De nieuwe Wintertuin

3 juli 2002

De Hortus Academicus Lugduno Batavus aan het Rapenburg, is een kleine oase van rust in de compacte oude binnenstad van Leiden. Botanische wetenschap en esthetisch plezier vormen samen een vanzelfsprekende twee-eenheid. De kracht van dit concept ligt in haar vierde dimensie: de tijd. Vier eeuwen gecultiveerde natuur en vier eeuwen gebouwde cultuur vloeien samen in een stille tijdmachine. Een laboratorium en een museum van levende planten waar op een elegante en overzichtelijke manier wetenschap en recreatie tot een geheel worden.

In de afgelopen decennia hebben echter een aantal ingrepen plaats gevonden die het concept voor de Hortus verbasterd hebben tot een minder overzichtelijk geheel. Om weer een heldere greep hierover te krijgen werd in 1997 door de Rijksuniversiteit Leiden een prijsvraag uitgeschreven onder landschapsarchitecten.

Deze werd gewonnen door MTD landschapsarchitecten in Den Bosch. Hun masterplan voorziet onder andere in het opnieuw inrichten van het voorplein van de Hortus overeenkomstig de oorspronkelijke opzet, het maken van een „Galatuin” voor academische feesten in de tuin van het academiegebouw en het plaatsen van een nieuwe wintertuin tussen deze twee nieuw in te richten plekken in, ter plaatse van de spiritus- en cursusgebouwen.

Voor het ontwerp van de wintertuin werd Hubert-Jan Henket architecten bna geselecteerd. Deze kas biedt onderdak aan de grote kuipplanten van de Hortus die vooral afkomstig zijn uit het mediterrane en Zuid Afrikaanse gebied. Een deel van de planten wordt ’s zomers naar buiten gebracht. Ook werd gevraagd om in de nabijheid van de nieuwe wintertuin een klein restaurant, een boekwinkel en kassa, een educatieve ruimte en sanitaire voorzieningen te ontwerpen.

Zoals dat bij elke opgave het geval is, leverden ook hier de specifieke karakteristieken van deze locatie een aantal essentiële uitgangspunten op. Als belangrijkste is er de verassing van de stille oase, de „secret garden” in de levendige binnenstad, die hoe dan ook gehandhaafd en waar mogelijk versterkt moet worden. Om het nieuwe voorplein zijn ruimtelijke inkadering te geven is een gelijkwaardig volume nodig als antwoord op de bestaande bebouwing voor Aziatische studies aan de zuidzijde van het voorplein. De omringende bebouwing wordt vooral gekarakteriseerd door het rijk gevarieerde dakenlandschap langs het Rapenburg. Om dit zoveel mogelijk recht te doen moet de contour van het nieuwe volume hierbij passen. Door het transparante karakter van deze kas wordt het nieuwe volume makkelijk opgenomen in de omringende bebouwing. Maar dit betekent dat de verschijningsvorm van de draagconstructie die nodig is om de glashuid overeind te houden, dat wil zeggen het skelet, sterk beeldbepalend is voor het geheel en dus extra ontwerpaandacht vraagt. Om het nieuwe voorplein helder en gaaf te laten zijn is de gevraagde bebouwing voor het restaurant, de winkel etc. niet aantrekkelijk op dit plein. Voor de totale beleving is het veel rustiger om deze functies in het volume van de wintertuin op te nemen. Ook het programma van eisen leverde een paar essentiële beslissingen op.

Bij de Hortus leefde de wens om de Wintertuin een vrije hoogte te geven van 12 meter waardoor de bezoekers via een brug in de nok van de kas ook van boven de planten kunnen bekijken. Deze wens sloot aan bij de stedenbouwkundige behoefte om een redelijk hoog volume te bereiken ter plaatse van de oude spiritus- en cursusgebouwen. En het leverde de constructeur de mogelijkheid op om deze brug als centrale ligger te gebruiken voor de krachtenafdracht van de kap.

De Hortus heeft echter maar een beperkt aantal bomen met een redelijke hoogte. Om nu toch een voldoende groene sfeer in de hoge kas te bereiken is besloten om het café, de winkel, de educatieve ruimte etc. zodanig in de kas op elkaar te stapelen dat een oplopende terrasvorm ontstaat waarop lagere planten geplaatst kunnen worden. Deze terrassen vormen bovendien een begeleiding van de bezoeker naar de brug in de nok. Om tegemoet te komen aan het bouwbudget is van meet af aan gekozen om de glazen huid van de kas en de draagconstructie daarvan zoveel mogelijk te realiseren met standaard producten uit de kassenbouw. Maar omdat een hoogte van 12 meter voor de Nederlandse kassenbouwers een ongewoon fenomeen is binnen de tot de laatste millimeter uitgekiende standaard systemen, hebben we met de constructeur besloten de hoofddraagconstructie specifiek voor deze situatie te ontwerpen. Overigens een niet eenvoudige opgave omdat de windlast op een dergelijk glasvolume om relatief veel constructie vraagt en bovendien het budget meer geavanceerde oplossingen voor spanten en dergelijke niet toeliet.

Omdat het restaurant naast haar normale functie ook dienst moet doen voor promotiefeesten en dergelijke hebben we deze ruimte de functionele en visuele verbinding laten vormen tussen de nieuwe galatuin en het nieuwe voorplein. Om de kleuren van de planten in de kas zoveel mogelijk tot hun recht te laten komen en om de nieuwbouw zo goed mogelijk in te passen in de kleuren van de bestaande omgeving, hebben we gekozen voor natureltinten voor de nieuwbouw. Stalen onderdelen zijn of gegalvaniseerd of grijs geschilderd, aluminium elementen zijn blank geanodiseerd. De buitenhuid en de constructie van het restaurant, de winkel, de educatieve ruimte etc. zijn in verband met de water- en vochtbelasting in de kas van beton gemaakt, in een zandkleurige uitvoering. In dit beton volume zijn plafonds in wit RAL 9001 uitgevoerd en meubilering is blank gelakt MDF.

Stel jezelf kort voor! Dan weet het betreffende bedrijf wie hun model gedownload heeft.

Wil je niet bij elke download jouw gegevens in hoeven voeren?
Klik dan hier om in te loggen.

Heb je nog geen account? Maak dan hier een gratis account aan.

Voornaam

Achternaam

E-mailadres

Downloaden

Wanneer je modellen downloadt op Architectenweb.nl worden relevante gegevens van jou – zoals jouw naam en e-mailadres – met het betreffende bedrijf gedeeld. Meer hierover lees je in ons privacybeleid.

Trefwoorden

constructeur kas draagconstructie wintertuin beton

BiermanHenket

Neem contact op

Staat van realisatie Voltooid

Start bouw 2000

Neem contact op met BiermanHenket

Je bent momenteel niet ingelogd. Hierdoor is het alleen mogelijk om meer informatie per e-mail op te vragen. Wil je liever gebeld worden of documentatie per post ontvangen? Klik dan hier om in te loggen.
Heb je nog geen account? Maak dan hier een gratis account aan.

Voornaam

Achternaam

E-mailadres

Opmerkingen