Architecten 'gegijzeld' door aanbestedingscultuur

20 juli 2015, 18:00

Disproportionele investeringen, 'uitloging' van de branche en uitbuiting van personeel – de conclusies van de door architect Rudy Uytenhaak uitgevoerde enquête onder 40 vakgenoten naar de praktijk van aanbestedingen van overheidsopdrachten liegen er niet om. Uit het onderzoek komt een beeld naar voren van een branche die vastzit in een desastreuze neerwaartse spiraal. Eruit stappen is echter ook geen optie: dan komen de noodzakelijke referenties in het geding.

Gemiddeld genomen moet een architectenbureau zich 24 keer opgeven voor een aanbesteding, om vervolgens 4 keer geselecteerd te worden en dan 1 keer te winnen. Van de gegunde opdrachten wordt vervolgens 22% niet uitgevoerd. Dat is een van de resultaten van het onderzoek naar de aanbestedingspraktijk dat Rudy Uytenhaak onder 40 vakgenoten gehouden heeft.

Het is de afgelopen jaren vaker geconstateerd: bij aanbestedingen van overheidsopdrachten wordt van architecten veel werk gevraagd. "Onder het mom van het aanvragen van een offerte wordt er aan architecten gevraagd een flink deel van het eigenlijke werk alvast te verrichten", schrijft Uytenhaak. "Niet zelden wordt er door de inschrijvende architecten tezamen al meer dan 50% of zelfs 80% van het tenslotte op te dragen werk verricht."

Uitbuiting van personeel
Tegenover al dit werk in de selectiefase staat over het algemeen een lage vergoeding. Zelfs bij winst kunnen bureaus de gemaakte kosten vaak niet terugverdienen. In veel gevallen wordt er namelijk onder de kostprijs aanbesteed. Ook zijn veel ontwerpopdrachten beperkt tot de DO-fase en reiken ze niet verder. "Het spreekt voor zich dat zich dit wreekt en leidt tot veel onbetaald overwerk", schrijft Uytenhaak. "Architecten, hun medewerkers en veelal jongeren en stagiairs komen terecht in een systeem dat uitbuiting distribueert."

Uit zijn enquête blijkt de actiebereidheid onder architecten laag te zijn. Architectenbureaus zitten vast, concludeert Uytenhaak: door de hoge referentie-eisen bij veel aanbestedingen moeten de bureaus wel mee doen. Zonder opdrachten geen referenties en dus geen opdrachten. Om maar niet buiten de boot te vallen blijft iedereen meedoen.

Aanbevelingen
Een groot pijnpunt bij de aanbestedingen, zo blijkt uit de enquête, is het feit dat de beoordeling van de ontwerpen vaak zeer ontransparant is. Dan heb je zoveel werk gedaan en dan doet de jury het met twee nietszeggende zinnen af, zo is de beleving. Dat steekt. Vandaar de aanbeveling van Uytenhaak: geef een serieuze verantwoording voor de gemaakte keuze en maak zowel de ingediende plannen als de beoordeling hiervan integraal openbaar.

In de conclusies van zijn onderzoekt roept Uytenhaak verder op tot de benoeming van een deskundige tekeningenlezer of ontwerper in de jury. Ook stelt hij voor de aanbestedingen in zijn geheel lichter te maken. In plaats van een selectie op basis van ontwerp, kan volgens hem ook een selectie plaatsvinden op basis van bezoeken aan bureaus. Een programma van eisen van 600 pagina's kan soms beter in 2 pagina's samengevat worden. Als er dan toch behoefte is aan een ontwerp, zorg dan voor een redelijke vergoeding hiervan. En laat torenhoge referentie-eisen achterwege, aldus Uytenhaak.

Zorgt de aanbestedingenpraktijk voor uitbuiting van personeel? Reageer hieronder of discussieer mee in de LinkedIn-groep van Architectenweb.

Lees op Blendle het interview met Rudy Uytenhaak terug over zijn enquête dat afgelopen vrijdag in De Volkskrant gepubliceerd is.

Trefwoorden

aanbestedingen enquete rudy uytenhaak

1	David Chipperfield landt in Antwerps Nieuw Zuid woensdag, 15 oktober
2	Woongebouwen door VdpArchitecten vormen nieuwe 'voorkant' Groningse Oosterparkwijk vrijdag, 17 oktober
3	Kantoorgebouw door Arthur Staal aan de Schinkel gerenoveerd en uitgebreid woensdag, 15 oktober
4	Gezicht van de tijd woensdag, 15 oktober
5	Gedetailleerde 3D-geprinte maquette toont ruimtelijke ontwikkeling Amsterdam vrijdag, 17 oktober

Gerelateerde nieuwsberichten

Enquête aanbestedingen leidt tot Kamervragen

24 juli 2015

‘Architecten moe van aanbestedingen’

1 oktober 2010

Rapport Europees aanbesteden gepresenteerd

18 oktober 2010

‘Aanbestedingen voor architect te kostbaar’

1 juli 2010

2014: architectuur gevierd, branche blijft kwakkelen

24 december 2014

Do's en don'ts geïntegreerde contracten centraal bij netwerkevent

11 mei 2015

Referentietermijn aanbesteding mag worden verruimd

25 februari 2014

BNA verwacht veel van nieuwe 'aanbestedingsombudsman'

15 augustus 2013

‘Stap niet zomaar in DBFMO-traject’

22 april 2011

Steunpunt: ‘aantal aanbestedingen neemt af’

1 juli 2011

'Aantal architectuuropdrachten blijft stijgen'

4 juli 2012

School voor opdrachtgevers aanbestedingen

28 april 2014

‘Aanbestedingswet biedt voorlopig weinig soelaas’

23 juli 2013

Ervaringseisen grootste pijnpunt aanbestedingen

15 december 2010

Meer prijsvragen uitgeschreven

5 april 2012

‘Omzeteisen te fors voor veel architecten’

13 januari 2010

Meeste aanbestedingen in geïntegreerde vorm

23 juli 2013

Aanbestedingen ontwerpteams rukken op

12 april 2010

SESAM biedt transparantie rond opdrachten

4 februari 2013

Oliver Thill: 'We pitchen tegen bejaarden'

25 september 2012

Open Oproep opgenomen in nieuw KOMPAS

12 september 2012

Nieuwe portal opent Europese architectuurmarkt

26 februari 2015

Eerste kwartaal toont daling aanbestedingen

8 april 2015

Ingenieurs vaker hoofdrol bij aanbestedingen

20 januari 2015

BNA: 'Kwaliteit mag effe niks kosten'

20 juni 2014

rudy uytenhaak + partners ontwerpt OBS Overhoeks in Amsterdam-Noord

25 oktober 2017

Handvat voor gezonde architectenselecties

15 februari 2017

BNA presenteert richtlijn architectenselecties

23 november 2016

Francine Houben: Europese aanbestedingen moeten anders

5 april 2019

Twee modulaire woongebouwen voor starters in Aalsmeer

20 mei 2021

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Enschede als 'vernieuwende stad' centraal tijdens negende Dag van de Stad

2 uur geleden

Op maandag 10 november vindt de negende editie van de Dag van de Stad plaats. Het jaarlijkse stadscongres strijkt dit jaar onder het thema De vernieuwende stad neer in Enschede.

Nieuw woongebouw op plek befaamde elektronicazaak Rotterdam-Noord

3 uur geleden

Op de plek van het voormalige onderkomen van elektronicazaak Radio Correct in Rotterdam-Noord is naar ontwerp van EGM architecten een nieuw woongebouw gerealiseerd.

De Louise van De Zwarte Hond combineert sociale woningbouw met kwaliteit en duurzaamheid

4 uur geleden

Het sociale woningbouwproject De Louise in de wijk Overhoeks in Amsterdam Noord is ontworpen door De Zwarte Hond in opdracht van woningcorporatie Ymere.

Paviljoen met zonne-energieopwekkend textiel op Ketelhuisplein in Eindhoven

Vandaag, 11:02

Op het Ketelplein in Eindhoven is afgelopen zaterdag het Umbra Pavilion geopend. Het paviljoen, dat is ontworpen en ontwikkeld door Studio Pauline van Dongen en Tentech, is voorzien van een zonne-energieopwekkend textiel.

Advocaten waarschuwen voor beperken bezwaar bij bouw

Vandaag, 11:54

Het inperken van de mogelijkheden om in bezwaar te gaan tegen bouwplannen is een risico voor de rechtsstaat, stelt de Nederlandse orde van advocaten.

Controle na asbestsanering schiet in derde van gevallen tekort

Vandaag, 09:31

Daardoor worden gebouwen schoon verklaard terwijl er nog asbestresten aanwezig zijn, waarschuwt de Arbeidsinspectie.

Sweco neemt groot Belgisch architectenbureau over

17 oktober, 4:23

Het 150 medewerkers tellende assar architects ontwierp onder meer het nieuwe hoofdkantoor van de NAVO in Brussel.

IMF: geen forse huizenprijsdaling bij einde hypotheekrenteaftrek

17 oktober, 12:14

Een mogelijke afschaffing van de hypotheekrenteaftrek in Nederland heeft waarschijnlijk een prijsremmende werking, stelt de Nederlandse bestuurder van het IMF Marnix van Rij

EIB: 75.000 nieuwe voltijdse arbeidskrachten nodig in de bouw

17 oktober, 10:11

Volgens het instituut wordt het tekort aan vakmensen in de bouw steeds groter, vooral omdat de energietransitie een enorme extra vraag naar arbeid creëert.