Uitgebreid Museum De Fundatie opent deuren

31 mei 2013, 10:23

Deze week is de renovatie en uitbreiding van Museum De Fundatie in Zwolle afgerond. Het voormalige neoclassicistische Paleis van Justitie is uitgebreid met een opvallende ellipsvormige opbouw, de wolk. Vandaag wordt het museum door Prinses Beatrix feestelijk heropend.

Tekst Naomi Cheung San

In 2010 werd architect Hubert-Jan Henket gevraagd om een haalbaarheidsonderzoek te doen naar een uitbreiding van duizend vierkante meter. Aanleiding hiervoor was het gebrek aan expositieruimte in het bestaande gebouw. Ook paste de strenge vormgeving van het gebouw uit 1838 niet bij de jonge doelgroep die het museum voor ogen had, vertelt directeur Ralph Keuning.

Historie
Voor de plaatsing en vorm van de uitbreiding heeft Henket zich laten inspireren door het bestaande gebouw en zijn omgeving. Het neoclassicistische gebouw van architect Eduard Louis de Coninck is door zijn ligging en vormgeving een schakel tussen twee werelden: die van de naar binnen gekeerde middeleeuwse vestingstad en die van het open en dynamische negentiende-eeuwse parklandschap.

Door te kiezen voor een opbouw blijft de dubbele symmetrie van het gebouw intact. Ook het solitaire karakter, dat Coninck creëerde door het gebouw niet op één lijn met de naastliggende bebouwing te plaatsen, blijf onaangetast.

Door het contrast met de ronde ellipsvorm komt de symmetrie van het rechthoekige gebouw in zijn historische gelaagdheid beter tot zijn recht, vertelt Henket aan Architectenweb.

Constructie
De opbouw biedt ruimte aan twee expositievloeren en ligt vanaf de bestaande dakrand een meter naar binnen. De hoogte is afgestemd op de omringende bomen. De ellipsvorm wordt gedragen door acht stalen kolommen die op een eigen fundering staan. Op de begane grond en eerste verdieping zijn de kolommen onzichtbaar in de wanden van de museumzalen weggewerkt.

De architect heeft de opbouw, of ‘de wolk’ zoals het museum de opbouw zelf noemt, een zwevend karakter gegeven door een glazen band tussen het bestaande gebouw en de uitbreiding te realiseren. De wolk is bekleed met vijfenvijftigduizend driedimensionale tegels, geproduceerd door Koninklijke Tichelaar uit Makkum. De gemêleerde witblauw geglazuurde tegels maken het tot een luchtig en licht geheel, aldus Henket.

Vanwege de ongebruikelijke ellipsvorm vorm was het moeilijk om de gevel geheel te bedekken. Er zijn speciale tegeltjes bijgemaakt om de lege plekjes op te vullen. De structuur is telkens per twee vierkante meter bepaald. De architect legt uit dat de tegeltjes met opzet niet in een patroon geplaatst zijn zodat mensen er niet aan wennen en het gebouw interessant blijft.

De wolk heeft aan de kant van de Blijmarkt een groot, hoekig ovaal raam dat het interieur voorziet van daglicht. Door het raam op het noorden te plaatsen, worden de kunstwerken minimaal blootgesteld aan het zonlicht. Het prachtige uitzicht op de binnenstad van Zwolle is volgens de architect toeval. Doordat de bovenste verdiepingsvloer vrij staat van de ronde buitenmuur reikt het daglicht tot boven in de opbouw.

Interieur
De twee vloeren in de wolk zijn betonkleurig, wat contrasteert met de witgestuukte rond lopende wanden. Bij gebrek aan rechte wanden wordt op de derde verdieping een fotocollectie verspreid door de ruimte geëxposeerd. Doordat de foto’s van Pieter Henket (zoon van de architect, red.) zijn verwerkt in glasplaten lijken ze door de zaal te zweven. Opvallende verschijning in deze open ruimte, bijna tussen de foto’s in, is een witte ronde koffiebar.

De bovenverdieping is ondanks het grote raam vrij donker en daarom geschikt voor filmprojecties. In de onderbouw bevinden zich op de begane grond en de eerste laag meerdere rechthoekige zaaltjes waarin op de witte wanden geëxposeerd wordt.

Door de bestaande rechthoekige vide helemaal door te trekken tot de vierde verdieping ontstaat een centraal atrium dat alle lagen met elkaar verbindt. In het atrium is een glazen liftschacht geplaatst die alle verdiepingen ontsluit. De hoge atriumwanden worden gebruikt als expositiewand.

Restruimte
Er is geen tweede verdieping in het museum. Tussen de eerste en derde verdieping loopt over het oorspronkelijke dak een gang om het atrium heen, die toegang biedt tot de trappen. Vanuit deze restruimte kan de bezoeker via glaspartijen in de oorspronkelijke gevel het atrium in kijken. Door hoog geplaatste ramen aan de buitenzijde is een glimp op te vangen van de tegeltjes aan de onderkant van de wolk.

Het bestuur laat weten erg blij te zijn met de nieuwe, unieke uitstraling van het museum. De eerste reacties van het publiek zullen zaterdag volgen als het museum zijn deuren opent voor bezoekers.

Hubert-Jan Henket is er nuchter onder. “Er is me al een paar keer verteld dat dit gebouw zo anders lijkt dan al mijn vorige werk, maar het is eigenlijk volgens dezelfde logica ontstaan als mijn eerdere ontwerpen”, aldus de architect van Bierman Henket architecten.

Trefwoorden

asona museum de fundatie hubert-jan henket bierman henket architecten sonaspray zwolle

1	Nominaties Kantoorgebouw van het Jaar 2025 bekend woensdag, 10 september
2	10 nieuwe steden dinsdag, 9 september
3	Bouwend Nederland: ‘Er komt een groot tekort aan bouwers’ dinsdag, 9 september
4	Transformatie Arnhems postgebouw tot rijkskantoor De Nieuwe Post van start woensdag, 10 september
5	Flinke vernieuwing voor Carlton Beach Hotel in Scheveningen donderdag, 11 september

Gerelateerde nieuwsberichten

Oud bankgebouw in centrum Zwolle getransformeerd tot hostel

15 september 2023

Materia Co-Creation Award voor de Fundatie

23 januari 2014

2013: volhardend investeren in culturele projecten

24 december 2013

Archeologisch centrum weerspiegelt landschap

22 juli 2013

Video: Museum De Fundatie

31 mei 2013

Bierman Henket ontwerpt bibliotheek Deventer

19 december 2014

'Ontwerp gevel kwestie van risico’s elimineren’

31 januari 2014

Finalisten Dutch Design Awards bekend

23 juli 2013

Design Award voor De Fundatie en kerk Uitwierde

21 oktober 2013

Vernieuwd kantoor GGD IJsselland geopend

1 juli 2016

DP6, BiermanHenket + ABT transformeren Wiebengacomplex

8 november 2013

Definitief ontwerp voor Museum Vlaardingen

20 augustus 2013

Museum De Fundatie pas mei 2013 open

13 juni 2012

Fries Museum in september open voor publiek

12 februari 2013

Noordbrabants Museum niet op tijd klaar

21 maart 2012

Museum De Fundatie wil uitbreiden met Oog

7 juni 2010

Bierman Henket ontwerpt Onderwijsmuseum

6 juli 2012

5 miljoen voor uitbreiding museum de Fundatie

25 november 2010

Fries Museum opgeleverd

13 juni 2012

Museumkwartier van Bierman Henket voltooid

21 mei 2013

BiermanHenket presenteert plan Museum van Bommel van Dam

2 januari 2019

Herbestemming Bossche Kruithuis naar ontwerp BiermanHenket

14 april 2020

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Architect@Work strijkt 30 en 31 oktober neer in De Kromhouthal in Amsterdam

1 uur geleden

Op donderdag 30 en vrijdag 31 oktober 2025 vindt Architect@Work plaats in De Kromhouthal in Amsterdam-Noord. Het wordt de tweede editie van het event in de metropoolregio Amsterdam en Architectenweb organiseert er weer een sprekersprogramma.

Verschillende architectuuractiviteiten tijdens Maand van de Geschiedenis

3 uur geleden

Er is onder meer een lezing over de verwevenheid van de militaire infrastructuur met het Nederlandse landschap, een collegereeks over Nederlandse steden en een rondleiding door de Bruno TauT geïnspireerde Regenboogbuurt in Almere.

Gebouw met appartementen van houten modules in Buiksloterham opgeleverd

Vandaag, 11:34

Het complex in de wijk Buiksloterham, dat is ontworpen door Marc Koehler Associates, bestaat uit vier onderling verbonden gebouwen rond een groene binnenplaats.

KSA – genomineerd voor prijs Architect van het Jaar 2025

Vandaag, 09:00

Samenhang – dat is een sleutelwoord om het werk van KSA (Korteknie Stuhlmacher Architecten) te begrijpen.

ACM: onzekerheid woningcorporaties over kosten belemmert warmtenetten

Vandaag, 13:05

Woningcorporaties zijn huiverig om over te stappen op warmtenetten omdat het onzeker is of ze betaalbaar zijn voor huurders.

Open Monumentendag verwelkomt 1,8 miljoen bezoekers

Vandaag, 10:49

Het thema was ‘Erfgoed & Architectuur, met de slogan ‘Gebouw(d) om te blijven’.

Aartsen wil doelen circulaire economie ‘actualiseren’

12 september, 10:38

"We gaan kijken wat er nodig is om het aan de ene kant realistisch te maken, zonder dat je weer zwabberbeleid gaat krijgen", zegt de demissionair staatssecretaris.