Rijksverzamelkantoor Ceramique
3 juli 2002
Een van de belangrijkste onderdelen van het stedenbouwkundige masterplan voor het Ceramique terrein in Maastricht ontworpen en gesuperviseerd door Jo Coenen is de Avenue Ceramique die, evenwijdig aan de Maas, het Bonnefanten museum van Aldo Rossi verbindt met de nieuwe Bibliotheek. In het midden van de Avenue aan de oostzijde ligt het kantoor voor de Rijkswaterstaat. De ontwerprichtlijnen die bij het masterplan horen bepalen zulke zaken als gebouwhoogte, het gebruik van keramisch materiaal en het gebruik van een hardstenen plint op trottoirniveau rond alle gebouwen. In de ontwerpfase was het uitgangspunt dat het gebouw gebruikt zou worden voor de regionale huisvesting van 8 ministeries. Daarom is het opgedeeld in kleinere eenheden om naast de gemeenschappelijkheid van één gebouw de eigenheid per groep meer te garanderen.
Vier maanden voor de oplevering werd besloten dat Rijkswaterstaat het hele gebouw zou gaan gebruiken. De woongebouwen naast en tegenover het kantoorgebouw worden allen gekenmerkt door een grote binnenhof die zich opent naar de Avenue toe. Omdat de sfeer van een Avenue voor een belangrijk deel wordt bepaald door de omsluitende wanden besloten we dat het goed zou zijn een groot gevelfront te vormen met een atrium dat van de Avenue gescheiden is door een grote glazen pui. Het atrium dat een onderdeel vormt van het natuurlijke ventilatiesysteem is klimatologisch een overdekte buitenruimte en wordt gebruikt voor sociale activiteiten, tentoonstellingen en als terras voor een bedrijfsrestaurant op de begane grond. Langs de Avenue is een zone van 14 m diepte op de begane grond op trottoir niveau gehouden, terwijl de rest van de begane grond 600 mm hoger ligt, waardoor langs de Avenue de verdiepingshoogte groter kan zijn en daardoor een meer openbaar karakter krijgt. In deze zone komen publieke functies. Onder het verhoogde deel van de begane grond is een parkeerkelder voor auto's en fietsen gelegd. De gebouwdelen loodrecht op de Avenue zijn naar binnen geschoven om meer ruimte te krijgen tussen de woonblokken en het kantoorgebouw. Architectonisch hebben we geprobeerd een helder en licht gebouw te maken in tegenstelling tot de zwaarte en vormcomplexiteit van de andere gebouwen langs de Avenue. Daarom is de begane grond transparant en zijn keramische tegels gebruikt voor de gevels in plaats van baksteen.
De oost- en westblokken zijn 14,40 m diep en vijf verdiepingen hoog. De noord- en zuidblokken zijn 4 verdiepingen hoog en 12,60 m diep. De verdiepingen zijn zodanig gerealiseerd dat een maximale indelingsvrijheid mogelijk is. Per afdeling van de RWS is hier dan ook zeer uitgebreid van gebruikgemaakt, zodat kamerdieptes van 3,60 m en 5,40 m en van volle diepte voorkomen, en breedtes variërend van 1,80m via 3,60m, 5,40 m en 7,20 m tot volle veel grotere breedten, afhankelijk van eisen t.a.v. communicatie of concentratie.
De verschillende blokken die samen het gebouw vormen worden van elkaar gescheiden door vier glazen zonneschoorstenen die het gebouw zijn specifieke verschijningsvorm geven. Deze schoorstenen zijn de belangrijkste elementen van het innovatieve, natuurlijke ventilatiesysteem dat de kantoorgebieden van lucht voorziet. De buitenlucht wordt via zelfregelende roosters boven de ramen naar binnen getrokken en valt over een speciaal ontworpen plafondelement de vertrekken in. Als dit nodig is wordt de buitenlucht in het plafondelement gekoeld. In het gemeenschappelijke loopgebied dat in het centrum van een blok gelegen is, is per vloer een centraal plenum aangelegd, dat de afgewerkte lucht horizontaal naar de zonneschoorsteen brengt. Door zonopwarming van de glazen schoorsteen (en waar dit niet voldoende is door het inducerend inblazen van enige warme lucht boven in de schoorsteen) trekt de lucht naar boven en naar buiten.
Om ook de kantoorruimten rondom het atrium natuurlijk te kunnen ventileren is het glazen dak van het atrium rondom een meter opgetild, waardoor buitenlucht naar binnen kan. Om luchtstroming in het atrium te stimuleren is ook een horizontaal rooster over de volle lengte van de hardglazen pui langs de Avenue Ceramique aangebracht. Bij overmatige warmteopbouw in de zomer kan bovendien de middenzone van het atriumdak worden opengezet met kleppen. In het atrium heerst een gematigde buitentemperatuur, waardoor het mogelijk is om vijf grote bamboebomen te laten groeien. De toegepaste kleuren zijn roodbruin voor de keramische geveltegels, donkergrijs voor de kozijnen en zijdeglans blank gelakte Finse berkenpanelen voor het atrium en de liftschachten, beige beton voor de kolommen op de grond, hardstenen vloerbedekking voor het atrium en wanden en plafonds wit (RAL 9001).