Tentoonstelling laat zien dat ‘harde waarden’ van AI voorlopig nog niet kan zonder ‘zachte waarden’ menselijke architect

22 mei 2024, 9:00

In TAQA Theater De Vest in Alkmaar is nog een paar dagen, tot en met 26 mei 2024, de tentoonstelling ‘Onmetelijk Belangrijk – AI en de zachte waarden van architectuur’ te zien. De door Tangram Architekten ontwikkelde tentoonstelling is drie weken te zien geweest in Alkmaar. Aan het begin van de zomer is de tentoonstelling echter ook in het Nieuwe Instituut te bezoeken, van 18 juli tot en met 1 september 2024.

Vooralsnog is AI vooral heel goed in de ‘harde waarden’ van architectuur: een efficiënte draagconstructie, een compacte gebouwvorm, een goede bruto-netto verhouding, een prima energieprestatie, voldoende daglicht, weinig windhinder…

Dat klinkt dan al bijna als een gebouw, stelt architect Bart Bart Mispelblom Beyer van Tangram Architekten bij een rondleiding over de tentoonstelling, maar een door AI uitgedacht gebouw is nog geen prettige plek om te wonen of te werken. Tegenover de ‘harde waarden’ van AI missen momenteel echt nog de ‘zachte waarden’, betoogt hij.

Die zachte waarden zijn bijvoorbeeld het intuïtief de weg kunnen vinden in een gebouw, een prettige afwisseling van ruimtes en texturen, een zorgvuldig ontworpen verbinding met de natuur, ruimte voor gemeenschapszin, een cultureel geïnformeerd gebaar… enzovoorts. Al die zachte waarden zijn nodig om het gebouw uit het technische domein te trekken naar het menselijke domein. Dat het niet zomaar een gebouw is, maar een gebouw waarmee je je identificeert, waarin je je prettig voelt, sterker nog: waarin je je gelukkig voelt.

Harde waarden, zachte waarden, en waar ze elkaar ontmoeten
Tangram heeft de tentoonstelling opgezet als een grid. Aan een zijde daarvan zijn verschillende studies te zien waarin getracht is om ruimtelijke kwaliteit meetbaar te maken in data. Het blijkt dat daar ontzettend veel parameters bij komen kijken. Contractie en expansie van ruimte, beslotenheid en doorzicht; wat voor een menselijk architect logisch is, blijkt voor een computer vooralsnog lastig te duiden.

Tegenover de pogingen om alles in data te vangen, stelt Tangram aan de andere kant van het grid van de tentoonstelling zijn eigen architectuurbenadering waarin de zachte waarden prevaleren en de harde waarden dienend daaraan zijn. Een verzorgingshuis waar dementeren vrij kunnen dwalen maar ook intuïtief de weg vinden naar de met daglicht overstroomde woonkamer met keuken; een wooncomplex in een uitdagende buurt waar door intensieve participatie rond een gemeenschappelijke tuin met kas een levendige woongemeenschap is ontstaan; een woongebouw dat met verspringende volumes verweven is geraakt met de omliggende natuur… het zijn dat soort integraal ontworpen projecten die Tangram laat zien.

In het middendeel van de tentoonstelling neemt een door AI gegenereerde gastvrouw de bezoekers mee in de zachte waarden van de architectuur, waarbij steeds de vraag opgeworpen wordt in hoeverre AI hier in de toekomst ook invulling aan kan geven. Kan AI een rol gaan spelen om omwonenden en andere stakeholders mee te laten denken over nieuwe ontwikkelingen? Kan de verbinding met groen een parameter worden in de ontwerpen die AI genereert? Kan AI meedenken over hoe het gemeenschapsleven in en om een gebouw ook in drie dimensies gestalte kan krijgen? De tentoonstelling als geheel roept ook de vraag op: zou AI kunnen leren van de beste architectuur en daar de zachte waarden uit kunnen destilleren?

Een nieuwe rol voor de architect
Over de jaren zal AI steeds meer kunnen, verwacht Bart Mispelblom Beyer, maar echt goede architectuur is zo gelaagd, voorlopig blijven menselijke architecten cruciaal om de zachte waarden te waarborgen tegenover de harde waarden.

Op de tentoonstelling is een simulatie te zien door De Nijs waarin AI de dialoog tussen de verschillende partijen in een ontwerpproces stimuleert. Het ziet er op het eerste gezicht heel overtuigend uit, maar bleek bij een analyse nog echt te algemeen. Zo werd in de AI-dialoog het specifieke van de locatie nog te weinig meegenomen. Maar hoe zal dat over een paar jaar zijn?

Het boeiende aan de tentoonstelling is uiteindelijk dat het een richting wijst waarop het architectenvak, met AI aan haar zij, zich zou kunnen ontwikkelen. Als AI de harde waarden steeds beter beheerst, en de zachte waarden een beetje, zouden architecten zich dan in hun kennisontwikkeling en visieontwikkeling niet steeds meer moeten bekwamen in de beheersing van de zachte waarden?

Bart Mispelblom Beyer wil met de tentoonstelling vooral ook een waarschuwing afgeven: het zal indrukwekkend zijn hoe AI de harde waarden gaat beheersen, maar laten we dat niet verwarren met goede architectuur – daarin zijn ook de zachte waarden cruciaal.

Tangram Architekten heeft de tentoonstelling gerealiseerd in samenwerking met Architectuur Informatiecentrum Alkmaar (AIA), TU Delft, TU Eindhoven, Academie van Bouwkunst Amsterdam, Tygron Accelerated Simulations Platform, XKool, Bouwbedrijf De Nijs en SBB Ontwikkelen en Bouwen.

De tentoonstelling is nog maar een paar dagen te zien in TAQA Theater De Vest in Alkmaar, tot en met 26 mei 2024. De tentoonstelling is daar slechts drie weken te zien geweest. Het theatergebouw is dagelijks van 9:00u tot 17:00u geopend voor bezoek aan de tentoonstelling.

Van 18 juli tot en met 1 september 2024 zal de tentoonstelling vervolgens te zien zijn in het Nieuwe Instituut. In het nieuwe jaar zal deze ook op de faculteit Bouwkunde van de TU Eindhoven, in gebouw Vertigo, te zien zijn. Er wordt nog onderzocht of de tentoonstelling ook nog in Amsterdam getoond kan worden.

Trefwoorden

harde waarden bart mispelblom beyer zachte waarden tangram architekten artificial intelligence tentoonstelling ai

1	Start verbouwing van monumentale toren aan Coolsingel Rotterdam woensdag, 26 maart
2	Buiksloterham – stedenbouw volgens Cityplot concept krijgt vorm woensdag, 26 maart
3	Zeven nominaties BNA Beste Gebouw van het Jaar 2025 maandag, 31 maart
4	Team met Studio Nauta en Pieter Bedaux presenteert hun inzending voor M HKA maandag, 31 maart
5	Strategische visie van MVRDV voor ‘kwaliteitssprong’ Roosendaal donderdag, 27 maart

Gerelateerde nieuwsberichten

Tangram organiseert expositie over AI en de zachte waarden van architectuur

16 april 2024

Programma Pakhuis de Zwijger over succesvol woon-zorgproject Zuidoever

13 maart 2024

AI-presentaties verbeelden Amsterdam waar mensen en natuur in harmonie samenleven

25 juni 2024

Namen burgerslachtoffers bombardement geprojecteerd op gevel woontoren

11 mei 2022

Bart Mispelblom Beyer: BNA heeft een krachtige en inspirerende voorzitter nodig

4 mei 2021

Implicaties van AI voor landschapsarchitectuur en stedelijk ontwerp belicht in boek

13 januari

Gouden A.A.P. 2020 voor Trippenhuiscomplex en Rhapsody in West

24 september 2020

Symposium over AI en de bouwsector bij hogeschool Windesheim

17 februari

Nominaties 'Woongebouw van het Jaar 2019' bekend

4 september 2019

Rhapsody van Tangram compacte buurt met ruimte voor ontmoeting

2 juli 2019

Bouw Galaxy Tower Utrecht van start gegaan

27 juli 2018

Hotel en woningen in toren Jaarbeursplein

13 februari 2017

Meer hoogbouw in Wijnhavenkwartier Rotterdam

23 januari 2017

Contract getekend voor toren Bright Rotterdam

5 oktober 2016

Studentencomplex voor Sloterdijk-gebied

19 december 2011

Nederlandse hulp voor wijken Washington

14 november 2011

Bouw woontorens in Hilversum van start

11 oktober 2010

Woongebouw Cité in Rotterdam geopend

23 september 2010

TANGRAM Architekten ontwerpt Nederlands paviljoen voor de Theater Quadriënnale in Praag.

9 mei 2003

Hier is over nagedacht

5 maart 2024

Het mogelijke of het juiste

31 januari 2023

Toon alles

Gerelateerde podcasts

Gesprek met Lennaert van Capelleveen over data, parametrisch ontwerpen en AI

17 november 2023

Andere nieuwsberichten

Team met Groosman wint aanbesteding P+R Meijersplein in Rotterdam

Vandaag, 16:04

Het winnende ontwerp voorziet in een strategisch gelegen herkenningspunt als mobiliteitshub, dat bovendien een voorbeeld moet worden van circulair en toekomstbestendig bouwen.

Dreven, Gaarden en Zichten in Den Haag wint prijs voor gebiedsontwikkeling

Vandaag, 12:55

De vernieuwing van het Haagse stadsdeel Zuidwest is de winnaar van de SKG Award 2025. Hiermee beloont Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling ook de gemeente Den Haag, woningcorporatie Staedion en Heijmans, die samenwerken in het project.

Een sculpturale woontoren als baken in Kerckebosch

Vandaag, 11:46

Aan de rand van de Utrechtse Heuvelrug, in de wijk Kerckebosch in Zeist, staat de woontoren Beaufort. De groene, bosachtige omgeving op zand vormden voor Orange Architects de inspiratie voor het concept en de materialisatie.

Schreuder College door Atelier PRO: een gewone school voor speciaal onderwijs

31 maart, 4:44

Het schoolgebouw van het Schreuder College Taborstraat in Rotterdam was sterk verouderd en niet bijzonder geschikt voor het speciaal onderwijs, dat de school verzorgt. Atelier PRO architekten ontwierp een kleinschalig nieuw gebouw.

Oproep aan klimaatminister voor steunmaatregelen zonnepanelen

Vandaag, 14:25

Consumenten- en milieuorganisaties vinden dat minister Hermans maatregelen moet nemen om zonnepanelen ook na afschaffing van de salderingsregeling aantrekkelijk te houden.