Architecten 'gegijzeld' door aanbestedingscultuur

20 juli 2015, 18:00

Disproportionele investeringen, 'uitloging' van de branche en uitbuiting van personeel – de conclusies van de door architect Rudy Uytenhaak uitgevoerde enquête onder 40 vakgenoten naar de praktijk van aanbestedingen van overheidsopdrachten liegen er niet om. Uit het onderzoek komt een beeld naar voren van een branche die vastzit in een desastreuze neerwaartse spiraal. Eruit stappen is echter ook geen optie: dan komen de noodzakelijke referenties in het geding.

Gemiddeld genomen moet een architectenbureau zich 24 keer opgeven voor een aanbesteding, om vervolgens 4 keer geselecteerd te worden en dan 1 keer te winnen. Van de gegunde opdrachten wordt vervolgens 22% niet uitgevoerd. Dat is een van de resultaten van het onderzoek naar de aanbestedingspraktijk dat Rudy Uytenhaak onder 40 vakgenoten gehouden heeft.

Het is de afgelopen jaren vaker geconstateerd: bij aanbestedingen van overheidsopdrachten wordt van architecten veel werk gevraagd. "Onder het mom van het aanvragen van een offerte wordt er aan architecten gevraagd een flink deel van het eigenlijke werk alvast te verrichten", schrijft Uytenhaak. "Niet zelden wordt er door de inschrijvende architecten tezamen al meer dan 50% of zelfs 80% van het tenslotte op te dragen werk verricht."

Uitbuiting van personeel
Tegenover al dit werk in de selectiefase staat over het algemeen een lage vergoeding. Zelfs bij winst kunnen bureaus de gemaakte kosten vaak niet terugverdienen. In veel gevallen wordt er namelijk onder de kostprijs aanbesteed. Ook zijn veel ontwerpopdrachten beperkt tot de DO-fase en reiken ze niet verder. "Het spreekt voor zich dat zich dit wreekt en leidt tot veel onbetaald overwerk", schrijft Uytenhaak. "Architecten, hun medewerkers en veelal jongeren en stagiairs komen terecht in een systeem dat uitbuiting distribueert."

Uit zijn enquête blijkt de actiebereidheid onder architecten laag te zijn. Architectenbureaus zitten vast, concludeert Uytenhaak: door de hoge referentie-eisen bij veel aanbestedingen moeten de bureaus wel mee doen. Zonder opdrachten geen referenties en dus geen opdrachten. Om maar niet buiten de boot te vallen blijft iedereen meedoen.

Aanbevelingen
Een groot pijnpunt bij de aanbestedingen, zo blijkt uit de enquête, is het feit dat de beoordeling van de ontwerpen vaak zeer ontransparant is. Dan heb je zoveel werk gedaan en dan doet de jury het met twee nietszeggende zinnen af, zo is de beleving. Dat steekt. Vandaar de aanbeveling van Uytenhaak: geef een serieuze verantwoording voor de gemaakte keuze en maak zowel de ingediende plannen als de beoordeling hiervan integraal openbaar.

In de conclusies van zijn onderzoekt roept Uytenhaak verder op tot de benoeming van een deskundige tekeningenlezer of ontwerper in de jury. Ook stelt hij voor de aanbestedingen in zijn geheel lichter te maken. In plaats van een selectie op basis van ontwerp, kan volgens hem ook een selectie plaatsvinden op basis van bezoeken aan bureaus. Een programma van eisen van 600 pagina's kan soms beter in 2 pagina's samengevat worden. Als er dan toch behoefte is aan een ontwerp, zorg dan voor een redelijke vergoeding hiervan. En laat torenhoge referentie-eisen achterwege, aldus Uytenhaak.

Zorgt de aanbestedingenpraktijk voor uitbuiting van personeel? Reageer hieronder of discussieer mee in de LinkedIn-groep van Architectenweb.

Lees op Blendle het interview met Rudy Uytenhaak terug over zijn enquête dat afgelopen vrijdag in De Volkskrant gepubliceerd is.

Trefwoorden

aanbestedingen enquete rudy uytenhaak

1	Van boven- en benedenhuis naar een architectenwoning dinsdag, 12 oktober
2	Vijf nominaties voor Abe Bonnema Architectuurprijs 2021 woensdag, 13 oktober
3	Markante woontoren van TPDVSP in Sloterdijk opgeleverd dinsdag, 12 oktober
4	Benthem Crouwel transformeert 17e-eeuws wevershuis tot eigentijdse stadswoning donderdag, 14 oktober
5	Nieuwe naam en associate partners voor jvantspijker & partners vrijdag, 15 oktober

Gerelateerde nieuwsberichten

Enquête aanbestedingen leidt tot Kamervragen

BNA presenteert richtlijn architectenselecties

Handvat voor gezonde architectenselecties

rudy uytenhaak + partners ontwerpt OBS Overhoeks in Amsterdam-Noord

Francine Houben: Europese aanbestedingen moeten anders

Twee modulaire woongebouwen voor starters in Aalsmeer

‘Architecten moe van aanbestedingen’

Rapport Europees aanbesteden gepresenteerd

BNA: 'Kwaliteit mag effe niks kosten'

‘Aanbestedingen voor architect te kostbaar’

‘Stap niet zomaar in DBFMO-traject’

Ervaringseisen grootste pijnpunt aanbestedingen

Open Oproep opgenomen in nieuw KOMPAS

BNA verwacht veel van nieuwe 'aanbestedingsombudsman'

Steunpunt: ‘aantal aanbestedingen neemt af’

Meer prijsvragen uitgeschreven

Ingenieurs vaker hoofdrol bij aanbestedingen

School voor opdrachtgevers aanbestedingen

Aanbestedingen ontwerpteams rukken op

Meeste aanbestedingen in geïntegreerde vorm

'Aantal architectuuropdrachten blijft stijgen'

Eerste kwartaal toont daling aanbestedingen

Do's en don'ts geïntegreerde contracten centraal bij netwerkevent

‘Aanbestedingswet biedt voorlopig weinig soelaas’

Nieuwe portal opent Europese architectuurmarkt

SESAM biedt transparantie rond opdrachten

‘Omzeteisen te fors voor veel architecten’

Referentietermijn aanbesteding mag worden verruimd

2014: architectuur gevierd, branche blijft kwakkelen

Oliver Thill: 'We pitchen tegen bejaarden'

Andere nieuwsberichten

AM wint tender voor woonblokken Vreeswijkpad Amsterdam

Vandaag, 15:49

In de blokken, die zijn ontworpen door Inbo, komen 135 woningen. Felixx ontwerpt de gemeenschappelijke binnentuin van het project.

Rijksbouwmeester Francesco Veenstra: we moeten moedige keuzes maken

Vandaag, 14:32

Op 1 september is Francesco Veenstra gestart als de nieuwe Rijksbouwmeester. Architectenweb sprak met hem.

Dakwoning en Biopartner5 winnaars Rijnlandse Architectuur Prijs 2021

Vandaag, 10:20

De Dakwoning in Leiden, een ontwerp van Zijdekwartier Architecten, won de prijs van de vakjury. Het door Popma Ter Steege ontworpen Biopartner5 (eveneens in Leiden) is de winnaar van de publieksprijs.

Nieuwe naam en associate partners voor jvantspijker & partners

15 oktober, 2:36

Architectenbureau jvantspijker & partners heeft een nieuwe naam: JVST. Aan de vooravond van diens tienjarig jubileum heeft het Rotterdamse bureau bovendien drie associate partners benoemd.

BNO Piet Zwart Prijs 2021 voor Hella Jongerius

Vandaag, 16:39

Jongerius krijgt deze prijs vanwege haar uitzonderlijke staat van dienst en haar betekenis voor huidige en volgende generaties ontwerpers.

Chinese huizenmarkt stort verder in door crisis bij Evergrande

Vandaag, 13:56

Er wordt gevreesd voor een vicieuze cirkel, waarin mensen steeds minder huizen kopen en betalingsproblemen bij vastgoedontwikkelaars toenemen.

'Airbnb raakt driekwart van zijn adressen kwijt in Amsterdam'

Vandaag, 09:26

Dat is een rechtstreeks gevolg van de invoering van een verplichte registratie op 1 oktober, schrijft de Volkskrant.

Einde dreigt voor Warmtebedrijf Rotterdam

15 oktober, 9:52

De gemeente ziet af van deelname aan een project dat het Warmtebedrijf van een faillissement zou moeten redden.

Coalitie van steden aan nieuw kabinet: los wooncrisis nu op

15 oktober, 9:21

Een coalitie van zestien grote steden vraagt om meer geld en minder regels.

TNO: ondergrondse energieopslag onmisbaar voor duurzame toekomst

14 oktober, 10:10

Om de overstap op duurzame energie te laten slagen, moet Nederland niet alleen inzetten op de opwekking daarvan, maar ook op het ondergronds opslaan van energie.

Ga naar het nieuws-archief