Koolhaas: neem ontwikkelingen Dubai serieus

11 september 2007, 13:18

Maandagavond werd in het Nederlands Architectuurinstituut (NAi) de aftrap genomen van het nieuwe culturele seizoen. Aanleiding vormde de nieuwe publicatie Al Manakh, een uitgave (nummer 12) in de Volume-reeks. Al Manakh is een driedelige almanak over de ruimtelijke en architectonische ontwikkelingen rond de Perzische Golf, in met name steden als Dubai.

NAi-directeur Ole Bouman en Rem Koolhaas gaven hun visie. Deze werden geëvalueerd door architect-auteur Mark Wigley, die met Bouman en Koolhaas in 2005 het Volume Magazine oprichtte. De avond werd afgerond met een publieksdiscussie. Volume Magazine - een samenwerkingsproject tussen Archis, AMO en C-lab - is een experimentele ‘think thank’ waarin verder gekeken wordt dan naar de fysieke kenmerken van architectuur. Het gaat over de sociaal-culturele waarden en verantwoordelijkheden van de architectuur in mondiale context. Dat werd gisteravond eens te meer duidelijk. Eén van de centrale vraagstellingen tijdens de avond was dan ook wat ‘the power of architecture’ kan zijn in het gebied rond de Golf .

Circle of pain
Ole Bouman gaf een algemene inleiding, gelardeerd met (soms onthutsende) foto’s van een onlangs gemaakte studiereis naar Beiroet. Bouman liet zien wat voor moeite moet worden gedaan om alleen maar in het gebied te komen. Vanuit welke richting ook, de reiziger doorkruist altijd ‘the circle of pain’, gebieden gedomineerd door menselijk leed. Volgens hem een schril contrast met het Golf-gebied waar elke droom kan worden gebouwd, gekocht en ook weer verkocht.

Bouman riep het veelkoppige publiek (waarvan nauwelijks tien procent ooit het Golf-gebied heeft bezocht) op zichzelf vragen te stellen over wat de rol van het (architectonisch) ontwerp kan zijn in dit gebied en even zozeer in de omgeving, niet zozeer in fysieke maar vooral in communicatieve zin. Dit soort fundamentele vragen over architectuur moeten volgens Bouman met een evenwichtige dosering tussen idealisme en realisme benaderd worden.

Rem Koolhaas constateerde dat het onvermijdelijk is vanuit een politieke context naar het gebied te kijken. Die context legde de eerste paradox bloot: we willen graag een meer democratischer bewind in het gebied rond de Golf, maar staan te trappelen om te investeren te, waarmee we het autocratisch bewind in de Verenigde Arabische Emiraten steviger in het zadel helpen.

Disney meets Speer
Een andere paradox ligt volgens Koolhaas in het feit dat westerlingen wel (veelal denigrerende) kritiek leveren, terwijl ‘we’ nauwelijks betrokken zijn bij de ontwikkelingen. Dubai kreeg metaforen als ‘skyline on crack’, ‘Las Vegas in Arabia’ of, ironischer, ‘Walt Disney meets Albert Speer on the shores of Arabia’ (Mike Davis, 2006).

En zelfs als we de culturele expansie niet ironiseren maar serieus nemen, hetgeen we volgens Koolhaas moeten doen, dan komen we er niet omheen dat het gebied een karikatuur is van zichzelf. In de ogen van de architect dreigt Dubai te sterven door een overdosis aan iconen, waar het ontwerp van de sterarchitect nauwelijks meer te onderscheiden is van de locale middelmaat.

Vervolgens gaf Koolhaas aan waarom wij de ontwikkelingen serieus moeten nemen, niet in de laatste plaats vanwege de serieusheid waarmee de ontwikkelingen zo’n veertig jaar geleden in gang zijn gezet. En ook omdat Dubai niet ‘verloren’ is. Met één plaatje liet Koolhaas een idee zien hoe stedenbouwkundig zou kunnen worden ingegrepen. Vooralsnog zou de door de Arabieren zeer serieus genomen Al Manakh nog meer ideeën kunnen opleveren.

Logische vervolgstap
Mark Wrigley gaf de driedelige Al Manakh een architectuurhistorische inbedding. Al Manakh ziet hij als eerste logische vervolgstap op het werk van Robert Venturi en Denise Scott Brown onder meer in Iran enkele decennia geleden. In de westerse geschiedschrijving is het woestijngebied altijd een ‘vijand’ geweest van de architectuur; onze beschaving begint immers met de Griekse tempels.

Met Koolhaas constateert Wrigley een breuk in de globalisering. De ‘veramerikanisering’ is een halt toegeroepen en de woestijn komt in zekere zin op ons af. Om het gebied beter te begrijpen en voorzichtig vanuit Westers perspectief mee te denken over de toekomst de Golf, kan Al Manakh volgens Wrigley een leidraad geven.
Bron: tekst: Marcel Teunissen

Trefwoorden

koolhaas

1	Team van vijf architectenbureaus maakt winnend ontwerp voor Havenstraat Amsterdam donderdag, 11 april
2	Zeven architectenbureaus ontwerpen eerste woningen De Suikerzijde maandag, 15 april
3	De architect is op zoek naar liefde woensdag, 10 april
4	Boijmans weer even open tijdens Rotterdam Architectuur Maand donderdag, 11 april
5	ING Research verwacht krimp in bouwsector, woningmarkt trekt aan donderdag, 11 april

Gerelateerde nieuwsberichten

Al Manakh buigt zich over stedelijkheid VAE

1 juli 2009

AMO maakt visie voor vallei Côte d’Azur

12 november 2009

Tweede editie Al Manakh verschenen

20 april 2010

Crisis nekt ambities Dubai

27 november 2009

Dubai presenteert groen megaproject

15 april 2008

NAi ondersteunt tweede editie Al Manakh

20 januari 2009

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Tangram organiseert expositie over AI en de zachte waarden van architectuur

2 uur geleden

De tentoonstelling ‘Onmetelijk belangrijk’ gaat in op kunstmatige intelligentie bij architectonisch ontwerp, met ruime aandacht voor de plaats van niet-meetbare waarden daarin. De tentoonstelling opent op 1 mei met een lezing.

Nederland als vegan-land heeft vele positieve effecten

Gisteren, 16:24

Ontwerpend onderzoek door Strootman Landschapsarchitecten en Universiteit Leiden laat zien dat minder vlees en zuivel resulteert in meer ruimte voor natuur, biodiversiteit en recreatie, meer rechtvaardigheid en in positieve effecten voor de economie.

BurtonHamfelt verzorgt aanpassing en uitbreiding van modulair schoolgebouw

Gisteren, 12:59

Een bestaand, tijdelijk schoolgebouw in Amsterdam Zuidoost, eerder door BurtonHamfelt Urban Architecture modulair en aanpasbaar ontworpen, is door hetzelfde architectenbureau gerenoveerd en uitgebreid voor een nieuwe gebruiker.

Zeven architectenbureaus ontwerpen eerste woningen De Suikerzijde

Gisteren, 11:09

In Groningen is gestart met het grondwerk voor de eerste 735 woningen in het nieuwe stadsdeel De Suikerzijde. Aan het project werken zeven architectenbureaus, die later dit jaar een ontwerp zullen presenteren.

Gasthuiskwartier Den Bosch nadert voltooiing met bouwstart fase vier

21 minuten geleden

De laatste fase bestaat uit een ensemble van negen gebouwen met onder meer appartementen en commerciële ruimte, naar een ontwerp van HilberinkBosch architecten en Mulleners + Mulleners Architecten.

Kabinet trekt 11 miljoen euro extra uit voor bibliotheken

Gisteren, 16:49

Gemeentes hebben al twee rondes de kans gehad om een aanvraag in te dienen. Toch zijn 63 aanvragen van 44 gemeentes afgewezen.

D66 wil dat zonnepanelen kunnen ‘meebewegen’ met stroompieken

Gisteren, 10:31

Installaties met zonnepanelen moeten als het aan D66 ligt zo worden afgesteld, dat ze bij stroompieken tijdelijk minder stroom kunnen doorgeven aan het net.

Instanties gaan samenwerken bij aanpak woningen aardbevingsgebied

11 april, 4:37

Bij woningen die voor beide in aanmerking komen, worden de versterkingswerkzaamheden gecombineerd met het herstel van bijvoorbeeld fundering of dakconstructie.