Rli: ‘Behandel de luchtvaart qua uitstoot voortaan als een gewone bedrijfstak’

19 april 2019, 11:16

De luchtvaart heeft qua uitstoot in het rijksbeleid tot nu toe een uitzonderingspositie gehad. Andere mobiliteitssectoren of bedrijfstakken worden meer dan de luchtvaart afgerekend op hun effect op de leefomgeving. De oplopende spanning tussen de groei van de luchtvaart aan de ene kant en de belangen van het klimaat en de leefomgeving aan de andere kant maken een heroverweging van deze uitzonderingspositie noodzakelijk. Dit concludeert de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) in zijn advies ‘Luchtvaartbeleid: een nieuwe aanvliegroute’ dat vandaag is aangeboden aan de minister van Infrastructuur en Waterstaat.

Op dit moment wordt de milieuhinder van de luchtvaart vooral beperkt door het stellen van een maximum aan het aantal vliegbewegingen. De Rli bepleit om net als in andere sectoren heldere grenzen voor geluid, hinder, ultrafijnstof en veiligheid van de luchtvaart voorop te stellen. De raad adviseert ook om de opgelegde grenswaarden periodiek aan te scherpen. Hierdoor worden luchtvaartmaatschappijen geprikkeld om de door hen veroorzaakte belasting van milieu en omgeving ‘zo laag als redelijkerwijs mogelijk’ te laten zijn.

Ook zou Schiphol de tarieven voor landingsrechten afhankelijk kunnen maken van de milieuprestatie van de vliegtuigen. Volgens de raad is voor de hinder rond luchthavens een nieuwe norm nodig die beter recht doet aan de beleving van deze hinder. De gestelde normen dienen beter dan nu te worden gemeten en gehandhaafd. Pas nadat de luchtvaart aan de nieuwe vastgestelde normen voldoet, kan het huidige plafond van het maximum aantal vliegbewegingen worden opgeheven.

Beperk nachtvluchten
Slaapverstoring als gevolg van nachtvluchten leidt tot negatieve gezondheidseffecten. Gezondheid wordt op dit moment in de beoordeling van luchtvaart nog maar beperkt meegenomen, stelt de Rli. Hinder in de nacht zou daarom zoveel als redelijkerwijs mogelijk moeten worden teruggebracht.

Dit kan bijvoorbeeld worden bereikt met behulp van een extra prijsprikkel waardoor vliegen in de nacht substantieel duurder wordt. Een andere optie is om, na een overgangsperiode waarin verdere groei van nachtvluchten niet is toegestaan, over te gaan tot het verbieden van starts in de nacht.

Ontwikkel een nationaal klimaatbeleid voor de luchtvaart
De luchtvaart valt onder de klimaatdoelstelling van Parijs. Er gelden in Nederland echter geen reductiedoelen voor CO2-uitstoot voor de luchtvaartsector. Er zijn wel internationale afspraken maar deze gaan uit van het compenseren van de uitstoot, niet van terugdringing. Alleen al de vliegtuigen die dit jaar vanuit Nederland vertrekken stoten meer dan 12 megaton CO2 uit; zonder aanvullend beleid zal deze uitstoot de komende jaren toenemen.

Ter vergelijking: de rest van de Nederlandse economie mag in 2050 nog slechts 10 megaton uitstoten. Nationaal klimaatbeleid voor de luchtvaart kan naar het oordeel van de raad dan ook niet uitblijven. Omdat het gebruik van duurzame brandstof de meest kansrijke manier is om de CO2-uitstoot van vliegen op korte termijn te beperken, bepleit de raad een bijmengverplichting voor duurzame brandstof op Nederlandse luchthavens. Het prijsverschil met gewone kerosine zou gesubsidieerd moeten worden uit de opbrengst van een hogere ticketheffing om tanken in buurlanden te voorkomen.

Zet in op verbindingen die waardevol zijn voor Nederland in plaats van op zoveel mogelijk verbindingen
Het netwerk van luchtvaartverbindingen is belangrijk voor een goede internationale bereikbaarheid van Nederland. Als maatstaf daarvoor wordt vaak het aantal bestemmingen per luchthaven gebruikt. De raad pleit er voor om beter te onderzoeken welke verbindingen door de lucht echt waardevol zijn voor de welvaart in Nederland. Ook de verbindingen via het spoor, over de weg en over het water moeten bij deze analyse worden betrokken.

Spreek in het beleid ook de reiziger aan
Tegenwoordig is er een groot aanbod van goedkope vliegtickets. De toename van het aantal vliegbewegingen waar dat toe heeft geleid, brengt veel milieuhinder met zich mee. Desondanks wordt de luchtreiziger, in tegenstelling tot bijvoorbeeld de automobilist, nauwelijks aangezet tot het maken van andere mobiliteitskeuzes, ziet de Rli.

Naast een ticketheffing die het reizigersgedrag daadwerkelijk beïnvloedt en naast meer snelle treinverbindingen als alternatief voor luchtverkeer, adviseert de raad om gedragsbeïnvloeding een vast onderdeel van het luchtvaartbeleid te maken.

Enthousiaste reacties vanuit de Tweede Kamer
Het advies om het luchtvaartbeleid om te gooien vindt weerklank in de Tweede Kamer. Vooral de linkse oppositie is tevreden met het rapport van de onafhankelijke Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli). Die wil dat er strengere eisen aan de luchtvaart worden gesteld. Dat betekent onder meer duurdere tickets en beperking van het aantal nachtvluchten.

Lammert van Raan van de Partij voor de Dieren meent dat er met het advies een “nieuwe realiteit” is. De partij vindt dat de luchtvaart moet krimpen. Hij is blij dat de raad adviseert heldere grenzen te stellen aan de luchtvaart voor veiligheid, milieu en hinder. Het rapport maakt duidelijk dat de luchtvaart niet meer op de oude weg door kan gaan, aldus Cem Laçin (SP).

“Een kraakhelder advies”, zegt Suzanne Kröger van GroenLinks. “De luchtvaart kan zich alleen ontwikkelen binnen de grenzen van klimaat, omgeving en veiligheid. Die harde grenzen moeten wij als politiek bewaken. Als de CO2 uitstoot van de luchtvaart blijft groeien, dan halen we Parijs nooit. Daarom moet er een CO2-plafond voor luchtvaart nodig."

Volgens Jan Paternotte van regeringspartij D66 biedt het rapport een “oplossingsrichting". Hij vindt het een goed plan om de luchtvaart net zo te behandelen als de rest van de transportsector. Collega Remco Dijkstra (VVD) zei in een briefing van het Rli veel zaken te herkennen waaraan het kabinet werkt zoals de vliegtaks. “Maar soms gaat u een stapje verder."

De Rli benadrukte in de Kamer dat haar advies voor de lange termijn bedoeld is. Ook moet er oog zijn voor de concurrentiepositie van Schiphol en de internationale context. “Niemand is er op uit om de sector te schaden”, zei Niek Koeman van de raad.

Bron: Rli / ANP

Trefwoorden

luchtvaart rli raad voor de leefomgeving en infrastructuur

1	Interview met Francine Houben over de coronacrisis: 'We moeten naar beloopbare en befietsbare steden' dinsdag, 26 mei
2	Schiekadeblok herontwikkeld met twee torens en 680 woningen vrijdag, 29 mei
3	Depot Boijmans leeg gepresenteerd tijdens 'zilveren opening' maandag, 25 mei
4	Post-corona toerisme dinsdag, 26 mei
5	ZJA: nieuw ontworpen dakconstructie AZ-stadion moet vertrouwen erin terugwinnen vrijdag, 29 mei

Gerelateerde nieuwsberichten

Hof wijst eisen voor gezonde lucht af

Longfonds: mensen vluchten naar gezonde lucht

Energietransitie vereist snelheid en draagvlak

'Rijk moet anders gaan denken over mobiliteit'

'Let bij monument meer op mens en omgeving'

'Geen apart beleid voor haven en Schiphol'

'Hardere aanpak uitstoot broeikasgas nodig'

Raad wil meer maatwerk bij woningbouw

RLI: 'Benut kracht van zelforganisatie burgers'

Andere nieuwsberichten

Terugkijken: Door de ogen van Arna

29 mei, 3:43

In de documentaire is te zien hoe architect Arna Mackic onvermoeibaar vecht voor haar ideaal om te bouwen aan een inclusieve maatschappij.

Schiekadeblok herontwikkeld met twee torens en 680 woningen

29 mei, 1:37

Bij de herontwikkeling van het Schiekadeblok in Rotterdam worden 680 woningen en extra kantoren gerealiseerd.

ZJA: nieuw ontworpen dakconstructie AZ-stadion moet vertrouwen erin terugwinnen

29 mei, 10:45

Architectenweb sprak met projectarchitect Leo ten Wolde van ZJA Zwarts & Jansma Architects over de nieuwe overdekking van het stadion, dat het vorig jaar ingestorte dak vervangt.

Amsterdam wil vermindering van prettoerisme, maar heeft daar geen nieuwe instrumenten voor

28 mei, 5:07

Nu het toerisme door de coronacrisis is stilgevallen, ligt de Amsterdamse binnenstad er verlaten bij. “Ineens is zichtbaar hoe weinig mensen er nog wonen”, verklaart burgemeester Femke Halsema in een interview met Het Parool.

Realiseren klimaatbeleid kost komende jaren drie miljard per jaar

29 mei, 9:53

Dat meldt het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) op basis van een nieuwe berekening.

'Dertig jaar natuurbeleid heeft natuur niets opgeleverd'

29 mei, 9:21

Dertig jaar geleden is afgesproken natuurgebieden te verbinden en de landbouw natuurvriendelijker te maken, maar die beloftes zijn nooit ingelost en de soortenrijkdom is steeds verder afgenomen.