Boek verschenen over 'vergeten' compagnon van Berlage

20 september, 13:30

Bij uitgeverij Wbooks is een boek verschenen over architect, spoorwegingenieur en ondernemer Theodor Sanders (1847-1927). Hoewel hij een belangrijk aanjager van het openbaar vervoer rond Amsterdam was en een bijdrage leverde aan de opbloei van de hoofdstad aan het eind van de negentiende-eeuw, raakte hij in tegenstelling tot zijn compagnon H.P. Berlage in de vergetelheid. Auteur Arjan den Boer wil daar met zijn boek verandering in brengen.

De in Delft en Wenen opgeleide architect Sanders bouwde villa’s in Apeldoorn en Baarn. Als spoorwegondernemer legde hij tram- en lokaalspoorwegen aan; zijn Noord-Hollandsche Tram ontsloot het Waterland en bracht het toerisme naar Marken en Volendam. Op Sicilië begeleidde hij de aanleg van het spoor om de Etna.

Sanders beperkte zich niet tot de architectuur of spoorwegen. Hij wilde zich inzetten voor ‘bloei van industrie, kunst en wetenschap, daarenboven moet men het leven hier gezellig en aangenaam maken’. Dat deed hij via initiatieven en ontwerpen voor winkelpaleizen, uitgaansgelegenheden, toeristische attracties, sportaccommodaties en stadsuitbreidingen. Met internationale zakenpartners begon Sanders panorama’s en panoptica (wassenbeeldenmusea) die leerzaam vermaak boden aan Amsterdammers, Kopenhagers en Parijzenaars.

Berlage
In 1881 begon de jonge Hein Berlage bij Sanders als tekenaar, maar hij had talent en werd al snel compagnon. Samen deden ze mee aan de Beursprijsvraag van 1884, die ze niet wonnen. Berlage werd in 1896 als zelfstandig architect uitgenodigd om de beurs te ontwerpen, wat resulteerde in de Beurs van Berlage zoals we die nu kennen.

Verder ontwierpen Sanders en Berlage een winkelpaleis aan de Kalverstraat en het Badhotel in Baarn. In 1889 gingen ze als ‘goede vrienden’ uiteen, maar zouden later nogmaals samenwerken. In het boek staan ontwerpen van Sanders en Berlage waarover niet eerder is gepubliceerd, zoals een luxe badhuis op het Museumplein.

Sanders was ook activist en politicus. Zijn vader was samen met Abraham Kuyper grondlegger van de gereformeerde zuil, maar Theodor werd radicaal progressief-liberaal. Met zijn vrouw Cateau Huidekoper (1863-1924), feministe en vegetariër, streed hij voor geboortebeperking, vrouwenkiesrecht, arbeidersrechten en onderwijsvernieuwing. Sanders was kortstondig statenlid in Noord-Holland en wethouder in Amersfoort.

Snel vergeten
Anders dan zijn gewezen compagnon Berlage raakte Sanders na zijn dood snel vergeten. Het boek van Den Boer reconstrueert zijn leven en werk aan de hand van archiefstukken, publicaties en tal van andere bronnen. In elk hoofdstuk - opgehangen aan een locatie en jaartal - plaatst de auteur een zakenpartner, medestander, tegenstrever, vriend of familielid naast Sanders.

Zo schetst Theodor Sanders – de vergeten compagnon van Berlage een beeld van een tijd waarin de wereld steeds kleiner werd, door de ogen van een bevlogen ondernemer die er niet voor terugdeinsde om het op te nemen tegen grote instanties. Het boek is verkrijgbaar voor 39,95 euro.

Twee jaar geleden verscheen er ook een biografie van H.P. Berlage, geschreven door Berlage’s kleinzoon Max van Rooy (1942-2022)

Trefwoorden

wbooks boek h.p. berlage amsterdam berlage theodor sanders

1	Een houten villa genesteld in het bos donderdag, 21 november
2	Definitief ontwerp voor vernieuwing Centrale Bibliotheek Rotterdam is klaar dinsdag, 26 november
3	Bouw EDGE Coolsingel in Rotterdam officieel gestart maandag, 25 november
4	Happel Cornelisse Verhoeven presenteert ontwerp renovatie Algemene Rekenkamer donderdag, 21 november
5	Woongebouw MO*town Track 8 nabij station Sloterdijk opgeleverd dinsdag, 26 november

Gerelateerde nieuwsberichten

Mijn reis met Berlage

17 september

Boek biedt persoonlijk beeld van architect H.P. Berlage

17 november 2022

Andere nieuwsberichten

Team met MoederscheimMoonen en Felixx wint aanbesteding Insulindestraat Rotterdam

Gisteren, 17:18

MoederscheimMoonen Architects, Felixx en de ontwikkelaars GetYourKIKX en Sustain Real Estate Consultancy hebben als team de aanbesteding voor woningbouw gewonnen met het plan Via Insulae.

Woonzorggebouw van Bierman Henket met flexibele structuur

Gisteren, 16:00

In opdracht van woonzorgorganisatie Het Laar heeft BiermanHenket het gebouw Laarstede ontworpen, als uitbreiding van de bestaande locatie in Tilburg.

Definitief ontwerp voor vernieuwing Centrale Bibliotheek Rotterdam is klaar

Gisteren, 15:30

Het definitief ontwerp voor de nieuwe Centrale Bibliotheek in Rotterdam is klaar en zowel de omgevingsvergunning als de vergunning voor de warmte-koudeopslag in de bodem zijn definitief verleend. De vernieuwing start in het voorjaar van 2026.

Woongebouw MO*town Track 8 nabij station Sloterdijk opgeleverd

Gisteren, 15:15

Nabij station Amsterdam Sloterdijk is het door De Zwarte Hond ontworpen woongebouw MO*town Track 8 opgeleverd. Het complex telt 94 appartementen en heeft voorzieningen op de begane grond.

Nieuwbouw bij woningzoekers populairder dan bestaande bouw

Vandaag, 12:40

Nieuwbouw is bij woningzoekers populairder dan bestaande bouw, zowel wat betreft wijk als woning. De aanschaf van een nieuwbouwwoning kost wel veel tijd en energie.

Makelaars: impact bankroeten op leegstand in winkelstraat beperkt

Gisteren, 13:40

Het toenemende aantal faillissementen in de detailhandel zorgt vooralsnog niet voor een explosieve toename van de leegstand in de Nederlandse winkelstraat.

Madlener wil verbreding A27 bij Zeewolde als eerste opstarten

Gisteren, 10:37

De minister wil de uitbreiding van de A27 tussen Zeewolde en Eemnes als eerste van zeventien gepauzeerde projecten laten doorgaan.

Coalitiepartijen willen nieuw onderzoek naar Lelylijn

25 november, 2:31

Coalitiepartijen VVD, NSC en BBB willen een nieuw onderzoek dat de Lelylijn koppelt aan de inrichting van Nederland op de lange termijn en de bouw van nieuwe woningen.

Onderzoek: overwaarde koopwoning klimt tot gemiddeld 220.000 euro

25 november, 9:35

De gemiddelde overwaarde op een koopwoning in Nederland is verder gestegen door de aanhoudende stijging van de huizenprijzen. Dit zou blijken uit berekeningen van marktonderzoeker Calcasa.