Jaaroverzicht 2009 - de belangrijkste prijzen
24 december 2009, 11:46
Er valt veel te winnen in de wereld van de architectuur. Ook dit jaar vielen talloze nationale en internationale architecten, gebouwen en projecten in de prijzen. Hier een overzicht van de belangrijkste onderscheidingen in 2009.
Bjarne Mastenbroek/SeARCH mag zich Architect van het Jaar 2009 noemen. Het bureau kreeg deze titel omdat het bureau in de optiek van de jury voortdurend zoekt naar nieuwe architectonische wegen, maar ook omdat het opdrachtgevers en vakgenoten op hun verantwoordelijkheid durft aan te spreken. De Architectenweb Publieksprijs ging naar FARO Architecten.
Grote prijzen
De Oeuvreprijs die het Fonds BKVB iedere twee jaar aan een architect uitreikt, werd in oktober van dit jaar toegekend aan architect Herman Zeinstra (1937), de medeoprichter van Atelier Zeinstra van der Pol, nu DOK architecten. Het juryrapport meldde dat “het oeuvre van Herman Zeinstra voortdurend in ontwikkeling blijft, omdat hij bij elke opgave weer vanaf het nulpunt begint in zijn streven naar de meest heldere oplossing. Ook zijn eerste ontwerpen uit de jaren ’70 hebben niets aan actualiteit verloren.”
De prijs voor de architectuurkritiek ging naar criticus Hans van Dijk vanwege de “heldere toon waarmee hij theorie en praktijk van de architectuur, nadrukkelijk geplaatst in hun historische context, op intelligente wijze met elkaar weet te verbinden”.
In 2009 werd ook weer de Rotterdam-Maaskantprijs voor Jonge Architecten uitgereikt. De winnaar van dit jaar was de Belgische architect Julien De Smedt. De 33-jarige Belg heeft op deze jonge leeftijd al een imposant aantal (internationale) projecten op zijn naam staan van hoge kwaliteit.
In zijn werk combineert hij ‘typologische innovatie en grootschaligheid met oog voor detail en een speciale, natuurlijke aandacht voor de gebruiker’. Volgens de jury steekt hij met deze resultaten ver boven zijn generatiegenoten uit en verdiende derhalve de ‘jonge’ Maaskantprijs.
De Prins Claus Prijs ging eveneens naar een buitenlandse architect. De relatief onbekende Colombiaan Simón Vélez heeft door zijn esthetische en technische vernieuwingen de mogelijkheden van bamboe als bouwmateriaal aanzienlijk vergroot. Hij kreeg de prijs kreeg vanwege zijn waardevolle bijdrage op het gebied van bouwtechnieken en zijn duurzame ontwerpen. Tevens is de prijs een erkenning voor zijn focus op de relatie tussen cultuur en natuur.
Interieurprijzen
In november werd MVRDV’s The Why Factory bekroond met de Lensvelt de Architect Interieurprijs. "Door de oranje tribune en de ultralichte maquette- en werktafels van ontwerper Richard Hutten, is een doelmatig werklandschap ontstaan". Verder prees de jury het goede opdrachtgeverschap en ziet de tribune als een goed voorbeeld van korte, maar krachtige ontwerptrajecten.”
Die andere vooraanstaande interieurprijs, de BNI-prijs, ging naar Marte van Maris en haar project Meet en Greet. Van Maris transformeerde een oud pakhuis in Den Haag tot een hostel en cultureel centrum en werd geprezen om de goede uitwerking van functiemenging in het gebouw, waarmee zij inspeelde op de actuele problematiek van de combinatie van werk en pleasure.
De Archiprix, de prijs voor het beste afstudeerplan, leverde twee winnaars op: Dingeman Deijs (Academie van Bouwkunst te Amsterdam) en Simone Pizzagalli (TU Delft). Deijs kreeg de prijs voor het project Uitgemergeld, dat een herbestemmingsvoorstel van een gebied behelsde.
Pizzagalli kreeg eveneens de eerste prijs voor haar project Space, Poetics and Voids, een plan waarmee ze verschillende posities verkent die een ontwerper binnen zijn vakgebied kan innemen en daarmee nieuwe perspectieven opent.
De Gouden Piramide, de rijksprijs voor inspirerend opdrachtgeverschap, ging naar De Dobbelman in Nijmegen, een herontwikkelingsproject uitgevoerd door Architectenbureau Marlies Rohmer. Eerder dit jaar kreeg De Dobbelman al de Architectuurprijs Nijmegen. Het fabriekspand van de voormalige zeepfabriek Dobbelman is omgebouwd tot een complex van woningen, zorgvoorzieningen en kleine bedrijven.
Het Amsterdamse project Westerdokseiland werd bekroond met de NEPROM-prijs voor Locatieontwikkeling. De jury was unaniem over de winnaar en sprak zijn waardering uit voor de uitstekende samenwerking tussen overheid en markt die tijdens dit project al ruim tien jaar standhoudt.
Arcitectenbureau Geurst & Schulze viel dit jaar maar liefst twee keer in de prijzen: niet alleen ontving het de Zuiderkerkprijs voor het project Collage in het Amsterdamse Bos en Lommer, maar ook de Rotterdamse Bouwkwaliteitsprijs voor het project Le Medi (in samenwerking met Korteknie Stuhlmacher Architecten) in Rotterdam.
BNA Gebouw van het jaar
Het Forensisch Psychiatrisch Centrum de Oostvaarderskliniek in Almere van Martien Jansen (studio M10) is in april van dit jaar uitgeroepen tot BNA Gebouw van het Jaar. Door de combinatie van glasconstructies en traliewerken wist de architect een traditioneel gesloten karakter van de tbs kliniek te voorkomen. De jury noemde het ‘een revolutionair en adembenemend sacraal ontwerp van hoge kwaliteit’.
De Nederlandse Bouwprijs ging onder andere naar het kantoorcomplex Westraven (Utrecht), ontworpen door architectenbureau cepezed en het nieuwe hoofdkantoor van de Informatie Beheer Groep en de Belastingdienst in Groningen dat ontwikkeld wordt door consortium DUO², waarvan UNStudio en Lodewijk Baljon deel uitmaken.
European Aluminium in Renovation Award voor energie-efficiëntie werd uitgereikt aan Frowijn de Roos Architecten voor hun project De Torenflat in Zeist.
De Benelux Aluminium in Renovatie Award 2009 is gegaan naar Villa Huybens Otten in Heren (België) en Las Palmas in Rotterdam. De gebouwen zijn respectievelijk gerenoveerd door Denef Mattelaer Oosters Architecten (DMOA) en Benthem Crouwel Architekten.
De Betonprijs werd in de categorie Beton en Samenleving gewonnen door Claus en Kaan Architecten met het Crematorium Heimolen.
Claus en Kaan Architecten mocht, samen met Stadsdeel Zuideramstel, ook de Amsterdamse Architectuur Prijs 2009 in ontvangst nemen. Zij kreeg de Gouden A.A.P. voor het project Stadsdeelwerf Zuideramstel. De jury was vooral de schoonheid en het raadselachtige van het gebouw opgevallen.
De prestigieuze Utrechtse architectuurprijs, De Rietveldprijs, werd toegekend aan Kantoorpark Papendorp van Wissing Stedebouw en Ruimtelijke Vormgeving en West 8. Voor de eerste keer bekroonde de jury van de Rietveldprijs een stedenbouwkundig plan.
Ideëenprijsvragen
Uit de inzendingen voor de Ymere Nai ideeënprijsvraag kwamen Open Frame van Elastik en Mat Studio en New York 5 van Stereo Architects als beste uit de bus. De opdracht behelsde een ontwerp te maken voor de Buiksloterham in Amsterdam waarbij de ontwerpers zich moesten laten inspireren door het Fort Amsterdam in New York. Liefst drie van de vijf Great Indoors Awards zijn dit jaar naar een Nederlandse inzending gegaan. OMA was de winnaar in de categorie ‘Show and Sell’ met het ontwerp Prada Transformer.
Bureau Ira Koers en Studio Roelof Mulder wonnen in de categorie ‘Serve & Facilitate’ met hun ontwerp voor de bibliotheek van Amsterdam en in de Categorie Concentrate & Collaborate won i29 Interior Architects met hun Recycled Office for Gummo. De ideeënprijsvraag voor het duurzaamheidscentrum op de afsluitdijk heeft twee winnaars opgeleverd. De gedeelde eerste prijs ging naar KOW (concept Bilinear) en Kraaijvanger•Urbis (Changing Perspectives). Building for Bouwkunde, de ideeenprijsvraag voor het nieuwe gebouw van de faculteit bouwkunde in Delft, heeft drie winnende ideeën opgeleverd: Amalgam (Laura Alvare zarchitecture, Nederland), GREEN-HOUSED CULTURE (Marc Bringer, Frankrijk) en A world without objects (Gijs Raggers architect, Nederland).
De jury vond amalgam het sterkste van alle ideeën voor een combinatie van een bestaand gebouw en een nieuwbouw. De visie creëert ‘een sterke architectonische identiteit, passend bij een internationaal gerenommeerde en innovatieve faculteit’. Ook de winnaars van de ontwerpprijsvraag voor de uitbreiding van de Hollandse Brug zijn dit jaar bekend geworden. Bureau voor Stedebouw en Architectuur Wim de Bruijn met de inzending ‘Dubbel NL’, Hans van Heeswijk Architecten met ‘Caterpillar’ en de combinatie Achterbosch Architectuur en Onix met ‘AAAA’ streken met de hoogste eer.
Internationale onderscheidingen
Ook internationaal werden dit jaar belangrijke prijzen uitgereikt. De Zwitserse architect Peter Zumthor sleepte dit jaar de hoogste onderscheiding in de architectuur in de wacht: de Pritzker Architecture Prize Laureate 2009.
Zumthors oeuvre is weliswaar van bescheiden omvang, maar ‘kwalitatief zeer hoogwaardig’. Thomas J. Pritzker, voorzitter van The Hyatt Foundation die de prijs uitreikt, noemde Zumthor een “meester-architect”, zijn werk is “gefocust, compromisloos en zeldzaam vastbesloten,” aldus de jury.
De koninklijke onderscheiding van het Royal Institute of British Architects (RIBA) de Royal Gold Medal, is in 2009 uitgereikt aan de Chinese architect I.M. Pei. De 92-jarige architect is vooral bekend van zijn glazen piramide voor het Louvre.
De RIBA Stirling Prize 2009 ging naar het door Richard Rogers ontworpen Maggie’s Centre in Londen, een kliniek voor kankerpatiënten.
Het American Institute of Architects deelde dit jaar prijzen uit aan twee Nederlandse architecten: Jo Coenen ontving de AIA Honorary Fellowship voor zijn ‘belangrijke bijdrage aan de maatschappij’ en Winy Maas kreeg het erelidmaatschap van het College of Fellows van het AIA voor zijn ‘uitzonderlijke bijdrage’ aan de architectuurpraktijk.
Het Noorse architectenbureau Snøhetta ging met de Mies van de Rohe Award aan de haal. Het ontwierp de Noorse Nationale Opera & Ballet in Oslo, dat het grootste culturele gebouw van Noorwegen is van de afgelopen zevenhonderd jaar.
Hieronder staat een overzicht van alle architectuurprijzen die afgelopen jaar op Architectenweb zijn gepubliceerd