Geïntegreerde contracten: klant wil ontzorgd worden

21 mei 2015, 16:43

Afgelopen dinsdag vond in de Architecten Showroom Amsterdam het door Architectenweb georganiseerd netwerkevent over ontwerpen binnen geïntegreerde contracten plaats. Architecten die ervaring hebben met dit soort projecten deelden hun kennis en visie en gingen met elkaar in debat. “De markt vraagt steeds meer om all-in-one-oplossingen.”

Tekst Ronnie Weessies

Floor Arons (Arons & Gelauff Architecten) verzorgde de eerste presentatie, waarbij hij inzoomde op woongebouw De Pontsteiger in Amsterdam. Voor de recessie had het bureau het project voor een woningcorporatie in een traditioneel ontwerpproces al helemaal uitgewerkt. Het project lag daarna echter jarenlang stil. Na een tender heeft Arons & Gelauff Architecten het project helemaal opnieuw ontworpen, dit keer in een consortium binnen een geïntegreerd contract. Dat leverde een heel ander ontwerp op.

Binnen het consortium is het businessplan voor de Pontsteiger helemaal opnieuw ontwikkeld. Door integraal samen te werken en inzet van BIM kon het proces van concept tot uitvoering worden beperkt tot tien maanden. Ook bleek het mogelijk om binnen dezelfde envelop meer verdiepingen te realiseren.

In deze processen lopen traditionele fasen als VO/DO/Bestek steeds meer in elkaar over, constateert Arons. Alle betrokken disciplines verzamelen zich nog steeds iedere week een dag lang in dezelfde ruimte. Zo kan continu met zoveel mogelijk rekening gehouden worden.

In het ontwerpproces van de Ponststeiger beheert Arons & Gelauff Architecten het gezamenlijke BIM-model. Daar heeft het bureau bewust op ingezet. Na een uitgebreid onderzoek hiernaar, weet Arons & Gelauff Architecten precies wat bouwers uit BIM-modellen nodig hebben. Ook het BIM-model van de Pontsteiger is helemaal gericht op de uitvoering.

DBFMO
Over het algemeen werken vrij weinig architecten binnen geïntegreerde projecten, maar Charlotte Griffioen (MVSA Architects) weet niet anders. Na haar afstuderen rolde ze meteen in de wereld van DB tot DBFMO. Ze heeft onder meer meegewerkt aan het recent opgeleverde HagaZiekenhuis in Den Haag.

Met dit project als voornaamste illustratiebron betoogde Griffioen hoe een geïntegreerd bouwproces succesvol kan verlopen. De sleutel tot een goed proces is volgens haar een heldere strategie van begin tot eind. Positionering (als bureau richting bouwers en als architect binnen het proces) en borging van de kwaliteit (direct aan het begin gezamenlijk afspreken wat de belangrijkste dragers van de ruimtelijke kwaliteit zijn en daar vervolgens aan vasthouden) vormen hierbij de hoofdingrediënten.

Volgens Marco Peppel (directeur engineering bij J.P. van Eesteren | TBI) vraagt de markt steeds meer om ‘all-in-one’-oplossingen en willen klanten 'ontzorgd' worden. Consortia moeten anders gezegd op basis van de uitvraag kant-en-klare gebouwen kunnen leveren en de opdrachtgever wil liefst niet meer dan één aanspreekpunt (zoals een hoofdaannemer als J.P. van Eesteren | TBI).

Het is daarbij van essentieel belang dat de verschillende partijen in het consortium toegevoegde waarde hebben voor het proces (‘specialist in eigen vakgebied’), goed kunnen samenwerken (‘specialist in samenwerken’) en denken vanuit de klant. Binnen een consortium dient daarnaast een gedeelde visie te bestaan op zaken als duurzaamheid en project-/procesbeheersing.

Zorgen
BNA-voorzitter Willem Hein Schenk gaf in het afsluitend debat aan dat het door Peppel genoemde ontzorgen van de opdrachtgever hem juist zorgen baart. Hij vraagt zich af of het bouwproces gediend is met een afnemer die op afstand zit en wie niet direct geconsulteerd kan worden. “Moet de opdrachtgever zich niet juist intensief met het project bemoeien?”, stelde hij.

Arons gaf aan dat hij de dialoog met de opdrachtgever niet per se gemist heeft in het ontwerpproces van de Pontsteiger. Volgens Peppel maakt een eenduidige uitvraag een gestroomlijnd proces mogelijk en kan tussentijdse bemoeienis van de opdrachtgever dat proces ook verstoren.

Bij het 'Haga' was er volgens Griffioen wel enige dialoog met de opdrachtgever voorzien en was MVSA Architects in staat om een voorstel neer te leggen om, buiten de originele opdracht om, de gang tussen oud- en nieuwbouw een te verbreden van 9 meter naar 15 meter. Tegen een beperkte meerprijs. De opdrachtgever heeft hier uiteindelijk voor gekozen, wat illustreert dat helemaal geen dialoog in sommige gevallen ten koste kan gaan van de gerealiseerde kwaliteit.

Adviseur Nanet Schaap (Twynstra Gudde) reageerde vanuit de zaal dat zij in haar advies naar opdrachtgevers regelmatig worstelt met de vraag wat in de uitvraag vastgelegd moet worden en wat niet. Je wilt niet zoveel vastleggen, dat dit de creativiteit beperkt. Maar je wilt ook niet zo weinig vastleggen, dat de kans bestaat dat je niet krijgt wat je wilt. Het is zoeken naar de balans daartussen.

Referentie-eisen
Ten slotte waarde ook in de Architecten Showroom Amsterdam het niet te verjagen spook van de proportionaliteit rond. De referentie-eisen zijn bij geïntegreerde opdrachten doorgaans zo hoog, dat er een steeds kleinere groep architecten (maar ook bouwers) er nog voor in aanmerking komt. “Er zijn bijvoorbeeld eigenlijk nog maar vier bureaus in Nederland die ziekenhuizen doen”, merkte Schenk op.

Sprekers en publiek hadden er ook niet echt een oplossing voor, behalve dat de eisen naar beneden moeten. Arons pleitte er daarnaast voor om bureaus op competenties in plaats van referenties te beoordelen, zoals ook in Groot-Brittannië gebeurt.

Trefwoorden

netwerkevenement geïntegreerde contracten architectenweb design & build

1	Een winkelgevel als haute couture van UNStudio woensdag, 11 december
2	Terrassengebouw markeert entree Leidsche Rijn vrijdag, 13 december
3	Villa als lijnenspel van glas, hout en schoon beton woensdag, 11 december
4	Clubgebouw met contrasterende volumes voor watersportvereniging dinsdag, 10 december
5	Ingrijpende verbouwing stationsplein Oostende voltooid dinsdag, 10 december