Boek verschenen over 'vergeten' compagnon van Berlage

20 september 2024, 13:30

Bij uitgeverij Wbooks is een boek verschenen over architect, spoorwegingenieur en ondernemer Theodor Sanders (1847-1927). Hoewel hij een belangrijk aanjager van het openbaar vervoer rond Amsterdam was en een bijdrage leverde aan de opbloei van de hoofdstad aan het eind van de negentiende-eeuw, raakte hij in tegenstelling tot zijn compagnon H.P. Berlage in de vergetelheid. Auteur Arjan den Boer wil daar met zijn boek verandering in brengen.

De in Delft en Wenen opgeleide architect Sanders bouwde villa’s in Apeldoorn en Baarn. Als spoorwegondernemer legde hij tram- en lokaalspoorwegen aan; zijn Noord-Hollandsche Tram ontsloot het Waterland en bracht het toerisme naar Marken en Volendam. Op Sicilië begeleidde hij de aanleg van het spoor om de Etna.

Sanders beperkte zich niet tot de architectuur of spoorwegen. Hij wilde zich inzetten voor ‘bloei van industrie, kunst en wetenschap, daarenboven moet men het leven hier gezellig en aangenaam maken’. Dat deed hij via initiatieven en ontwerpen voor winkelpaleizen, uitgaansgelegenheden, toeristische attracties, sportaccommodaties en stadsuitbreidingen. Met internationale zakenpartners begon Sanders panorama’s en panoptica (wassenbeeldenmusea) die leerzaam vermaak boden aan Amsterdammers, Kopenhagers en Parijzenaars.

Berlage
In 1881 begon de jonge Hein Berlage bij Sanders als tekenaar, maar hij had talent en werd al snel compagnon. Samen deden ze mee aan de Beursprijsvraag van 1884, die ze niet wonnen. Berlage werd in 1896 als zelfstandig architect uitgenodigd om de beurs te ontwerpen, wat resulteerde in de Beurs van Berlage zoals we die nu kennen.

Verder ontwierpen Sanders en Berlage een winkelpaleis aan de Kalverstraat en het Badhotel in Baarn. In 1889 gingen ze als ‘goede vrienden’ uiteen, maar zouden later nogmaals samenwerken. In het boek staan ontwerpen van Sanders en Berlage waarover niet eerder is gepubliceerd, zoals een luxe badhuis op het Museumplein.

Sanders was ook activist en politicus. Zijn vader was samen met Abraham Kuyper grondlegger van de gereformeerde zuil, maar Theodor werd radicaal progressief-liberaal. Met zijn vrouw Cateau Huidekoper (1863-1924), feministe en vegetariër, streed hij voor geboortebeperking, vrouwenkiesrecht, arbeidersrechten en onderwijsvernieuwing. Sanders was kortstondig statenlid in Noord-Holland en wethouder in Amersfoort.

Snel vergeten
Anders dan zijn gewezen compagnon Berlage raakte Sanders na zijn dood snel vergeten. Het boek van Den Boer reconstrueert zijn leven en werk aan de hand van archiefstukken, publicaties en tal van andere bronnen. In elk hoofdstuk - opgehangen aan een locatie en jaartal - plaatst de auteur een zakenpartner, medestander, tegenstrever, vriend of familielid naast Sanders.

Zo schetst Theodor Sanders – de vergeten compagnon van Berlage een beeld van een tijd waarin de wereld steeds kleiner werd, door de ogen van een bevlogen ondernemer die er niet voor terugdeinsde om het op te nemen tegen grote instanties. Het boek is verkrijgbaar voor 39,95 euro.

Twee jaar geleden verscheen er ook een biografie van H.P. Berlage, geschreven door Berlage’s kleinzoon Max van Rooy (1942-2022)

Trefwoorden

wbooks boek h.p. berlage amsterdam berlage theodor sanders

1	Rotterdam verleent bouwvergunning voor Schieblokken vrijdag, 28 november
2	MORE Architecture en Studio Nauta ontwerpen woontoren midden op Katendrecht donderdag, 27 november
3	Gemeenteraad stelt gebiedsvisie voor Bussum-Zuid vast donderdag, 27 november
4	Dolmen – mysterieus object aan de rand van de Veluwe vrijdag, 28 november
5	Rijnboutt levert CityPromenade in Nieuwegein op vrijdag, 28 november

Gerelateerde nieuwsberichten

Mijn reis met Berlage

17 september 2024

Boek biedt persoonlijk beeld van architect H.P. Berlage

17 november 2022

Heruitgave boek 'Nooit gebouwd Nederland' door Cees Nooteboom

2 december 2024

Jubileumboek beschrijft het Rietveldpaviljoen in Amersfoort: de eerste kunsthal in Nederland

19 maart

Essays rond globalisering en architectuur na 1945

27 januari

Boek over historische ontwikkelingen klimaattechnologie en architectuur

17 maart

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Arcadis en BEEL Architecten ontwerpen gebouw voor imec in Leuven

Gisteren, 16:06

Het onderzoekscentrum voor nano-elektronica en digitale technologie imec laat een nieuw kantoor- en labgebouw op zijn campus in Leuven realiseren.

Duizenden cd's en hoesjes krijgen nieuw leven in hotelkamer

Gisteren, 13:43

In het pas geopende nieuwe onderkomen van culturele ontmoetingsplek De Groene Afslag in Crailo heeft Abelen Architectuur een bijzondere hotelkamer ontworpen. Het interieur van de CD-Room is gemaakt van duizenden oude cd’s.

Gemeente Haarlemmermeer kiest plan Ons Erf voor deelgebied Lincolnpark Hoofddorp

Gisteren, 11:09

Bij het plan zijn vier architectenbureaus betrokken: White Arkitekter, Space&Matter, Atlas Architects, SeARCH. DS Landschapsarchitecten verzorgt het landschapsontwerp.

BRTArchitecten onderzoekt of in traditioneel polderlandschap subtiel woningbouw ingevoegd kan worden

Gisteren, 10:45

In opdracht van Stichting Architecten Werkgemeenschap Tauber onderzocht BRTArchitecten drie mogelijke alternatieve woontypologieën voor in het traditionele polderlandschap in het noorden van het land.

Wang Shu en Lu Wenyu worden curator Architectuurbiënnale van Venetië in 2027

Gisteren, 14:52

De Chinese architecten en docenten verzorgen de artistieke leiding van de twintigste editie van de Venetiaanse architectuurmanifestatie.

Verduurzaming Nederland moet veel eerlijker, vindt adviesraad

Gisteren, 12:18

De verduurzaming van Nederland dreigt vast te lopen, doordat grote groepen mensen de voordelen mislopen en daardoor het draagvlak afbrokkelt, stelt de RLi.

Gelderland wil duurzame ‘havenhub’ aanleggen bij IJzendoorn

2 december, 1:13

Bij een Clean Energy Hub kunnen binnenvaartschepen schonere brandstoffen zoals bio-LNG bunkeren en groene stroom laden.

Schoof ziet actiepunten in klimaatadvies burgerberaad

2 december, 10:22

De demissionair premier herkent de wens van het kabinet voor een ‘haalbaar en betaalbaar’ klimaatbeleid in de aanbevelingen van 175 burgers.

Besluit over verdwijnen dorp Moerdijk halfjaar uitgesteld

1 december, 3:27

Het Rijk en de provincie Noord-Brabant willen pas in juni een besluit nemen over uitbreiding van het haven- en industriegebied in Moerdijk.

Amsterdam overweegt hogere toeristenbelasting in herbestemming panden te stoppen

1 december, 10:30

Het stadsbestuur overweegt de toeristenbelasting te verhogen als de landelijke btw-verhoging niet leidt tot een daling van het aantal toeristenovernachtingen.

Ga naar het nieuws-archief