Nieuw Museumpark Vonk in Eindhoven krijgt biobased museumgebouw

30 april 2024, 17:31

Met de uitbreiding en transformatie van het preHistorisch Dorp tot Museumpark Vonk krijgt Eindhoven er een bijzonder museumgebouw bij. De opdrachtgever heeft aan Studio Marco Vermeulen (SMV) onder meer gevraagd om een gebouwontwerp met toepassing van zoveel mogelijk biobased materialen, hergebruik van water en natuurlijke ventilatie.

Met de samenvoeging van het Kempenland Museum en het preHistorisch Dorp is in 2012 Eindhoven Museum ontstaan. Sindsdien ligt de collectie van het Kempenland Museum – zo’n 25.000 objecten – opgeslagen in afwachting van een nieuw onderkomen. Onder de naam Museumpark Vonk gaat het openluchtmuseum een nieuwe fase in, met een nieuw concept en een transformatie van het preHistorisch Dorp.

Onderdeel van deze transformatie is de realisatie van een museumgebouw, dat ruimte biedt aan een introductieshow, een tentoonstellingsruimte en een werkplaats. In deze laatstgenoemde ruimte bouwen bezoekers samen met museummedewerkers aan bouwwerken, die de belangrijkste historische gebeurtenissen van de stad en regio Eindhoven verbeelden. Deze bouwsels krijgen na voltooiing een plek in het museumpark.

Opdrachtgever met ambitie
Opdrachtgever Eindhoven Museum heeft bewust aangestuurd op een gebouwontwerp met toepassing van zoveel mogelijk biobased materialen, hergebruik van water en natuurlijke ventilatietechnieken, zegt Marco Vermeulen. Het museum verleende zijn studio de ontwerpopdracht vanwege zijn ervaring met houtbouw en affiniteit met biobased-materiaaltoepassingen, aldus Vermeulen.

Door het gebruik van biobased materialen ontstaat er een vanzelfsprekende verbinding tussen het nieuwe museumgebouw en de bestaande historische gebouwen van het preHistorisch Dorp. Materialen zoals hout en leem, die vroeger werden gebruikt, worden opnieuw toegepast, onder andere met behulp van nieuwe technieken.

Het museum wil dat het biobased gebouwontwerp een ‘showcase’ voor duurzaam en toekomstbestendig bouwen is. Het hoopt daarmee inspiratie te bieden aan het brede publiek en andere opdrachtgevers in het bijzonder, aldus Ward Rennen, directeur-bestuurder van Eindhoven Museum. Vroeger gebruikten mensen materialen uit de directe omgeving om hun huizen te bouwen, zegt Rennen, “Met biobased gaan we voor een deel terug naar die traditie: een mooi voorbeeld van hoe het verleden ook lessen bevat voor de toekomst.”

Gebouw in het landschap
Het preHistorisch Dorp is gelegen in de Genneper Parken, een van de groene wiggen van Eindhoven. Het gebied biedt als agrarisch cultuurhistorisch landschap een terugblik in de tijd, aldus SMV. De Genneper Hoeve, de Genneper Watermolen en het Clarissenklooster vertellen allemaal een deel van de ontstaansgeschiedenis van de regio.

Het nieuwe museumgebouw is gepland op de locatie waar zich nu een trainingscircuit van een rijschool bevindt. Na verplaatsing van dit circuit naar een andere locatie kan de huidige asfaltvlakte worden omgevormd tot museumpark en openbaar toegankelijk park. De landschappelijke herinrichting hiervan grijpt terug op de situatie van ongeveer twee eeuwen geleden, zodat het goed aansluit bij het historische karakter van de omgeving, legt het architectenbureau uit.

Het museumgebouw wordt dan ook, in overeenstemming met de oorspronkelijke verkavelingsstructuur, loodrecht op de beek geplaatst. Gebouw en landschap zijn nadrukkelijk in samenhang met elkaar ontworpen en versterken elkaar, zo geeft SMV aan.

Ontwerp
Het museumgebouw is in zowel materiaalgebruik als vorm onderdeel van de (nieuwe) groene omgeving. Houten kolommen, houten spanten en kruislaagshouten dakplaten dragen een daktuin. De spanten zijn ten opzichte van elkaar gedraaid waardoor het dakvlak een sculpturale dubbele kromming krijgt. Bij de werkplaats en de introshow ontstaan hierdoor hogere ruimtes, bij het restaurant en de kantoren zijn de ruimtes juist lager en intiemer, vertelt SMV.

De dichte geveldelen bestaan uit gepigmenteerde kalkhennep, die in lagen wordt aangebracht, als verwijzing naar het lokale bodemprofiel. Tegelijkertijd verheft het gebouw zich en maakt het zich los uit de grond, zegt Vermeulen. “Het museumgebouw lijkt uit het landschap te zijn gesneden en opgetild. Het toont als het ware de voedingsbodem waarop de regio tot bloei is gekomen.” Dat op de hoge punten de kalkhennep boven het maaiveld wordt getild, versterkt dit beeld. Het groene dak met inheemse planten en struiken is toegankelijk voor bezoekers en biedt een aantrekkelijk uitzicht.

De binnenwanden van het gebouw worden gemaakt van gerecycled CLT dat het architectenbureau ‘oogst’ uit het zogeheten Biobasecamp, het paviljoen dat SMV ontwierp voor Dutch Design Week 2019. Het Biobasecamp is destijds ontworpen met de intentie dat het materiaal eenvoudig is te hergebruiken; in Vonk krijgt het nu daadwerkelijk een nieuwe toepassing.

Route
Museumbezoekers betreden het gebouw aan de parkzijde. Museale functies zonder daglichtbehoefte, zoals de introshow en de tentoonstellingsruimte, zijn in het midden van het gebouw geplaatst. Daardoor bieden alle andere ruimtes zoveel mogelijk zicht op de omgeving. De bezoekersroute start met de introshow, vervolgt met de tentoonstelling en daarna de werkplaats. De introshow, de tijdlijn in de expositie en het interieur van de werkplaats zijn een ontwerp van Tinker Imagineers. De werkplaats, waar bezoekers kunnen meewerken aan “wonderlijke bouwsels”, opent zich naar het museumpark en staat in verbinding met het restaurant

Boven de keuken bevindt zich het multifunctionele auditorium dat voor zowel conferenties, zakelijke verhuur als tijdelijke mini-exposities kan worden gebruikt. Het restaurant biedt met een reeks openslaande deuren toegang biedt tot het terras. Hier start de landschappelijke route over het gekromde dak. Bezoekers verlaten het museum via de winkel. Het restaurant, het terras en het dak zijn vrij toegankelijk voor bezoekers.

Klimaat en water
Het museumgebouw wordt zoveel mogelijk op een natuurlijke manier geklimatiseerd, vertelt SMV. In de twee hoogste delen van het gebouw bevinden zich grote ventilatieluiken, die het grootste deel van het jaar zijn geopend. Bij een te lage of te hoge buitentemperatuur worden de luiken gesloten zorgen vloerverwarming en bodemwarmte voor respectievelijk verwarming of koeling van het gebouw.

Een helofytenfilter zuivert het sanitaire afvalwater, waarna het op het dak wordt gepompt. Hier wordt het samen met regenwater zo lang mogelijk vastgehouden om het groendak in drogere tijden van water te kunnen voorzien.

De realisatie van het museumgebouw en -park start naar verwachting eind 2024; opening van Museumpark Vonk is gepland voor voorjaar 2026.

Trefwoorden

duurzaamheid museumpark vonk biobased museumgebouw museum park museumpark kempenland museum studio marco vermeulen eindhoven houtbouw prehistorisch dorp eindhoven museum tinker imagineers kalkhennep

1	Eerste grootschalige houten woongebouw van Rotterdam opgeleverd dinsdag, 13 mei
2	Office Winhov en Office Haratori herinterpreteren wederopbouw in ontwerp woontoren Opportuna woensdag, 14 mei
3	Fenix, kunstmuseum over migratie, opent zijn deuren donderdag, 15 mei
4	Nudus en Sweco Architects presenteren stedenbouwkundig ontwerp voor mogelijke nieuwe campus ASML vrijdag, 16 mei
5	Parametrisch ontworpen lattengevel golft rond Wolder Huus voor Sport en Cultuur maandag, 12 mei

Gerelateerde nieuwsberichten

Biobasecamp van Studio Marco Vermeulen als gebouwd argument

7 november 2019

Gemeente en initiatiefnemers mikken op oplevering The Dutch Mountains in 2030

7 maart 2024

Marco Vermeulen: de Maas heeft potentie om Central Park van Rotterdam te worden

23 mei 2023

Eindhoven start marktverkenning voor historisch Philips-landhuis

3 juni 2024

Bruisend festivalhart van Rotterdam Architectuur Maand in beeld

8 juni 2023

VDL en Marco Vermeulen presenteren plan ringvormig gebouw Eindhoven

27 maart 2023

Drijvend festivalhart in Maashaven voor Rotterdam Architectuur Maand

7 maart 2023

Landschapstriënnale 2021 gaat van start

17 maart 2021

'Incubator' van organische reststoffen voor GreenTech Park Brabant

5 februari 2020

Schimmels verbinden bioresten tot circulaire isolatieplaten

3 juli 2024

Marco Vermeulen schetst toekomstig station: multifunctioneel en gelaagd

27 maart 2019

Veldhoven krijgt houten gebouw ‘dat zichzelf verbetert’

9 januari 2018

Terugkijken: Bouwen met de boer

7 oktober 2024

Bouw 92 meter hoge Victoriatoren in Eindhoven gestart

19 december 2024

Vermeulen: maak meer gebruik van geothermie

23 mei 2016

Biesbosch Museum is landschappelijke sculptuur

24 november 2015

Gasontvangststation met biogevel opgeleverd

11 oktober 2013

Architizer Awards voor vijf Nederlandse bureaus

19 april 2016

Heijmans breidt teelt van vezelhennep uit naar ruim 20 hectare

30 april

Gerestaureerd pakhuis Santos klaar voor inhuizing van Nederlands Fotomuseum

28 oktober 2024

Rotterdam regelt ruimtelijk beleid op binnenstedelijke Nieuwe Maas in Wateratlas

15 juli 2024

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Nudus en Sweco Architects presenteren stedenbouwkundig ontwerp voor mogelijke nieuwe campus ASML

16 mei, 2:00

ASML, gemeente Eindhoven, Nudus en Sweco Architects hebben het Voorlopig Ontwerp Stedenbouwkundig Plan gepresenteerd voor een mogelijke uitbreiding van ASML aan de noordzijde van de Brainport Industries Campus.

Antonia Schreiber wint Kazerne Design Award 2025 met circulair pleistermateriaal

15 mei, 12:15

Wat als koeienmest geen probleem is, maar een waardevolle grondstof? Ontwerper Antonia Vincenza Schreiber zette die gedachte om in een concreet project en is nu met ‘Local Shit’ aangewezen als winnaar van de Kazerne Design Award 2025.

Nai010 presenteert architectuurgids Gebouwen door Vrouwen in Rotterdam

15 mei, 11:31

Op zaterdag 7 juni wordt de architectuurgids Gebouwen door Vrouwen: Rotterdam gepresenteerd. In het boek zijn vijftig Rotterdamse gebouwen te zien die door vrouwen zijn ontworpen, of waar ze een flinke bijdrage aan hebben geleverd.

AFFR biedt voorpremière van film Universal Language tijdens Rotterdam Architectuur Maand

15 mei, 10:15

In de film staat de Canadese stad Winnepeg centraal, maar dan in een setting dat Perzisch naast Frans de dominante taal van Canada is.

Ministerie onderzoekt oorzaak van daling nieuwbouwvergunningen

15 mei, 1:29

Het CBS meldde donderdag dat het aantal nieuwbouwvergunningen begin dit jaar met 3500 is gedaald tot 12.500 ten opzichte van het eerste kwartaal van 2024.

PBL: klimaatplannen Hermans onvoldoende voor klimaatneutraal 2050

15 mei, 10:04

Dat constateert het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in een zogenoemd position paper over het klimaatbeleid dat eind april is aangekondigd.

MOB erkent noodzaak Binnenhofrenovatie, maar hekelt geitenpaadjes

14 mei, 5:51

De milieuorganisatie is echter klaar met “geitenpaadjes” die de overheid volgens haar gebruikt om onder de eigen stikstofregels uit te komen.

Aantal vergunningen voor tijdelijke woningen weer fors gestegen

14 mei, 9:39

Om het woningtekort tegen te gaan komen er in Nederland steeds meer tijdelijke huizen bij. Vorig jaar is voor 6.166 van deze woningen een vergunning verstrekt, meldt het CBS.