TU Delft, BNA en bureaus onderzoeken toekomst branche
28 november 2013, 16:50
De faculteit Bouwkunde van de TU Delft is met een breed consortium aan partners, waaronder de BNA en vijf architectenbureaus, een omvangrijk onderzoek gestart naar mogelijke ontwikkelingsrichtingen in de branche. Wat zijn nieuwe verdien- en organisatiemodellen en wat betekent dat voor de competenties van een architect?
Tekst Robert Muis
"We willen in kaart brengen welke initiatieven architecten kunnen ontplooien”, zegt onderzoeksleider professor Hans Wamelink van de faculteit Bouwkunde TU Delft. “Welke nieuwe producten en diensten kunnen architecten aanbieden en welke samenwerking kunnen ze aangaan. Hoe kunnen ontwikkelingen die al zijn ingezet verder verlopen?”
FuturA
Het onderzoek, dat de projectnaam FuturA draagt, is groot opgezet. Het initiatief is genomen door de TU Delft met een onderzoeksvoorstel dat door de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) is gehonoreerd. Het onderzoek wordt uitgevoerd door TU Delft en de Radboud Universiteit Nijmegen, met een consortium van partners uit de branche.
De BNA heeft het onderzoek mede opgezet en zal ook intensief betrokken blijven bij het vervolgtraject. Verdere deelnemers zijn de architectenbureaus EGM architecten, IAA Architecten, JHK Architecten, Rothuizen Architecten en De Zwarte Hond, de Rijksgebouwendienst, corporatie Havensteder en Ballast Nedam. “Het aardige van het consortium is dat het de nieuwe realiteit weerspiegelt”, merkt Wamelink op. “Ook hier worden de ontwerpers in de context van de hele bouwkolom geplaatst.”
Er hebben zich al diverse partijen gemeld om een bijdrage aan FuturA te leveren. De onderzoekers stellen dat op prijs, want het onderzoek betreft een transitie die zich nu voltrekt en de hele branche aangaat. De relatie met de maatschappelijke realiteit is concreet en direct. Het onderzoek volgt de methode van ‘living labs’: innovatieve processen worden in de praktijk onderzocht.
Doortrekken van ontwikkelingen
FuturA, dat deze maand van start is gegaan, begint met een inventarisatie van de huidige stand van zaken. “We zijn begonnen met het verzamelen van wat er al bekend is in de nationale en internationale literatuur. Daartoe behoren ook de surveys die in de afgelopen jaren door de BNA zijn gemaakt”, legt Wamelink uit. “Voorts willen we alle huidige bedrijfsmodellen in kaart brengen.”
Tegelijkertijd willen de onderzoekers mogelijke toekomstscenario’s beschrijven. Wamelink: “Op basis van de huidige volumeontwikkelingen en huidige aanzetten tot nieuwe vormen van samenwerking en contractvormen proberen we te beschrijven in welke mogelijke richtingen die zaken zich kunnen doorzetten.”
“Enerzijds willen we daarbij kijken naar welke bedrijfsmodellen en rollen voor de architect mogelijk worden”, zegt hij “We zien nu al bijvoorbeeld in contracten dat ontwerpende partijen de leidende rol in consortia beginnen te nemen. Hoe zou zich dat verder kunnen ontwikkelen en wat zijn daarvan de effecten? Anderzijds willen we op zoek gaan naar totaal nieuwe diensten die het architectenbureau kan aanbieden.”
Competenties en bureauorganisatie
Uiteindelijk willen de onderzoekers alle nieuwe verdienmodellen en architectenrollen vertalen naar competenties en de vereiste inrichting van het bureau. ”Als een architect de leidende rol neemt in een consortium, dan voert hij een taak uit die in het verleden steeds meer is overgenomen door bouwmanagementbureaus en bouwbedrijven. Een architect die coördineert en directie voert, moet dat wel in de vingers hebben. We zien ook steeds meer architecten die zelf ontwikkelen; dat hangt nauw samen met je ambities en ondernemerschap.”
Het is niet zo volgens Wamelink dat de architect in de (nabije) toekomst een geheel andere rol gaat vervullen; eerder komen er steeds meer rollen bij. “Een verbreding van het takenpakket kan de architect een grotere rol in de bouwkolom geven. Het betekent echter vooral dat je steeds strategischer moet nadenken over welk type bureau je wilt hebben. Er ontstaan meer mogelijkheden, maar wil je die ook allemaal aanpakken?”, legt hij uit. “De werkzaamheden zijn al veel complexer geworden. De vroegere bedrijfsmodellen waren vooral gericht op nieuwbouw, nu hebben we veel te maken met het aanpassen van de bestaande voorraad.”
Resultaten
Wamelink zegt dat in het onderzoek ook wordt gekeken naar het buitenland en naar andere branches. “Het is wel zo dat je op internationaal vlak te maken hebt met verschillende contexten en andere ontwikkelingen”, legt hij uit. “Naar de situatie in het buitenland wordt vooral bekeken ter inspiratie.”
Andere branches kunnen directere inzichten geven. Hij geeft het voorbeeld van de industrieel vormgever, die meer standaardproducten maakt en een bijpassend bedrijfsmodel heeft. “We zien in de architectuur bureaus zich ook die kant op bewegen, en dat betekent dat voor hen marktonderzoek een belangrijk facet wordt.”
FuturA loopt vier jaar, maar de branche hoeft beslist niet zo lang te wachten op onderzoeksresultaten. “Tussendoor willen we uitkomsten al toetsen met de leden van het consortium en andere geïnteresseerden”, zegt Wamelink. “Daarnaast willen we de opgedane kennis ook snel aan de markt geven, want die is ongeduldig en dat is begrijpelijk.”