Jaaroverzicht 2021: natuur terug in de stad

Het gaat, zeker in de stad, niet goed met de natuur. Toch staat het terugbrengen van natuur in de stad hoog op de agenda bij politici, bouwers en zeker ook architecten. Er worden steeds meer ‘groene’ projecten gebouwd en/of aangekondigd en een landschaps- annex stedenbouwkundig bureau met veel oog voor natuurontwikkeling werd verkozen tot Architect van het Jaar.

Je wil nog wel eens cynisch worden van al die bouwprojecten vol ‘groen’ die tegenwoordig worden aangekondigd. Het proza in bijbehorende persberichten (met toverbegrippen als ‘ontmoeten in het groen’, ‘vergroten van de biodiversiteit’ en ‘reductie van hittestress’) kunnen we inmiddels dromen en bij het zien van de renderingen (het zijn nog vrijwel altijd renders) schieten soms gedachten door het hoofd als ‘bij bezuinigingen op het plan sneuvelt het groen vast als eerste’ en ‘het groen zal wel een excuus zijn om een nieuw bouwproject van de grond te krijgen’.

Tegelijkertijd; als er in vrijwel ieder hedendaags bouwproject ruimte wordt gecreëerd voor bomen, nestplaatsen en maatregelen als hergebruik van regenwater, dan geeft dat aan dat opdrachtgevers, bouwers en zeker ook architecten serieus werk hebben gemaakt van het aspect natuur. Dat kan ook bijna niet anders met de huidige klimaatdreiging, de ‘verstening’ en opwarming van vooral steden en het feit dat niet-menselijk leven steeds meer in de verdrukking is gekomen.

Dat een landschaps- annex stedenbouwkundig bureau met veel aandacht voor natuurontwikkeling dit jaar is verkozen tot Architect van het Jaar, is dan ook geen toeval. Delva Landscape Architecture & Urbanism laat volgens de jury onder meer zien ‘dat stedelijke ontwikkeling samen kan gaan met natuurontwikkeling en dat economie en ecologie elkaar kunnen versterken’. Architectenweb sprak afgelopen voorjaar in een podcast met oprichter Steven Delva over het radicaal vergroenen van de stedelijke omgeving, met aandacht voor projecten als De Ceuvel en M4H Rotterdam.

Veel ‘groene’ projecten dit jaar ook van MVRDV. Depot Boijmans van Beuningen met bomendak en woon- en kantoorcomplex Valley met begroeide terrassen (al is het groeiproces nog in volle gang), terwijl er onder meer met de herontwikkeling van De Heuvel in Eindhoven, een multifunctioneel blok op het Oostenburgereiland in Amsterdam en de woonwijk Stationskwartier in Hoofddorp nieuwe projecten met veel groen werden aangekondigd.

In Eindhoven werd dit jaar een variant opgeleverd van het misschien wel bekende architectonische symbool van groen terug de stad in brengen, de als ‘verticaal bos’ ontworpen Trudo Toren. De man achter dit gebouwconcept, Stefano Boeri, heeft zelf het ontwerp verzorgd, in co-creatie met Inbo en Studio Laura Gatti.

Een ander interessant project is The Unbound, een kleinschalig boetiekhotel aan de rand van de Amsterdam naar ontwerp van Dorens Architects & Studio Appelo. De hotelkamers liggen als ‘cabins’ verspreid in het landschap, waar de natuur voor een groot deel haar gang kan gaan. De gebouwen zijn gerealiseerd van hout, iets wat je vaak terugziet in projecten waarin veel ruimte is geschapen voor natuur (zie ook het jaaroverzicht bouwen in hout breidt zich uit).

Felixx Landscape Architects & Planners, dat verantwoordelijk is voor het landschapsontwerp voor The Unbound, zette zijn kennis van bouwen met natuur dit najaar om in een catalogus. A Catalogue of Nature-Based Solutions for Urban Resilience werd gepresenteerd tijdens de VN-conferentie over klimaatverandering in Glasgow en is bedoeld om de nog vrij beperkte kennis bij planners, politici en andere betrokkenen over bouwen met de natuur te vergroten.

Beperkte kennis of niet, er werden al wel de nodige grootschaliger projecten met een overwegend groen karakter aangekondigd, zoals een nieuwe buurt op het voormalige ALO-terrein in Groningen en een nieuwe wijk met veel aandacht voor ecologie in Amersfoort. In Almere wordt sinds dit jaar gewerkt aan de transformatie van de Stadhuispromenade tot een stadspark midden in het centrum van de stad. Daarnaast wil Almere het Almeerderhout laten uitgroeien tot een eigentijds stadsbos.