Boek verschenen over 'vergeten' compagnon van Berlage

4 uur geleden

Bij uitgeverij Wbooks is een boek verschenen over architect, spoorwegingenieur en ondernemer Theodor Sanders (1847-1927). Hoewel hij een belangrijk aanjager van het openbaar vervoer rond Amsterdam was en een bijdrage leverde aan de opbloei van de hoofdstad aan het eind van de negentiende-eeuw, raakte hij in tegenstelling tot zijn compagnon H.P. Berlage in de vergetelheid. Auteur Arjan den Boer wil daar met zijn boek verandering in brengen.

De in Delft en Wenen opgeleide architect Sanders bouwde villa’s in Apeldoorn en Baarn. Als spoorwegondernemer legde hij tram- en lokaalspoorwegen aan; zijn Noord-Hollandsche Tram ontsloot het Waterland en bracht het toerisme naar Marken en Volendam. Op Sicilië begeleidde hij de aanleg van het spoor om de Etna.

Sanders beperkte zich niet tot de architectuur of spoorwegen. Hij wilde zich inzetten voor ‘bloei van industrie, kunst en wetenschap, daarenboven moet men het leven hier gezellig en aangenaam maken’. Dat deed hij via initiatieven en ontwerpen voor winkelpaleizen, uitgaansgelegenheden, toeristische attracties, sportaccommodaties en stadsuitbreidingen. Met internationale zakenpartners begon Sanders panorama’s en panoptica (wassenbeeldenmusea) die leerzaam vermaak boden aan Amsterdammers, Kopenhagers en Parijzenaars.

Berlage
In 1881 begon de jonge Hein Berlage bij Sanders als tekenaar, maar hij had talent en werd al snel compagnon. Samen deden ze mee aan de Beursprijsvraag van 1884, die ze niet wonnen. Berlage werd in 1896 als zelfstandig architect uitgenodigd om de beurs te ontwerpen, wat resulteerde in de Beurs van Berlage zoals we die nu kennen.

Verder ontwierpen Sanders en Berlage een winkelpaleis aan de Kalverstraat en het Badhotel in Baarn. In 1889 gingen ze als ‘goede vrienden’ uiteen, maar zouden later nogmaals samenwerken. In het boek staan ontwerpen van Sanders en Berlage waarover niet eerder is gepubliceerd, zoals een luxe badhuis op het Museumplein.

Sanders was ook activist en politicus. Zijn vader was samen met Abraham Kuyper grondlegger van de gereformeerde zuil, maar Theodor werd radicaal progressief-liberaal. Met zijn vrouw Cateau Huidekoper (1863-1924), feministe en vegetariër, streed hij voor geboortebeperking, vrouwenkiesrecht, arbeidersrechten en onderwijsvernieuwing. Sanders was kortstondig statenlid in Noord-Holland en wethouder in Amersfoort.

Snel vergeten
Anders dan zijn gewezen compagnon Berlage raakte Sanders na zijn dood snel vergeten. Het boek van Den Boer reconstrueert zijn leven en werk aan de hand van archiefstukken, publicaties en tal van andere bronnen. In elk hoofdstuk - opgehangen aan een locatie en jaartal - plaatst de auteur een zakenpartner, medestander, tegenstrever, vriend of familielid naast Sanders.

Zo schetst Theodor Sanders – de vergeten compagnon van Berlage een beeld van een tijd waarin de wereld steeds kleiner werd, door de ogen van een bevlogen ondernemer die er niet voor terugdeinsde om het op te nemen tegen grote instanties. Het boek is verkrijgbaar voor 39,95 euro.

Twee jaar geleden verscheen er ook een biografie van H.P. Berlage, geschreven door Berlage’s kleinzoon Max van Rooy (1942-2022)

Trefwoorden

wbooks boek h.p. berlage amsterdam berlage theodor sanders

1	Nominaties Schoolgebouw van het Jaar 2024 bekend woensdag, 18 september
2	Bouwstart Roof Garden bij station Amsterdam Sloterdijk nabij woensdag, 18 september
3	Hoogste punt voor woongebouw Sawa dinsdag, 17 september
4	Heren 5 ontwerpt gebouwen met huurwoningen in Bussumse villawijk dinsdag, 17 september
5	Langlopende herbestemming Buitenplaats Koningsweg door MVRDV en Buro Harro afgerond dinsdag, 17 september

Gerelateerde nieuwsberichten

Column

Mijn reis met Berlage

17 september

Boek biedt persoonlijk beeld van architect H.P. Berlage

17 november 2022

Andere nieuwsberichten

MVRDV vertaalt badminton-attributen naar ontwerp Chinees sportcentrum

2 uur geleden

MVRDV heeft samen met Huayi Design de wedstrijd gewonnen voor het ontwerp voor een groot sportcentrum in de Chinese stad Shenzhen. Het bureau heeft attributen van de belangrijkste sport die er wordt beoefend vertaald in het ontwerp.

Utrecht wil grote woonwijk bouwen in Rijnenburg

Vandaag, 11:32

De wijk Rijnenburg gaat 25.000 woningen en 12.500 werkplekken tellen. Daarnaast wil Utrecht dat de wijk voldoende voorzieningen, recreatie en een van de grootste stadsparken van Nederland gaat omvatten.

Farmaceutisch bedrijfsverzamelgebouw op Pivot-campus Oss geopend

Vandaag, 10:46

Het door Proof of the Sum ontworpen is pand vormt een herkenningspunt voor de campus, als hoogste gebouw van het terrein dat bovendien op een prominente zichtlocatie staat.

Betaalbaar wonen in Havenkwartier van Deventer

Gisteren, 17:30

Het woongebouw KOP Havenkwartier is ontworpen door WoonWerk Architecten met de industriële omgeving als inspiratiebron en een leefomgeving die sociale interactie bevordert als streven.

PBL verwacht niet veel begrip EU voor slechte waterkwaliteit

Vandaag, 09:09

Het planbureau waarschuwt dat het niet halen van de wettelijke doelen ‘een rem’ kan zetten op de bouw van woningen, wegen en bedrijventerreinen.

ING: woonmaatregelen kabinet onvoldoende voor behalen doelen

Gisteren, 12:22

Volgens onderzoekers van de bank moet bijvoorbeeld extra geld naar woningbouw.

Zuid-Holland draagt Hollandse Duinen weer voor als nationaal park

18 september, 3:40

De provincie Zuid-Holland doet een nieuwe poging om onder meer de kuststrook en de duinen de status van nationaal park te geven.

BNA bepleit grotere rol voor stadsbouwmeesters

18 september, 10:14

Deze onafhankelijke adviseurs kunnen helpen om belangen in bouwprocessen beter te verbinden en ervoor te zorgen dat projecten sneller haalbaar worden.