J. Galman, Brug over het IJ, 1857

W. Kromhout, Vredespaleis ’s-Gravenhage, 1906

J.H. van den Broek en J.B. Bakema, Pampusplan, uitbreiding voor Amsterdam in het oostelijk deel van het IJ, 1964-1965

Heruitgave boek 'Nooit gebouwd Nederland' door Cees Nooteboom

2 december 2024, 15:43

Bij uitgeverij Koppernik is een heruitgave van Nooit gebouwd Nederland verschenen. In het boek schrijft de bekende auteur Cees Nooteboom aan de hand van niet-gerealiseerde ontwerpen een geschiedenis van de Nederlandse architectuur van 1850 tot 2000. In de publicatie behandelt hij in woord en beeld architectonisch werk dat nooit verder is gekomen dan de tekentafel.

Amsterdam werd eind negentiende eeuw afgesloten van het water door een ‘blinde muur’, het door Pierre Cuypers ontworpen centraal station. Hoe het ook had gekund, al was het maar in een droom, is volgens Cees Nooteboom te zien aan het ontwerp van een brug over het IJ van J. Galman uit 1857. “Als de pijl van een zenboogschutter schiet zijn brug midden in de roos en vliegt met de kalmte van het meesterschot het hart van Amsterdam in”, schrijft de 91-jarige auteur.

“Ziet u zich lopen op een lentemorgen? Het water trilt en wiebelt aan twee kanten, u ziet uit over de ‘Ligplaats voor schepen van ’t grootste kaliber en de groote zee-stoomboten’, op het hoogste punt van de brug ziet u het groen van de verre polders en de zwaaien[1]de molens, recht vooruit de Oude, de Wester- en de Zuiderkerk, en dan loopt u letterlijk binnen en wordt in een lange, logische lijn over het met iepen of linden omzoomde lege Damrak gevoerd naar de navel van deze kosmos, de Dam.”

De brug van Galman heeft nooit bestaan, evenals tal van andere architectonische ontwerpen die Nooteboom bespreekt in zijn boek Nooit gebouwd Nederland. In een literair essay belicht hij de geschiedenis van de ‘ongebouwde’ Nederlandse architectuur van 1850 tot 2000. Aan de orde komen ontwerpen van notoire dromers als H. Th. Wijdeveld en W.C. Bauer, maar ook van architecten met een groot en bekend gerealiseerd oeuvre, zoals H.P. Berlage en Van den Broek en Bakema.

Wagnerhuis
Naast het essay, dat ook over onderwerpen als de betekenis van architectuur en steden (als befaamd auteur van reisverhalen heeft Nooteboom er vele bezocht) gaat, bespreekt de schrijver bekende en minder bekende niet-gerealiseerde ontwerpen; van een prijsvraagontwerp uit 1925 van J.F. Staal voor het Wagnerhuis op het Museumplein in Amsterdam tot een oeververbinding over de Nieuwe Maas in Rotterdam (1935) door ingenieur J. Emmen.

“Nooit gebouwd Nederland toont aan dat Nederland er heel anders uit had kunnen zien”, meldt uitgeverij Koppernik. “Het is een neerslag in woord en beeld van het architectonisch ontwerpen in Nederland, gedurende de laatste honderdvijftig jaar. Een pleidooi voor de kwaliteit van de gebouwde omgeving, en voor een ontwerpklimaat waarin de ‘verbeelding aan de macht’ is, en waar plaats is voor het geheim van de architect: de ruimte.”

Het 112 pagina’s tellende Nooit gebouwd Nederland is verkrijgbaar voor 26,50 euro. Oorspronkelijk verscheen het boek in 1980, waarna in 1999 een geüpdatetete versie werd uitgebracht.

Trefwoorden

cees nooteboom nooit gebouwd boek koppernik

1	Wooncomplex in zilver en goud voor Rotterdamse Wilhelminapier maandag, 24 maart
2	Start verbouwing van monumentale toren aan Coolsingel Rotterdam woensdag, 26 maart
3	Buiksloterham – stedenbouw volgens Cityplot concept krijgt vorm woensdag, 26 maart
4	De Witte Panden in Rotterdam Noord – een tweede leven voor jaren 80-architectuur maandag, 24 maart
5	Verbouw die woningfabriek dinsdag, 25 maart

Gerelateerde nieuwsberichten

Boek gaat dieper in op nooit gebouwd Den Haag

6 december 2019

Boek verschenen over 'vergeten' compagnon van Berlage

20 september 2024

Honderdjarig jubileum Rijkscollectie Architectuur en Stedenbouw gevierd met expositie

23 november 2023

Essays rond globalisering en architectuur na 1945

27 januari

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Zeven nominaties BNA Beste Gebouw van het Jaar 2025

1 uur geleden

De vakjury onder leiding van voorzitter Ingrid van Engelshoven maakt vandaag de zeven geselecteerde projecten bekend en roept op 5 juni de winnaar uit.

Beschut wonen in een coulissenlandschap

28 maart, 9:30

Net buiten een dorp in De Peel wordt een nieuw landgoed ontwikkeld, waarin besloten landschapskamers ontstaan. In een van deze landschapskamers ligt een familiehuis, ontworpen door HilberinkBosch architecten in opdracht van de familie.

Space Encounters ontwerpt ShowDepot voor collectie De.Groen aan haven in Arnhem

27 maart, 3:43

Net voorbij het punt dat de IJssel zich afsplitst van de Rijn, ligt een lang havenbekken met daarachter Industriepark Kleefse Waard (IPKW). Aan de kade daar verrijst komend jaar een hybride van tentoonstellingsruimte en depot voor collectie De.Groen.

Strategische visie van MVRDV voor ‘kwaliteitssprong’ Roosendaal

27 maart, 2:05

De gemeenteraad van Roosendaal heeft op 17 maart RSD40 goedgekeurd, een strategische toekomstvisie tot 2040 voor de stad, dorpen en buitengebieden van de gemeente. Dit plan is ontwikkeld door een team onder leiding van MVRDV.

Wateroverlast en bodemdaling kunnen woningbouw bedreigen

27 maart, 10:36

Het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB) deed onderzoek naar de gevolgen van bodemdaling en wateroverlast in gebieden waar gebouwd kan worden.

Organisaties willen sneller actie van politiek in stikstofcrisis

27 maart, 10:02

Verschillende organisaties vinden dat het kabinet nu echt vaart moet maken met het aanpakken van de stikstofcrisis.

Kampen begint kort geding tegen Enexis om aansluiting schoolgebouw

26 maart, 10:56

De gemeente Kampen spant een kort geding aan tegen netbeheerder Enexis omdat die een nieuw duurzaam Kindcentrum niet zou kunnen aansluiten op het stroomnet.

Ballast Nedam ziet nettowinst en omzet stijgen

25 maart, 4:37

Ballast Nedam zag de nettowinst vorig jaar verdrievoudigen tot 74 miljoen euro. De omzet steeg licht tot 1,2 miljard euro.

Provincies willen drinkwaterbesparing in nieuwe huizen

25 maart, 10:02

Provincies vragen om regels die ervoor moeten zorgen dat bij de bouw en renovatie van huizen waterbesparende technieken worden toegepast.

Parijs stemt voor autovrij maken van 500 straten

24 maart, 10:30

Parijzenaars hebben er in een referendum voor gestemd om vijfhonderd straten in de stad af te sluiten voor auto’s. Slechts 4% van de stemgerechtigden bracht een stem uit.

Ga naar het nieuws-archief