Oliver Thill: 'We pitchen tegen bejaarden'

25 september 2012, 13:28

Afgelopen maandag organiseerde het NAi een debat over de zojuist gepresenteerde Architectuurnota. Welke beoordeling krijgt de nota uit het veld?

Tekst Michiel van Raaij

“Het is geen Architectuurnota”, begon Henk Ovink, directeur ruimtelijke ordening op het Ministerie van Infrastructuur en Milieu en medeauteur van het document: “Het is een Actieagenda.” Waarmee Ovink leek te willen benadrukken hoe concreet het overheidsbeleid wat betreft architectuur is.

“Deze Actieagenda is superdroog”, constateerde architectuurhistoricus Wouter Vanstiphout iets later op de avond. Volgens hem was het de meest leesbare nota in jaren. “Het ontbeert de wolligheid van de voorgaande nota’s. Het ontbeert ook een deel van het geld.”

Negentien acties
Deze Architectuurnota die geen Architectuurnota is heet voluit ‘Actieagenda Architectuur en Ruimtelijk Ontwerp 2013-2016 – Werken aan Ontwerpkracht’. Zoals de titel al aangeeft beziet de actieagenda architectuur in brede zin. Ovink sprak dan ook liever over ruimtelijk ontwerp dan over architectuur.

De Actieagenda wil een stimulans zijn voor ‘de architectuur- en ruimtelijke ontwerpsector, zodat die blijvend economisch vitaal, maatschappelijk relevant en cultureel vernieuwend kan zijn.’ In de ondersteuning van het ruimtelijk ontwerp kijkt het Rijk naar zichzelf (stimulering ontwerp in eigen gelederen) en naar de maatschappij (algemene stimulering van het ontwerp).

“Ik ben blij dat er in deze tijd überhaupt nog een Architectuurnota verschijnt”, stelde Rijksbouwmeester Frits van Dongen verheugd tijdens het debat. Karin Laglas, decaan van de faculteit Bouwkunde van de TU Delft, was ook blij dat het ruimtelijk ontwerp in ieder geval ‘geborgd’ is, maar noemde de Actieagenda ook ‘defensief’. In de Actieagenda worden geen keuzes gemaakt, vond Piet Vollaard, hoofdredacteur van Archined; het is van alles een beetje.

De Actieagenda zet inderdaad breed in. In totaal negentien acties zijn er gedefinieerd. Van de ondersteuning van een ‘Instituut voor de Creatieve Industrie’ en een ‘Stimuleringsfonds voor architectuur, vormgeving en e-cultuur’, tot de ondersteuning van ‘excellent opdrachtgeverschap’ en van programma’s op het gebied van scholenbouw, zorg, stedelijke transformaties en regionaal ontwerp.

Ook Ovink noemde het toch ‘een bescheiden document dat erop gericht is ontwerpkwaliteit voorin het proces te borgen’. Voor architectuur en ruimtelijk ontwerp is in de Cultuurbrief een jaar geleden twintig procent minder geld gereserveerd. Dat is het kader van deze Actieagenda. Wat erin staat is volgens Ovink op dit moment politiek gezien het maximaal haalbare. “Het is pakken wat je pakken kan.”

De waarde van architectuur
Het NAi had Vollaard gevraagd de avond in te leiden. Nadat hij zich beklaagd had over het feit dat er zoveel ruimte werd gegeven aan vragen en opmerkingen uit de zaal en niet iedereen uit de zaal de nota had gelezen, vergeleek Vollaard de actieagenda in een opgelezen tekst met de Architectuurnota’s hiervoor, en dan vooral met de allereerste nota.

Van vooruitgang was hierbij volgens Vollaard geen sprake. “Waar de eerste nota vooral over de culturele waarde van architectuur ging, daar staat nu de economische waarde voorop.” Vervolgens hield Vollaard een pleidooi voor de versterking van de culturele dimensie van architectuur en voor een focus op duurzaamheid.

Onder de sprekers deze avond en vanuit de zaal werd dit pleidooi met weinig enthousiasme begroet. Ovink benadrukte dat het architectuurbeleid in zijn begindagen zeer sectoraal opgezet was en dat het inmiddels door vijf ministeries wordt ondersteund. Architectuur en ruimtelijk ontwerp heeft meer dimensies gekregen dan alleen een culturele.

Janny Rodermond, directeur van het Stimuleringsfonds voor architectuur, vormgeving en e-cultuur, stelde dat de culturele dimensie in de Actieagenda veel aandacht krijgt. Ook Vanstiphout was het niet met Vollaard eens. Architectuur is volgens hem geen autonome kunst, maar vervult een bredere, maatschappelijke rol.

Ook van eenzijdige focus op duurzaamheid kan volgens Ovink geen sprake zijn. Een dergelijke cultuurpolitieke agenda is volgens hem niet meer van deze tijd. Het gaat erom het proces te borgen, aldus Ovink. Bovendien is die focus op duurzaamheid er in de geledingen van het rijk, zoals bij het Planbureau voor de Leefomgeving, al meer dan voldoende.

Europese Aanbestedingen
Een speerpunt in de actieagenda is het verbeteren van het opdrachtgeverschap. Bijvoorbeeld met het uitreiken van de Gouden Piramide. Maar ook door het verbeteren van de Europese aanbestedingen.

Oliver Thill, architect-directeur van Atelier Kempe Thill, toonde zich niet optimistisch op dit punt. De jongere generatie krijgt nog altijd geen kansen bij de Europese aanbestedingen, stelde hij, en dat zal met deze Actieagenda ook niet veranderen. “Wij zijn al twintig jaar de jongere generatie”, provoceerde Thill: “We pitchen tegen bejaarden.”

Binnen Europa staat Nederland er slecht voor, ging Thill verder: in de DBFMO-contracten van het Rijk delft de architect het onderspit.

De aanwezigen in de zaal van de Rijksgebouwendienst, maar ook de Rijksbouwmeester zelf, ging dit veel te ver. “De architectonische kwaliteit bij de aanbestedingen is geborgd”, reageerde Van Dongen.

Cilly Jansen, directeur van Architectuur Lokaal, stelde dat architecten ook zelf een verantwoordelijkheid hebben. De hoge eisen en bizarre scorelijsten die in veel aanbestedingen zijn opgenomen worden volgens haar door iedereen steeds maar geaccepteerd.

Volgens Jansen wordt het tijd dat architecten het gesprek met de andere partijen hierover aangaan. Hierop aanhakend presenteerde Fred Schoorl, directeur van de BNA, aan Ovink een aantal actiepunten voor het verbeteren van de Europese aanbestedingen. De BNA heeft deze punten samen met de aanbestedingsbureaus opgesteld.

Ontwikkelaar Rob van Kalmthout van Proper-Stok trok zich de kritiek van Thill wel aan. Volgens hem is de wereld van de ontwikkelaar nog altijd een andere dan die van de architect. Hij vond het tijd dat beiden nader tot elkaar kwamen. Hopelijk zal deze Actieagenda daaraan bijdragen.

Lees [hier] de volledige Actieagenda Architectuur en Ruimtelijk Ontwerp 2013-2016.

Het debat is in twee delen – [hier] en [hier] – op Vimeo volledig terug te kijken.

Trefwoorden

wouter vanstiphout piet vollaard architectuurnota actieagenda janny rodermond nai ministerie van infrastructuur en milieu ole bouman oliver thill henk ovink

1	Nudus en Sweco Architects presenteren stedenbouwkundig ontwerp voor mogelijke nieuwe campus ASML vrijdag, 16 mei
2	Een gevel uit treinramen voor een onderhoudsgebouw van NS dinsdag, 20 mei
3	Mecanoo presenteert ontwerp verbouwing Theater Hanzehof Zutphen maandag, 19 mei
4	Team met Mecanoo en Inside Outside wint tender kavel 1A2 Sluisbuurt woensdag, 21 mei
5	Studio Hartzema presenteert plannen voor een nieuwe stad in Zeeland woensdag, 21 mei

Gerelateerde nieuwsberichten

Kempe Thill herontwikkelt Wintercircus Gent

15 januari 2013

Video: debat creatieve industrie

8 maart 2013

Renovatie gemeentehuis Borsele gestart

10 januari 2013

Enquête aanbestedingen leidt tot Kamervragen

24 juli 2015

Onbetaalde decorpitch VPRO valt slecht

9 februari 2017

Architecten 'gegijzeld' door aanbestedingscultuur

20 juli 2015

Bouman: er blijft genoeg mogelijk in architectuur

26 september 2012

Zes consortia voor aanbesteding VROM-gebouw

5 oktober 2012

Debat in het NAi over nieuw architectuurbeleid

13 september 2012

‘Inkrimping architectuur bijzonder ernstig’

27 juni 2011

Succesvol architectuurbeleid verdampt

23 september 2004

Roep om geld voor impuls architectuurklimaat

20 juni 2008

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Jaarboek Architectuur in Nederland 2024/2025 gepresenteerd

Gisteren, 21:15

Op de cover prijkt het Hertha Mohrgebouw in Leiden, dat is gerenoveerd en uitgebreid door De Zwarte Hond. Er zijn 35 projecten geselecteerd voor het jaarboek, onderverdeeld naar hun historische context.

Voormalig kantoor in Scheepvaartkwartier Rotterdam herbestemd tot woongebouw

Gisteren, 17:13

Het herontwikkelingsproject The Caland is officieel opgeleverd. V8 Architects heeft bij de transformatie gestreefd naar een tijdloos gevelontwerp, dat aansluit bij het klassieke straatbeeld in de omgeving.

Wachten in een compositie als van Mondriaan

Gisteren, 16:19

De eerste fase van Schiphol Lounge 2, een ontwerp van Beyond Space, is voltooid. De twee zitgebieden van de wachtruimte vertonen een harmonieuze opzet in lijnen en vlakken.

Woongebouw 70lux markeert de entree tot het stadshart van Zoetermeer

Gisteren, 12:41

Dal Architecten ontwierp het statige woongebouw 70lux met een klassieke opbouw in een hoge plint, een stedelijke laag en een torenvolume, voorzien van opvallende dieptesprongen.

Zuid-Holland wil in 2027 besluit over uitbreiding Maasvlakte in zee

Gisteren, 12:23

Het havengebied is in de afgelopen zeventig jaar al twee keer vergroot door voor de westkust grote hoeveelheden zand op te spuiten.

Rekenkamer: begroting verbouwing Binnenhof ‘onrealistisch laag’

Gisteren, 09:44

Toenmalig minister Stef Blok van Wonen presenteerde het oorspronkelijk budget van 475 miljoen euro zonder dat er een ontwerp lag.

Kamer niet gerust op betaalbaarheid stadsverwarming in nieuwe wet

21 mei, 11:36

Voor huishoudens is de mogelijkheid van hoge kosten momenteel reden om geen aansluiting op de lokale stadsverwarming te willen.

Nieuwe editie van de Architecten Wielerkoers

20 mei, 2:45

Architecten met een passie voor (interieur)architectuur én voor fietsen kunnen hun hart ophalen bij de derde editie van de Architecten Wielerkoers, op donderdag 4 september 2025.

Nieuwe Rotterdamse aanpak woningbouw: meer snelheid, minder regels en heldere keuzes

20 mei, 9:49

Met kortere procedures, minder regels en duidelijke kaders voor ontwikkelaars en bouwers wil Rotterdam sneller betaalbare woningen bouwen, zonder in te leveren op kwaliteit of duurzaamheid.