Staalcontrole aardbeving westzijde

De benodigde aanpassingen werden in 3D-model snel inzichtelijk gemaakt

Kunstwerk van Nikky Assmann in de parkeergarage

Deze wand is met een helling van 24,4 graden de scheefste dragende wand ter wereld

Forum Groningen: constructie als maatpak voor architectuur

16 december 2019, 14:41

Het vorige maand geopende Forum Groningen is zowel qua vorm als functie bijzonder. Dat is voor een groot deel te danken aan het integrale ontwerp voor het gebouw en diens constructie, vertelt hoofdconstructeur van het project Erwin ten Brincke (ABT) aan Architectenweb. De architecten en constructeurs hebben vanaf het begin in BIM gewerkt, waardoor beider wensen en eisen nauw op elkaar konden worden afgestemd. Bovendien vergemakkelijkte het de aanpassingen die tijdens de bouw gedaan moesten worden om het complex aardbevingsbestendig te maken.

Forum Groningen is een gebouw dat zijn weerga niet kent. Zeker in Nederland is geen pand van zo’n omvang en complexiteit te vinden waar architectuur en constructie zo nauw verweven zijn. Wellicht kent het Groningse cultuurpaleis zelfs in de hele wereld zijn gelijke niet, als je het Ten Brincke vraagt. “Ik heb het nagezocht, maar kon nergens zo’n gebouw vinden”, aldus de constructeur.

Hybride constructie
Het gebouw heeft een hybride constructie die in de basis bestaat uit dragende betonkernen aan de buitenkant en een web van stalen kolommen ertussen. De buitenwanden staan schots en scheef en ook de van de kolommen staat er niet een recht op zijn plek. Maar juist op deze manier fungeert de constructie als een maatpak voor de architectuur zoals NL Architects die voor zich zag.

“De constructie is zo ontworpen dat je verschillende pleinen met een eigen sfeer en identiteit krijgt, zoals is bepaald in het gebouwconcept”, zegt Ten Brincke. “Ook andere essentiële kenmerken als de route door het gebouw en het zicht op de omgeving worden versterkt door de constructie, denk aan het strategisch plaatsen van kolommen en gevelopeningen.”

In het interieur zijn de kolommen nauwelijks zichtbaar, waardoor het karakter van het atrium geheel bepaald wordt door de pleinen, roltrappen, het zicht op de omgeving en veel vrije ruimte. Zo hebben de ontwerpers het voor elkaar gekregen om de bezoekers ruimtelijke kwaliteit te bieden in een pand met een constructie waar je duizelig van wordt.

BIM
Het toverwoord - of eigenlijk een afkorting - in dit verhaal is BIM. Al in 2009 werd besloten om het project uit te werken in Revit. De werkmethodiek waarbij alle partijen digitaal werken aan hetzelfde model was destijds nog nieuw. “Het was in het begin even schrikken als iemand zei: ik schuif je kolom een eindje op”, beaamt Ten Brincke.

Uiteindelijk bleek BIM een uitkomst. Het was een snellere, flexibeler en vooral efficiëntere methode dan het traditionele ontwerp- en bouwproces. Er kon bovendien sneller worden geschakeld toen de Groningse aardbevingsproblematiek in 2015 zijn weerslag kreeg op het Forum; terwijl de bouw al in volle gang was, moest het complex ineens aardbevingsbestendig worden gemaakt.

Dat was een flinke klus, want de Groningse aardbevingen zijn schadelijker dan de Schaal van Richter doet vermoeden. “Die moet je dan ook niet als maatstaf nemen”, zegt Ten Brincke. “Volgens Richter kunnen ze wel licht zijn, maar de bevingen ontstaan in Groningen dichter onder de grond en zijn net zo schadelijk als een aardbeving in Turkije of Italië. Ze veroorzaken veel trilling.”

Er werden verschillende modellen onderzocht om het gebouw aardbevingsbestendig te maken, zoals een constructie toepassen waardoor het Forum buigzaam als een rietje zou worden. “We hebben er uiteindelijk voor gekozen om de constructie te versterken, zowel in het beton als het staal. Daardoor staat het gebouw nu muurvast boven de grond, ook als deze beeft.”

Wonder
Zo simpel als het klinkt, was het uiteraard niet. Vanwege de complexiteit van de constructie mag het zelfs een wonder genoemd worden dat het Forum aardbevingsbestendig is. “Als je de regels voor dit soort gebouwen volgt, dan dien je bijvoorbeeld gelijkmatige plattegronden te hanteren en staan alle kolommen in één lijn. Het Forum voldoet daar natuurlijk totaal niet aan.”

Bijkomend voordeel is wel dat de ontwerpers een bijzonder voorbeeld of misschien zelfs een nieuwe standaard hebben gecreëerd voor deze manier van bouwen. “Ik vind het dan ook leuk dat we eerst naar Nieuw-Zeeland gingen om advies in te winnen over aardbevingsbestendig bouwen en dat ze nu vanuit aardbevingsgevoelige landen naar Groningen komen om te kijken hoe wij het gedaan hebben”, besluit Ten Brincke.

Trefwoorden

groningen publiek gebouw nl architects forum groningen erwin ten brincke constructie abt bim

1	Vijf nominaties voor de prijs voor Architect van het Jaar 2025 maandag, 1 september
2	Woontoren De Vrijheid door Atelier Kempe Thill in Bajeskwartier opgeleverd maandag, 1 september
3	Verbouwd kantoorpand Breda weerspiegelt identiteit specialist in koelhuizen woensdag, 27 augustus
4	Architectenweb Sportzomer: Richard Proudley zet zijn hoofd ‘op stil’ tijdens krachttraining woensdag, 27 augustus
5	Chris Collaris benoemd tot partner bij i29 architects woensdag, 27 augustus

Gerelateerde nieuwsberichten

Uitbreiding voor kunstencentrum in Mechelen door dmvA

8 maart 2021

Team met NL Architects en JDS Architects presenteert ontwerp nieuwe huisvesting Europees Parlement

16 november 2022

Forum Groningen: een gebouw dat (niet) gezien mag worden

4 december 2019

Forum Groningen aan vooravond officiële opening

22 november 2019

Video: rondleiding Groninger Forum

1 maart 2019

Definitief ontwerp voor hotel oostwand Grote Markt

28 juni 2017

NAM betaalt 68 miljoen voor Groninger Forum

9 september 2015

Bevingen vertragen bouw Groninger Forum

12 februari 2015

Bouw Groninger Forum officieel van start gegaan

5 november 2012

BAM bouwt Groninger Forum

18 juni 2012

Dertig miljoen extra voor versterking scholen Groningen

19 december 2019

Forum Groningen trekt ruim 400.000 bezoekers in openingsmaand

6 januari 2020

Raad komt 'op zolder' in verbouwd stadhuis Groningen

19 februari 2020

Tijdelijk informatiecentrum verdwijnt van Groningse Grote Markt

9 maart 2020

Foyer De Oosterpoort vergroot met demontabele uitbreiding

7 mei 2020

Eerste editie Groninger Architectuurmaand gaat door

26 mei 2020

Beeldessay – van Groninger Museum tot Groninger Forum – 25 jaar architectuur

3 juli 2020

Genomineerden BNA Beste Gebouw van het Jaar 2020 bekend

4 september 2020

Groningen bouwt nieuwe wijk langs Eemskanaal

11 september 2020

33e editie Jaarboek Architectuur in Nederland gepresenteerd

22 september 2020

'Prijzen-hattrick' in thuisstad voor Forum Groningen

22 september 2020

Forum Groningen verkozen tot BNA Beste Gebouw van het Jaar

22 oktober 2020

Winnaars Dutch Design Awards 2020 bekend

26 oktober 2020

Forum Groningen is Publiek gebouw van het Jaar 2020

28 oktober 2020

NEXT en Koschuch ontwerpen nieuwbouw Vrijdag Groningen

27 mei 2021

NL Architects wint eerste prijs bij IBA'27-prijsvraag Stuttgart

9 juni 2022

Boeken verschenen over Forum Groningen en rechtbank Amsterdam

7 april 2023

Toon alles

Gerelateerde bedrijven

EPDM | Carlisle® Construction Materials BV

producent van RESITRIX® | HERTALAN® | SURE-WELD®TPO |HARDCAST®

NL Architects

Andere nieuwsberichten

'Vakantiewoonbuurt' Happy Days wint Gemma Smid Architectuurprijs Zoetermeer 2025

3 uur geleden

De vakjury kende het ruim 200 woningen omvattende project de hoogste eer toe, terwijl het publiek Happy Days samen met het tuinpaviljoen Zoete Aarde als gedeelde winnaar aanwees. De vakjury gaf het laatstgenoemde project een eervolle vermelding.

Open Kaart ontwerpt erf voor gebiedscoöperatie

Vandaag, 13:00

In de polder Nijbroek, vlak bij Deventer, zijn vier schuurwoningen rond een gedeeld erf gebouwd.

Jubileumeditie 25-jarig AFFR start met speelfilm The Great Arch

Vandaag, 11:30

AFFR breekt dit jaar met een traditie. In plaats van een documentaire opent het jubilerende Rotterdamse architectuurfilmfestival met een speelfilm.

Zeven biobased woningen op de plek van een voormalig tuincentrum

Vandaag, 10:22

Midden in een bouwblok in het zuiden van Nijmegen zijn zeven biobased woningen verrezen. De houten woningen zijn gebouwd op de plek van een voormalig tuincentrum, waarvan nog sporen zichtbaar zijn in het landschapsontwerp.

ING en Rabobank stoppen 200 miljoen euro in Nationaal Warmtefonds

Vandaag, 11:58

Het fonds verwacht dat de bijdrage 12.500 huishoudens helpt bij het energiezuiniger maken van hun woning. Met een lening kunnen ze bijvoorbeeld een warmtepomp aanschaffen of hun vloeren isoleren.