Jakoba Mulderhuis
2 mei 2023
Jakoba Mulderhuis is te vinden aan de rand van de historische binnenstad van Amsterdam aan de Singelgracht. Het gebouw is het sluitstuk van de Amstelcampus en zo ontworpen om een verbinding te creëren tussen de school en de omgeving. Het is mogelijk gemaakt door nauwe samenwerking en intensieve communicatie tussen het ontwerpteam, de opdrachtgever en gebruikers. Het project is een voorbeeldfunctie voor de faculteit techniek, door innovatief aanbesteden, zoals BIM als contractstuk naar de aannemers.
De looptijd van het project duurde circa tien jaar: een periode met voortdurend wijzigende onderwijsvisies. In samenspraak is de toekomstvisie op onderwijs doorontwikkeld gedurende het VO tot en met het uiteindelijke interieurontwerp. Het project is daarmee een case om te testen of het huidige en toekomstige onderwijsvormen aankon. Het resultaat is een flexibel, toekomstbestendig onderwijsgebouw met een open karakter en state-of-the-art voorzieningen.
Jakoba Mulderhuis bestaat uit een hoog- en laagbouwdeel en is verbonden aan het Theo Thijssenhuis en het Kohnstammhuis door een licht en ruim atrium. Het bijzondere atrium stond niet in de opgave maar is aan het plan toegevoegd door de architecten. Het resulteert in een project dat de oorspronkelijke ontwerpopgave overstijgt. Alle verdiepingen van de laagbouw komen uit op het atrium en hebben ruime terrassen, wat zorgt voor een open karakter en een stimulerende onderwijsomgeving met veel natuurlijk daglicht. Het is dé plek die creativiteit stimuleert en waar studenten en docenten graag samenkomen. Het samenkomen van verschillende kennisgebieden leidt tot ‘blended learning’. Het atrium met de opgaande terrassen zorgt ervoor dat studenten van verdieping naar verdieping ‘hoppen’ en zo onderweg geïnspireerd worden door de projecten waar anderen mee bezig zijn.
Stimuleren
Projectruimtes worden gefaciliteerd in de vorm van studio’s waar alle noodzakelijke methodiek, expertise, machines en kennis aanwezig is. Studio’s, zoals bijvoorbeeld voor sensortechniek, BIM & virtual reality of energietransitie, zijn verspreid door het hele gebouw. Op deze manier ontstaat ruimte voor verrassende innovaties, waarmee de Hogeschool van Amsterdam (HvA) kan bijdragen aan de oplossing van vraagstukken van de toekomst. Het gebouw is toegespitst op een onderwijsvisie waarbij er projectmatig wordt gewerkt, er minder hoorcolleges zijn en studenten werken in communities.
De labs en mixed zones zijn te vinden in de laagbouw en de weinige ‘traditionele’ klaslokalen, voornamelijk in de hoogbouw. Door de flexibele opzet van de hoofddraagstructuur met grote overspanningen tussen de kolommen, verplaatsbare binnenwanden en slimme installaties kan het interieur eenvoudig worden aangepast aan veranderende manieren van onderwijs. Docenten kunnen ruimten ‘customizen’ met een mix aan ruimtelijke opstellingen, zoals groepswerk aan tafel eilanden, labs, concentratieplekken en ontmoetingsplekken. De route door het gebouw stimuleert het gebruik van de trap.
In het ontwerp is ook rekening gehouden met fysieke toegankelijkheid door maatregelen zoals een lift bij de entree en een ruimtelijke opzet met gelijkvloerse verdiepingen en brede deuren. Het gebouw voldoet aan de hoge eisen van ITS certificaat (Integrale Toegankelijkheid Standaard). Jakoba Mulderhuis is naast een onderwijsgebouw ook een publiek gebouw. Het is voor iedereen toegankelijk met ruime openingstijden. Het onderwijsprogramma is verbonden met de naastliggende campusgebouwen. Het project laat hiermee maximaal zien hoe een gebouw kan bijdragen aan een stimulerende leeromgeving die de eigen faculteiten beïnvloedt. Een sluitstuk van de campus, een stimulerende omgeving die zich toont aan de stad.
Inspireren
Het interieurontwerp (door Studio Groen+Schild en Ex Interiors) is ontstaan vanuit de behoefte naar een vernieuwend onderwijsconcept waar synergie, samenwerking, zelfstudie en innovatie worden gestimuleerd. Samen met de grondlegger en visionair van het huidige gedachtegoed Gerard van Haarlem - in memoriam - is er een open community building ontstaan met verbinding naar de stad. Door open ateliers, flexibele interieurelementen en een eenduidig kleurenpalet op de verdiepingen van grijs, zwart en felle kleuraccenten, is er een connectie ontstaan tussen ‘tech & touch’.
Door de flexibele opzet met grote overspanningen tussen de kolommen, verplaatsbare binnenwanden en slimme installaties kan het interieur eenvoudig worden aangepast aan veranderende opvattingen over studeren en lesgeven. Docenten kunnen ruimtes ‘customizen’ met een mix aan leervormen en ruimtelijke opstellingen, zoals groepswerk aan tafel eilanden, leslokalen, labs, concentratieplekken en ontmoetingsplekken; het zogenaamde ‘blended learning’.
Verbinden
Voor de bestaande faculteiten is het een stimulerende leeromgeving. Het hoogbouwvolume (54m. hoog, 13 verdiepingen) is een stedenbouwkundig kunstwerk. De positie van het volume is van de Wibautstraat afgezet waardoor een royaal entreeplein ontstaat en ruimte wordt gegeven aan het monumentale Kohnstammhuis. Het zorgt voor een spiegelsymmetrie aan de Wibautstraat. Door deze verbreding van de Wibautstraat vormt het een aantrekkelijke entree naar het centrum. In het ritmische spel van de gevel is subtiele psychologie verwerkt. Vanuit alle aanzichten is er een patroon te zien dat van links naar rechts omhoog beweegt. Voor studenten een verwijzing naar vooruitgang en ontwikkeling.
De prefab-gevel is steigerloos gemonteerd en volgens de passief bouwen principes afgewerkt met gerecycled aluminium kozijnen en Jura natuursteen. De kleur van dit natuursteen is gelijk aan het naastgelegen Theo Thijssenhuis en creëert zo harmonie met de omgeving en versterkt het monumentale karakter naast het monumentale Kohnstammhuis. De laagbouw met de dynamische terrassen in het atrium vormt de ‘showcase van techniek’. Het hart van het gebouw waarin ontmoetingen en kennisdeling wordt gestimuleerd. Waar studenten hun werk laten zien. Studenten en docenten zien letterlijk waar andere opleidingen aan werken.
Het grote atrium dak ligt op de laagbouw én het bestaande Theo Thijssenhuis. Een bijzondere engineering opgave waar constructie, bouwfysica, brandveiligheid en architectuur bij elkaar komen. In het gebouw zijn verscheidene bouwkundige elementen in het zicht gehouden. Het gebouw heeft daarmee ook een didactische functie. In de ontwerpvisie voor een duurzaam onderwijsgebouw is ingezet op hergebruik van materialen, het minimaliseren van het energiegebruik, het gebruik van duurzame energie en een duurzaam bouwproces. Het gebouw kan relatief eenvoudig naar andere functies transformeren doordat de hoog- en laagbouw los van elkaar kunnen functioneren. Het heeft geresulteerd in een BREEAM Excellent gebouw.
Het Jakoba Mulderhuis is ontworpen met aandacht voor akoestiek, zodat er een goede geluidskwaliteit is. Dit voorkomt dat geluiden en afleidingen het leren verstoren en draagt bij aan een betere concentratie en focus. De ruimte in het atrium is vrij indeelbaar. Al het meubilair is stapelbaar, verplaatsbaar, verrijdbaar en/of demontabel – geselecteerd op duurzaamheid, kwaliteit, functionaliteit en esthetiek. Hergebruik is bij het maken van deze selectie een vanzelfsprekendheid. Het gebouw kent een grote mate van herhaling en heeft in de basis een sober kleurenpalet met hier en daar accenten. Daar is voor gekozen zodat de grote en open ruimtes helder en rustig blijven. En is het gebouw als het ware een canvas dat ingekleurd kan worden door de diverse studierichtingen en biedt het ruimte om hun identiteiten naar voren te brengen.