De Hoekstee, woonzorggebouw met een gouden randje
26 juni 2023
Dit woongebouw is ontworpen voor kwetsbare jonge bewoners met autisme. Het ontwerp voorziet in een kleinschalige en heel overzichtelijke woonomgeving. Omdat deze doelgroep bijzonder zintuigelijk gevoelig is voor geluid, licht, kleur en de energie van andere personen, hebben we in het ontwerp hier extra aandacht aan besteed. De wooneenheid is het ultieme privédomein en heeft een eigen woon- en slaapkamer, badkamer en pantry. Per acht eenheden is er een gezamenlijke woonkamer met keuken en (dak)terras waar naast ontspanning en contact met andere bewoners ook begeleiding op maat kan worden gevonden.
Centraal bij het ontwerp staat de specifieke doelgroep. Hiertoe is het gebouw van binnen naar buiten ontworpen. Door effectieve aandacht voor akoestiek, dag- en kunstlicht, kleuren, geuren en de tactiliteit van materialen wordt het gebouw een plezierige, kleinschalige en veilige woonomgeving voor mensen met A.S.S. Het gebouw sluit daarnaast in vorm, maat en schaal aan op de wederopbouwwijk waar het gepositioneerd is: metselwerk gevels in een lichte tint, op een roodbruine plint, voorzien van grote ramen en ingebed in een groen kader van ligusterhagen.
Als uitgangspunt voor de vervangende nieuwbouw formuleerden de architecten en opdrachtgever
Middin gezamenlijk de wens om een duurzaam woonzorggebouw te realiseren waarin
zelfstandigheid en zelfredzaamheid centraal zouden staan, ondersteund door een coachende
manier van begeleiden. Planet Lab Architecture, Theo Kupers Architecten en Grip Studio
zetten dat om in een gebouw dat van binnen naar buiten ontworpen is - met de eigen studio
van de bewoners als kern en daaromheen volop plekken voor ontmoeting én afzondering.
Architect Simone Drost van Planet Lab Architecture: “De essentie van de opgave was het
creëren van een bloeiende gemeenschap, beschut en naar buiten gericht tegelijk, in een licht
en optimistisch woonzorggebouw met een heldere structuur en de natuur als beschermde en
activerende omgeving.”
De studio’s van de bewoners zijn in De Hoekstee het ultieme privédomein, met een eigen
woonslaapkamer, een badkamer en een pantry. Drost: “Dit is het veilige ‘thuis’ waar elke bewoner
zich desgewenst kan terugtrekken. Een noodzaak voor mensen die overgevoelig zijn
voor prikkels en voor hun rust en veiligheid een zeer heldere structuur nodig hebben.”
Ook in de gedeelde ruimtes faciliteert De Hoekstee deze gebruikers. Simone Drost wijst op
de entree, de gangen en de trappen: “Binnen het autisme-spectrum zijn er mensen die graag
gezamenlijk optrekken en anderen die zich liever individueel bewegen. Daarom gaven we de
entree, maar ook de gangen en het trappenhuis welbewust een zekere overmaat. Hier kunnen
bewoners elkaar passeren zonder in elkaars ‘ruimte’ te treden en is er voldoende plek om in
die gedeelde ruimte op jezelf te blijven, zoals mensen met ASS graag willen. Zo ontwierpen
we intieme zitjes in de diepe vensterbanken. Tegelijkertijd geeft de overmaat in de gangen en
het trappenhuis ruimte voor ontmoeting en interactie van groepjes bewoners.”
De architecten verankerden het woongebouw stevig in de na-oorlogse tuinwijk Rotterdam-
Schiebroek. Theo Kupers: “In het ontwerp hebben we ruimtelijk vertaald zodat de bewoners
van De Hoekstee gelijkwaardige wijkbewoners zijn, in een eigentijds woongebouw dat veraf
staat van het ouderwetse zorginstituut.”
De hoofdentree van De Hoekstee is ontworpen als een ‘groene kamer’ die dankzij verdiepingshoog
glas maximaal gericht is op de tuinen van De Hoekstee en het aangrenzende openbare
groen. Simone Drost: “Het gemeentebankje bij de voordeur van de oudbouw uit de jaren
tachtig, voorheen spil in de contacten van bewoners met de buurt, keerde terug in de vorm van
een opgemetselde bank onder de luifel van de hoofdentree”.
In vorm, maat en schaal is De Hoekstee naadloos ingevoegd in de groene wederopbouwwijk.
Samen met het tegenoverliggende woongebouw vormt De Hoekstee nu een nieuwe entree
naar de belangrijkste winkelstraat van Schiebroek.
De Hoekstee is ontworpen als een lichtvoetig en tegelijk robuust gebouw, met een open gevelbeeld
die de bewoners ook voldoende privacy geeft. Theo Kupers: “Aan de gevels heeft het
gebouw een lichte witte baksteen, glanzende aluminium kozijnen en een zandkleurige plint.
Daarmee sluit De Hoekstee zowel aan op de baksteenpanden als op de meer modernistische
architectuur in de directe omgeving. Voor de vensters werd een raster ontworpen van vlakken
die terugliggen ten opzichte van het metselwerk. Theo Kupers: “In deze vlakken is golfend
tegelwerk aangebracht dat refereert aan gordijnen. Daarmee hebben we, zonder het glasoppervlak
te vergroten, een meer ‘open’ gevelbeeld gecreëerd.”
De zonneschermen aan de gevels kunnen door bewoners individueel worden bediend om het
daglicht te dimmen als zij daar overgevoelig voor zijn. Aan de overgevoeligheid van bewoners
voor geluid is extra aandacht besteed door materialen met een zeer hoge geluidsabsorptie.
In het interieur zorgen de gekozen natuurlijke materialen voor rust. De entreehal en de gangen
kregen houten lambriseringen en trappen die fraai verouderen. De vloeren hebben een houten
uitstraling, of zijn voorzien van lichte tegels. De wanden zijn in verschillende lichte tinten
afgewerkt, maar ook volle kleuren zijn toegepast.