld Hendrik Berlage, Dirk Roosenburg, Jan Wils en beeldhouwer Jan Altorf ontmoette. Met deze laatste twee heeft Lourijsen meermaals samengewerkt. Lourijsen manifesteerde zich overigens niet alleen als getalenteerd architect, meldt auteur Van Dam, maar ook als handig zakenman. Naast zijn architectenpraktijk was hij directeur van een maatschappij in onroerend goed, Nationaal Grondbezit.
Nieuwe Haagse School
In zijn loopbaan gaf Lourijsen mede vorm aan wat de Nieuwe Haagse School ging heten. Samen met collega’s als Co Brandes, Roosenburg en Wils is hij een belangrijke exponent van deze stroming, waarbij de invloeden van Frank Lloyd Wright duidelijk herkenbaar zijn.
Een gaaf voorbeeld daarvan is het in 1925 ontworpen herenhuis aan de Mauvestraat. De kubistische villa kenmerkt zich door sobere bakstenen muurvlakken en betonnen gevelbanden, vensterbanken, luifels en dakoverstekken die een horizontale geleding geven. Het herenhuis is aangemerkt als gemeentelijk monument.
Uit 1926 en in zeer vergelijkbare stijl ontworpen is het appartementengebouw met herenhuis aan het Jozef Israëlsplein. Dit complex geldt als rijksmonument. Beide bouwwerken – aan de Mauvestraat en het Jozef Israëlsplein – zijn een gezamenlijk ontwerp van Lourijsen en Wils.
Woonhotel
Vanaf 1927 richt Lourijsen zich op een nieuw ontwikkeld woontype: het woonhotel. Dit type appartementengebouw werd uitgerust met tal van praktische en moderne voorzieningen, zoals een centrale keuken, een restaurant, vuilstortkokers en liften. Dergelijke ‘flatgebouwen’ boden een oplossing voor de schaarste aan dienstpersoneel, vertelt Van Dam.
Het woongebouw aan de Van Hogenhoucklaan 60 in Den Haag is een volgend hoogtepunt in Lourijsens oeuvre. In het ontwerp, gemaakt rond 1930, breekt hij met de tot dan toe gebruikte donkere baksteen en louter platte vlakken. Het gebouw kent cilindrische vormen, uitgevoerd in lichte gele baksteen en met een schuin dak. Bij de hoofdingang is een beeldhouwwerk van Altorf opgenomen.
Lourijsen overleed vrij onverwachts in 1934, slechts 44 jaar oud. Mogelijk lag hieraan een ziekte ten grondslag die zich openbaarde in de zomer van 1933, zegt Van Dam. Met ‘Architect Frans Lourijsen. De grote onbekende’ heeft Van Dam toch een aardig monument voor hem opgericht.
Architect Frans Lourijsen. De grote onbekende (2025), Peter van Dam. Hardcover, 144 pagina’s, 184 afbeeldingen. Boekverzorging: Bureau Paul Smeets. Uitgeverij: De Onderste Steen, Nijmegen. ISBN: 978-90-822156-7-0. € 26,95