Boek Countryside: caleidoscopisch, interessant en vermakelijk

11 maart 2020, 17:15

Na enige vertraging is afgelopen week de distributie van Countryside. A Report op gang gekomen. In dit boek bij de Countryside-tentoonstelling in Guggenheim Museum in New York wordt een beeld geschetst van de radicale veranderingen die zich de afgelopen jaren wereldwijd hebben voltrokken op het platteland. Rem Koolhaas en verschillende auteurs laten daarbij een stortvloed aan thema’s en onderwerpen los op de lezer. Die even interessant als vermakelijk is.

Er was eens een oud, idyllisch en slaperig dorpje in Duitsland dat op een dag het verrassende toneel werd van ingrijpende gebeurtenissen. Als gevolg van een oprukkende kolenmijn moesten de bewoners van Manheim – niet te verwarren met de stad Mannheim – in 2012 verhuizen naar een nieuw dorp vijf kilometer verderop. Daarmee leek een einde te zijn gekomen aan het meer dan duizendjarig bestaan van het vlekje op de kaart, dat ooit 1.700 zielen telde.

Toen kwam bondskanselier Merkel in 2015 met haar oproep ‘Wir shaffen das!’, met als gevolg dat er miljoenen vluchtelingen werden opgenomen door Duitsland. Die konden lang niet overal terecht, tot iemand met het lumineuze idee kwam om deze mensen te huisvesten in lege huizen in krimpende of anderszins wegkwijnende dorpen. Het tot spookdorp verworden Manheim werd ineens weer geheel bewoond, alleen niet door de Clauzen en Brunhilde’s die je in zo’n traditioneel ogend Duits dorp zou verwachten, maar door mensen die waren gevlucht uit bijvoorbeeld Syrië en Afghanistan.

Was dat nog niet genoeg voor een dorp waar 1.100 jaar lang niets ooit leek te veranderen, later voegden zich uiteenlopende groepen als milieuactivisten (die protesteerden tegen de kap van een groot bos, Greta Thunberg kwam ook nog even langs), onderbetaalde Poolse medewerkers van elektriciteitscentrales en liftende Deense meisjes zich bij de nieuwe bewoners. Inmiddels zijn de meeste vluchtelingen alweer weg, trouwens. Noem het platteland maar eens niet-dynamisch.

Veranderingen vrijwel ongemerkt
Terwijl de intellectuele focus de afgelopen jaren op de stad lag, vonden er in niet-stedelijke gebieden vrijwel ongemerkt radicale veranderingen plaats, stelde Koolhaas in aanloop naar de tentoonstelling. In zowel de expositie als de bijbehorende publicatie proberen hij en diverse andere auteurs enigszins samen te vatten wát er allemaal gebeurde. Dat doen ze op caleidoscopische – of om Koolhaas aan te halen: pointillistische – wijze; het spectrum aan thema’s en onderwerpen loopt uiteen van landbouw en voedsel tot gorilla’s die onder invloed van beschermingsprogramma’s, observatie en toerisme zo tam zijn geworden dat ze de mens zelf komen opzoeken vanuit hun reservaat.

Verwacht geen visies op de toekomst of ontwerpen – de titel van het glanzend zilverkleurig boek (in pocketformaat, kom daar maar eens om bij een Koolhaas-uitgave) luidt niet voor niets ‘Countryside. A Report.’ In plaats daarvan lezen we essays, interviews, historische verhalen, persoonlijke noten en andersoortige artikelen over bijvoorbeeld de relatie tussen René Descartes en het kassenlandschap in het Westland en de gevolgen van de verdwijnende permafrost voor Siberië. De stukken handelen vooral over ruimtegebruik, architectuur komt hooguit ter sprake in de vorm van architectuur zonder planning of architecten. Opmerkelijk genoeg steekt Koolhaas in het betreffende artikel zo ongeveer de loftrompet op de ‘posthumane architectuur’ van gigantische, gerobotiseerde fabriekshallen in de buurt van de Amerikaanse stad Reno. Hier is de absolute ‘nulgraad’ van architectuur bereikt, schrijft de architect. Architectuur die is ontdaan van traditie, context, gebruikers – alles.

Samir Bantal
‘Countryside. A Report’ is vormgegeven door Irma Boom en bevat verder bijdragen van onder meer Samir Bantal (directeur AMO), Clemens Driessen (Wageningen University & Research) en Janna Bystrykh (Strelka Institute). Het verhaal over Manheim uit dit artikel is ontleend aan een van de essays die de Duitse publicist Niklas Maak schreef voor het boek. De door Taschen uitgegeven publicatie is verkrijgbaar voor 20 euro.

Trefwoorden

amo oma rem koolhaas boek countryside guggenheim museum taschen platteland

1	Eerste grootschalige houten woongebouw van Rotterdam opgeleverd dinsdag, 13 mei
2	Office Winhov en Office Haratori herinterpreteren wederopbouw in ontwerp woontoren Opportuna woensdag, 14 mei
3	Parametrisch ontworpen lattengevel golft rond Wolder Huus voor Sport en Cultuur maandag, 12 mei
4	Robuust en energiezuinig depotgebouw voor Utrechtse collecties dinsdag, 13 mei
5	Fenix, kunstmuseum over migratie, opent zijn deuren donderdag, 15 mei

Gerelateerde nieuwsberichten

Architectenweb Podcast – Gesprek met Samir Bantal over de stormachtige ontwikkelingen op het platteland

15 juni 2020

Guggenheim heropent tentoonstelling Countryside

1 oktober 2020

Rem Koolhaas ontvangt Johan van Oldenbarnevelt-penning

25 september 2024

AMO presenteert identiteit voor winkels Stone Island

26 oktober 2022

Transparant kantoorgebouw door OMA in Amsterdam-Zuid geopend

14 december 2023

AMO en Volkswagen onderzoeken toekomst mobiliteit op platteland

2 maart 2020

Countryside-tentoonstelling in Guggenheim New York van start gegaan

20 februari 2020

Video: teaser tentoonstelling Countryside

14 februari 2020

Guggenheim maakt datum Koolhaas-expositie over platteland bekend

3 oktober 2019

Expositie Koolhaas over platteland in Guggenheim New York

1 december 2017

Tentoonstelling ‘Enter the Modern Landscape’ in BOZAR

2 december 2019

Het Timmermansoog: Niet-stad

15 januari 2019

Het Politieke Platteland

20 december 2018

Planbureau: productie voedsel onhoudbaar

7 september 2018

Minister maakt omslag naar kringlooplandbouw

17 juni 2019

Nieuwe editie Eo Wijers Prijsvraag in aantocht

30 augustus 2019

Zestien winnaars bij prijsvraag Brood en Spelen

5 juli 2018

Rurbanism

22 mei 2018

OMA ontwerpt winkel- en gemeenschapscentrum buiten Melbourne

18 maart 2020

Warenhuis met culturele route van OMA voltooid

25 maart 2020

Bantal: 'De coronacrisis laat zien hoe fragiel onze steden zijn'

17 juni 2020

Miljoeneninvestering voor duurzame voedselproducent

23 juli 2020

Floor Milikowski: stimuleer innovatie in de regio

25 augustus 2020

Tentoonstellings- en congrescentrum van OMA in Toulouse geopend

29 september 2020

Making Space: tien jaar projecten van Studio Modijefsky

5 oktober 2020

'Aarde redden kan goedkoop: geef landbouwgrond terug aan natuur'

16 oktober 2020

Video: trailer White Cube

30 oktober 2020

Gemeenten willen miljard euro voor platteland

11 maart 2021

Internationale architectuur- en designconferentie in Rotterdam en New York

24 november 2021

Tentoonstelling Chapter 5IVE van start gegaan in Het Hem

12 mei 2022

OMA verbouwt museum voor Egyptische oudheden in Turijn

27 januari 2023

Toon alles

Gerelateerde podcasts

Gesprek met Samir Bantal over de stormachtige ontwikkelingen op het platteland

15 juni 2020

Andere nieuwsberichten

Antonia Schreiber wint Kazerne Design Award 2025 met circulair pleistermateriaal

Vandaag, 12:15

Wat als koeienmest geen probleem is, maar een waardevolle grondstof? Ontwerper Antonia Vincenza Schreiber zette die gedachte om in een concreet project en is nu met ‘Local Shit’ aangewezen als winnaar van de Kazerne Design Award 2025.

Nai010 presenteert architectuurgids Gebouwen door Vrouwen in Rotterdam

Vandaag, 11:31

Op zaterdag 7 juni wordt de architectuurgids Gebouwen door Vrouwen: Rotterdam gepresenteerd. In het boek zijn vijftig Rotterdamse gebouwen te zien die door vrouwen zijn ontworpen, of waar ze een flinke bijdrage aan hebben geleverd.

AFFR biedt voorpremière van film Universal Language tijdens Rotterdam Architectuur Maand

Vandaag, 10:15

In de film staat de Canadese stad Winnepeg centraal, maar dan in een setting dat Perzisch naast Frans de dominante taal van Canada is.

Fenix, kunstmuseum over migratie, opent zijn deuren

Vandaag, 08:30

Vanuit het nieuwe atrium in het hart van het museum cirkelt een dubbele trap omhoog. Deze spectaculaire Tornado is ontworpen door Ma Yansong / MAD en culmineert op 24 meter hoogte in een uitkijkplatform.

Ministerie onderzoekt oorzaak van daling nieuwbouwvergunningen

Vandaag, 13:29

Het CBS meldde donderdag dat het aantal nieuwbouwvergunningen begin dit jaar met 3500 is gedaald tot 12.500 ten opzichte van het eerste kwartaal van 2024.

PBL: klimaatplannen Hermans onvoldoende voor klimaatneutraal 2050

Vandaag, 10:04

Dat constateert het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in een zogenoemd position paper over het klimaatbeleid dat eind april is aangekondigd.

MOB erkent noodzaak Binnenhofrenovatie, maar hekelt geitenpaadjes

Gisteren, 17:51

De milieuorganisatie is echter klaar met “geitenpaadjes” die de overheid volgens haar gebruikt om onder de eigen stikstofregels uit te komen.

Aantal vergunningen voor tijdelijke woningen weer fors gestegen

Gisteren, 09:39

Om het woningtekort tegen te gaan komen er in Nederland steeds meer tijdelijke huizen bij. Vorig jaar is voor 6.166 van deze woningen een vergunning verstrekt, meldt het CBS.