IABR: Test Site Rotterdam

19 april 2012, 13:13

Donderdagavond om 19.00 uur wordt Test Site Rotterdam – onderdeel van de 5e IABR – officieel voor het publiek geopend. Met onder meer een Luchtsingel, Dakakker en meubelfabriek wordt hier daadwerkelijk aan de stad gebouwd.

Tekst Michiel van Raaij

In Het Schieblock ruikt het overal naar verf. Presentaties worden onderbroken omdat ergens in het gebouw nog geboord wordt. Op het dak van het gebouw worden de eerste gewassen gepland. “Dit is ‘Making City’ pur sang”, lacht curator en ontwerper Kristian Koreman van ZUS. “Hier maken we onze handen werkelijk vuil.”

Het idee om concrete bouwprojecten onderdeel uit te laten maken van de Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam, IABR, ontstond bij de vorige editie van het architectuurfestival. De twee jaar geleden ontwikkelde plannen voor de onderzoekslocatie in Sao Paulo konden in die stad daadwerkelijk in de praktijk gebracht worden.

Bij de vijfde architectuurbiënnale, die donderdagavond van start gaat, is dit idee doorontwikkeld in drie zogenaamde Test Sites, verdeeld over drie steden. Sao Paulo is wederom van de partij, maar ook Istanbul en Rotterdam hebben een Test Site aangewezen. Het onderzoeksthema van deze IABR, ‘Making City’, wordt hier in de praktijk gebracht.

Waar de Test Sites in Sao Paulo een stadsdeel beslaat, en de Test Site in Istanbul de hele stedelijke regio omvat, daar wordt bij de Test Site in Rotterdam ingezoomd op het gebied rond Het Schieblock. Het gebied kampt met grote infrastructurele barrières en langdurige leegstand. Door beide integraal aan te pakken moet hier een duurzamer en levendiger stadsdeel ontstaan.

Programmatisch valt Test Site Rotterdam in drie delen uiteen: I/We/You make Rotterdam, Making Douala, en Design as Politics.

I/We/You make Rotterdam
Centraal in Test Site Rotterdam staat de bouw van de Luchtsingel. Deze nieuwe route snijdt dwars door bestaande bebouwing heen en overbrugt zowel een stadssnelweg als een spoorbaan. Zodoende verbindt de Luchtsingel straks het stationsgebied met Het Schieblock en De Hofbogen. Om die verbinding zelf gaat het echter niet.

Het gaat erom wat die verbinding mogelijk maakt: een nieuwe, duurzame, fijnmazige, lokale economie. In Het Schieblock, dat jarenlang leegstond, zitten inmiddels zo’n 80 kleine bedrijven. Recent is hier ook een meubelfabriek bijgekomen. De eerste afgeleverde meubels hiervan zijn inmiddels rond Het Schieblock te vinden.

Het programma van Het Schieblok is met de IABR nu ook uitgebreid met een zogenaamde dakakker. Op het dak van het gebouw worden groenten en fruit geteeld. Ook worden er bijen gehouden. In het hof achter Het Schieblock is een ‘Biergarten’ geopend. Met de aanleg van de Luchtsingel is dit hof centraal in de stad te liggen. Zodoende kunnen hier allerlei nieuwe programma’s een plek vinden.

Dit geldt in nog sterkere mate voor het voormalige station Hofplein en de daaronder gelegen bogen. Met de aanleg van de Luchtsingel worden De Hofbogen, zoals het project nu heet, opnieuw verbonden met de stad. Naast een dakpark worden bovenop de bogen daarom ook programma’s als een openluchtbioscoop denkbaar.

“In het gebied rond Het Schieblock is de afgelopen twintig jaar niets gebeurd”, zegt Koreman. “Zonder interventie had het gebied zomaar nog eens dertig jaar stil kunnen blijven liggen.” Met de IABR en het winnen van het Stadsinitiatief lijkt het erop dat de Luchtsingel er nu binnen twee jaar zal zijn.

Making Douala
In de RiverClub Gallery, naast Het Schieblock, is de reizende tentoonstelling Making Douala 2007-2013 te zien. Deze tentoonstelling, die onderdeel is van de Triënnale Salon Urbain de Doula, gaat in op de effecten van de introductie van hedendaagse kunst in de openbare ruimte van de stad Doula in Kamaroen. Ook met kunst kan stad worden gemaakt.

Design as Politics
In een van de bogen onder de sporen van de voormalige Hofpleinlijn, in de Mini Mall, presenteert de Leerstoel Design as Politics van de TU Delft enkele resultaten van het in de afgelopen twee jaar gedane onderzoek. De tentoonstelling bestaat uit driedimensionale fotocollages waarin de achtergronden van stedelijke rellen wordt verbeeldt. Daarnaast zijn verschillende maquettes te zien van gemaakte afstudeerontwerpen.

“De aanleiding om de leerstoel in 2009 op te richtten waren de rellen in de banlieus in Parijs”, vertelt historicus Wouter Vanstiphout. In verschillende artikelen waarin deze rellen geanalyseerd werden kregen architecten – en specifiek Le Corbusier – de schuld hiervan. Dit wilde Vanstiphout met de leerstoel nader onderzoeken.

In de afgelopen twee jaar heeft Vanstiphout daarom verschillende stedelijke rellen geanalyseerd. Eerder vonden ze bijvoorbeeld ook plaats in New York en Detroit. Vooral die laatste stad fascineert Vanstiphout. Bij de grootschalige vernieuwing van de binnenstad van Detroit in de jaren zestig en zeventig is een levendig en zwart stadsdeel gesloopt om deze te vervangen door een modernistisch en wit stadsdeel. De vernieuwing wordt een succes genoemd omdat het plan zoals het bedacht was werkte, maar de zwarte bevolking van de stad ervoer de vernieuwing als racisme en kwam in opstand. “Urban renewal is nigger removal”, vond zij.

Zijn de architecten hier schuldig? “Architecten zijn niet altijd deel van de oplossing”, zegt Vanstiphout. “Dat komt omdat architecten meestal aan de kant van de macht staan. Er bestaat daarom ook veel wantrouwen jegens architecten.”

“Architecten verwachten dat het optimisme van hun plannen door de hele bevolking wordt gedeeld”, vervolgt Vanstiphout. “Dat is echter lang niet altijd zo. Architecten, maar ook de politiek, moeten oog ontwikkelen voor de donkere zijde van de stad. Een van de dingen die we tot onze eigen verrassing vonden was dat rellen vaak in lokaal geproduceerde popmuziek wordt aangekondigd. Dit was zo in Detroit, maar recentelijk ook in London. In de typisch Londonse Grime-muziek werd al lang voor de rellen opgeroepen de winkels leeg te halen.”

Test Site Rotterdam is te bezoeken van 20 april 2012 tot en met 12 augustus 2012. Kijk [hier] voor de openingstijden van de verschillende tentoonstellingen.

Trefwoorden

sao paulo making city i/we/you make rotterdam zus iabr test site luchtsingel

1	MVRDV en Mecanoo bij finalisten in architectuurcompetitie voor ‘landmark’ woensdag, 7 mei
2	Cityförster en Atelier Gram ontwerpen woontoren met collectieve voorzieningen voor Tirana woensdag, 7 mei
3	Tijdelijke remise Museumtramlijn Amsterdam met verrassende ornamentiek dinsdag, 6 mei
4	Evenwichtige woonomgeving op voormalig fabrieksterrein Van Besouw Goirle dinsdag, 6 mei
5	Architectenweb organiseert Avond met De Zwarte Hond woensdag, 7 mei

Gerelateerde nieuwsberichten

Rede van Floris Alkemade bij presentatie boek ZUS over Schieblock

7 februari 2019

Rotterdamse Luchtsingel goeddeels afgebroken om houtrot

18 oktober 2024

ZUS – genomineerd voor prijs Architect van het Jaar 2019

7 oktober 2019

Spoorgedeelte Luchtsingel overbrugd

4 november 2013

Vanstiphout: 'De desintegratie van publieke planning'

29 mei 2012

Berlijnse prijs voor Luchtsingel Rotterdam

10 december 2013

Eerste Green Building Awards uitgereikt

14 september 2012

Amersfoort oogst stadhuishoning

19 september 2012

Architectuurjaar 2012 (2): 5e IABR

11 december 2012

Nieuwe bestemming voor Shellgebouw Rotterdam

4 oktober 2012

IABR: Test Sites Istanbul en São Paulo

23 april 2012

Herstructurering Bospolder voltooid met The Hudsons

13 maart 2017

IABR 2014 zoekt projecten

3 mei 2013

Tweede deel Luchtsingel geplaatst

4 juli 2012

Zomerprogramma Test Site Rotterdam

26 juni 2012

IABR: overheid geeft leiding uit handen

20 april 2012

Istanbul wil megatunnel onder Bosporus

13 maart 2015

Rotterdam is volledig eigenaar Schiekadeblok

7 september 2015

Dirk Sijmons curator 6e IABR

13 juni 2012

Luchtsingel beleeft officiële opening

18 juni 2015

‘Oplossen milieuproblemen begint in de stad’

5 februari 2014

Luchtsingel winnaar Stadsinitiatief Rotterdam

13 maart 2012

Redactie Architectenweb op locatie tijdens IABR

11 april 2012

Plek voor architectuur tijdens Motel Mozaique

13 april 2012

IABR: Making City handreiking van ontwerper

19 april 2012

Tentoonstellingsprogramma IABR bekend

6 maart 2012

Hoofdexpositie IABR van Kossmann.dejong

11 april 2012

IABR: ZigZagCity toont 'vergeten' stadsplekken

20 april 2012

Nominaties Gouden Piramide 2013 bekend

15 mei 2013

Centrumbewoners Rotterdam in 2040 gezonder

20 april 2012

Prijsvraag voor ontmoetingsruimte Dakpark

3 januari 2017

Contract Schieblock minstens vijf jaar verlengd

19 maart 2014

Paal met bijenkasten in Maastricht

3 juli 2012

IABR: overzicht randprogramma

19 april 2012

ZUS

2 september 2019

Uitstel voor IABR 2020

8 mei 2020

Toon alles

Gerelateerde video's

ZUS

Nominatie voor de prijs voor Architect van het Jaar 2019

Andere nieuwsberichten

Video: het MIX-paviljoen in zijn groene omgeving

8 mei, 3:24

Het omliggende landschap maakte integraal deel uit van het ontwerp, dat MIX architectuur voor zijn kantoor maakte. Na een paar jaar begint dat landschap te groeien en bloeien; Stijn Poelstra legde het paviljoen met landschap vast in een video.

De Hemelse Tuin van Studio Valkenier is een veelzijdige stadslandbouwboerderij

8 mei, 1:41

In Amsterdam-Oost heeft Studio Valkenier een voormalige kinderboerderij getransformeerd tot een educatieve, duurzame en inclusieve stadslandbouwboerderij voor iedereen : De Hemelse Tuin.

Gevel Sombra-paviljoen door MVRDV beweegt mee met de zon

8 mei, 10:51

Op de tentoonstelling Time Space Existence in Venetië opent zaterdag het Sombra-paviljoen. De gevel van het door MVRDV ontworpen paviljoen beweegt mee met de zon; de panelen openen of sluiten zich afhankelijk van de stand van het hemellichaam.

Het Nederlands paviljoen in Venetië als inclusieve sportbar

8 mei, 10:16

Hoe kan architectuur sociale normen uitdagen en ruimten creëren voor nieuwe vormen van samenleven? Dat is de vraag die het Nieuwe Instituut stelt met ‘Sidelined: A Space to Rethink Togetherness’, de inzending voor de Architectuurbiënnale in Venetië.

Woningcorporaties dreigen met juridische stappen om kabinet aan afspraken te houden

8 mei, 4:20

Het bevriezen van de huren van sociale huurwoningen heeft grote gevolgen juist voor woningzoekenden en huurders, stelt vereniging voor woningcorporaties Aedes.

Kamernet: studentenkamer is ruim zes procent duurder dan vorig jaar

8 mei, 12:27

Amsterdam is de duurste studentenstad om in te wonen.

Herstel ‘onveilige’ vloer waterschapskantoor kost ruim tien miljoen

8 mei, 11:24

Het Waterschap Rijn en IJssel heeft besloten alle vloeren van het hoofdkantoor in Doetinchem te renoveren, omdat ze onveilig zouden zijn.

Nationale Parken: kabinet laat ons vallen met schrappen financiering

7 mei, 4:18

De Nationale Parken vinden dat het kabinet “alle grenzen van redelijkheid en fatsoen overschrijdt” door de financiële bijdrage vrijwel volledig in te trekken.

Aedes: zo’n 140 corporaties schrappen investeringen

6 mei, 4:59

Meer dan de helft van de woningcorporaties moet een deel van de investeringen schrappen als gevolg van de huurbevriezing die het kabinet heeft aangekondigd. Dat verwacht corporatiekoepel Aedes.