Winnend ontwerp van Mulder Zonderland voor bezoekerscentrum Schwarzwald

31 maart 2022, 14:50

Mulder Zonderland heeft het winnend ontwerp gemaakt voor een informatie- en bezoekerscentrum in het Zuid-Duitse Todtnau. Het gebouw over de biosfeer Schwarzwald is zorgvuldig in het stadje ingepast en sluit met ecologische materiaalgebruik en duurzame oplossingen aan bij zijn onderwerp.

De erkenning in 2017 van het biosfeerreservaat in het Zwarte Woud als Unesco-biosfeergebied betekende dat de deelstaat Baden-Württemberg een nieuw bezoekers- en informatiecentrum moest realiseren. Voor het ontwerp schreef de deelstaat een competitie uit; deze maand werd het voorstel van Mulder Zonderland geselecteerd als winnaar.

Het architectenbureau heeft in het ontwerp gezocht naar een versterkende wisselwerking tussen traditionele bouwtechnieken, ecologische materialen en parametrische ontwerpmethoden, legt Mulder Zonderland uit. Volgens de jury weet het ontwerp “de biosfeer Schwarzwald ook in de architectuur tot uitdrukking te brengen, zonder de functionaliteit en rentabiliteit uit het oog te verliezen.”

Stedenbouwkundige inpassing
“Op eenvoudige en overtuigende wijze lukt het de ontwerpers de topografie en korrel van de omgeving te verwerken en te herinterpreteren, zodat het nieuwe biosfeercentrum een markante associatief van het Schwarzwald zou kunnen worden”, vervolgt de jury. De locatie voor het nieuwe informatie- en bezoekerscentrum ligt in het centrum van Todtnau, op het braakliggend terrein van een voormalige metaalfabriek.

Met een zorgvuldige inpassing van het gebouw zorgt Mulder Zonderland voor een gedeeltelijke voortzetting van de bestaande stedenbouwkundige structuur en deels een herstel van het vroegere straatbeeld met gesloten wanden langs de Freiburger Strasse. Zo ontstaat een driezijdige omarming van het Rathausplatz en daarmee een nieuw hart voor de wijk.

Cirkel
Het volume zelf is vormgegeven als en cirkelvormige extrusie van een archetypische Schwarzwald-woning. Factoren als de topografie, oriëntatie op de zon en het programma hebben de definitieve vorm bepaald. Zo is naar het zuiden een ver uitkragend en laaghangend dak ontstaan; aan de noordkant trekt het dak zich juist terug tot bijna aan de gevel.

Terwijl het gebouw aan de buitenzijde aansluiting zoekt bij de omringende bebouwing, kenmerkt de binnenzijde zich door een perfecte cirkel. Een bostuin vormt hier het opvallende oriëntatiepunt. Aan de oostzijde van het pand blijft de bestaande voor publiek toegankelijke verbinding tussen Rathausplatz en Freiburger Strasse behouden, legt Mulder Zonderland uit.

Inpassing programma
Het programma is helder over het gebouw verdeeld. Via de hoofdentree aan de Rathausplatz, de foyer, bereikt de bezoeker het hart van het gebouw. Voorts liggen op de begane grond een winkel, een flexibel indeelbare ontmoetings- en educatieruimte en diverse nevenruimten. Via het auditorium aan de oostzijde van de foyer is de expositieruimte op de eerste verdieping te bereiken.

Tevens is er een restaurant, dat een tweede, eigen ingang aan de Freiburger Straße heeft. Het restaurant en het bijbehorende terras liggen direct in de binnentuin en hebben een riant uitzicht over de Hasenhorn en de omliggende bergen, vertellen de architecten. De kantoren en technische ruimten bevinden zich op de tweede verdieping.

Royale trappen en hellingbanen zorgen in het gebouw voor vloeiende – en ook barrièrevrije – overgangen tussen de verschillende functies en lossen tegelijkertiid speels het hoogteverschil tussen de niveaus van de Rathausplatz en de Freiburger Straße op. Via de binnentuin loopt een tweede route, die de receptie en het restaurantgedeelte verbindt.

Interactieve houtwand
Via de ruime foyer annex receptie en het auditorium bereikt de bezoeker de centrale cirkelvormige arcade op de eerste verdieping. De arcade is een belangrijk ruimtelijk element, legt het architectenbureau uit; ze fungeert als hoofdentree tot de ruimten voor tijdelijke exposities, maar zelf als permanente, interactieve tentoonstellingsruimte.

Daartoe zal de arcade een vijftig meter lange mediamuur van ‘augmented wood’ krijgen: een nieuw type houten oppervlak waarachter ‘touch sensitive’ knoppen en schermen zichtbaar zijn. Wanneer de muur niet in gebruik is, gaat hij subtiel op in de ecologische materialen van de rest van het gebouw.

Materiaalgebruik en technieken
Voor de constructie van het gebouw stelt Mulder Zonderland een hybride van hout en cementarm (klimaatvriendelijker) beton voor. Gewapend beton wordt met name gebruikt voor stabiliteit en waar het gebouw de bodem raakt. Voorts wordt de constructie vooral uit CLT opgebouwd. Ook worden leemwanden toegepast. Met het verdere gebruik van hout en natuursteen sluit het architectenbureau aan bij de regionale bouwtraditie.

De ruimten worden verwarmd door vloerverwarming, aangesloten op een aardwarmtepomp. Actieve koeling is volgens de architecten niet nodig. Een geoptimaliseerde gebouwschil draagt bij aan minimalisering van de energiekosten. De daken die uitkijken op de binnenplaats worden voorzien van PV-pannen.

De PV-systemen voorzien in de energiebehoefte voor onder andere de warmtepompen, laadpalen en algemene verlichting. Overtollig opgewekte energie wordt opgeslagen voor benutting in de avonduren.

Trefwoorden

mulder zonderland hybride constructie duitsland duurzaamheid todtnau biosfeer informatiecentrum zwarte woud bezoekerscentrum museum

1	Nominaties Schoolgebouw van het Jaar 2025 bekend woensdag, 17 september
2	Gebouw met appartementen van houten modules in Buiksloterham opgeleverd maandag, 15 september
3	JKMM Architects wint prijsvraag voor nieuw architectuur- en designmuseum Helsinki vrijdag, 12 september
4	Rijksmonumentaal tankstation Groningen getransformeerd tot Dudok aan het Diep dinsdag, 16 september
5	Architectenweb symposium: klein maar fijn wonen? dinsdag, 16 september

Gerelateerde nieuwsberichten

Studio Nauta, Joost Emmerik en Mulder Zonderland ontwerpen woonwijk op en rond oude bunker in Gouda

6 november 2023

Studio Nauta en Mulder Zonderland winnen prijsvraag biobased bouwen Zwolle

7 juli 2023

Mulder Zonderland wint Zwitserse competitie met flexibel en duurzaam kantoorgebouw

3 oktober 2024

Bedrijfsgebouw Lab02 in Zuid-Duitsland van Mulder Zonderland opgeleverd

14 januari

Mulder Zonderland ontwerpt berghut in Zwitserse Alpen

3 juli

Bouw bedrijfspand door Mulder Zonderland in Lörrach van start

15 februari 2022

Mulder Zonderland wint opdracht renovatie en uitbreiding Duitse kerk

5 februari 2021

Natuurcentrum op Texel vormt 'nest' in landschap zeepolder

14 oktober 2021

Nieuwe entree Werelderfgoed Kinderdijk: waagstuk voor jonge architecten

10 oktober 2019

Studio MAKS maakt winnend ontwerp bezoekerscentrum IST Austria

25 maart 2019

AIT Award voor bezoekerscentrum Park Vijversburg

27 maart 2018

Bezoekerscentrum Apple Park geopend

27 november 2017

karres+brands ontwerpt entreegebied Huis van Weldadigheid

13 november 2017

Museum en bezoekerscentrum grot Lascaux geopend

3 april 2017

Archeologisch publiekscentrum onder Domplein geopend

4 juni 2014

Bezoekerscentrum Stonehenge opent deuren

17 december 2013

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Inside Outside, Arons en Gelauff en Office Raumplan winnen tender Strandeiland

Gisteren, 15:13

Een samenwerkingsverband met Inside Outside, Arons en Gelauff architecten en Office Raumplan heeft een tender voor 190 woningen en een ‘buurthub’ op het Strandeiland IJburg in Amsterdam gewonnen.

Expositie in Museum Het Schip belicht vrouwen van de Amsterdamse School

Gisteren, 10:48

De expositie 'Ongekend talent: Vrouwen van de Amsterdamse School' belicht de gevarieerde oeuvres van onder meer architect Margaret Kropholler en beeldhouwer Louise Beijerman, en schenkt aandacht aan de onstuimige wereld waarin deze ontstonden.

Woonwerk Architecten breidt natuurbelevingscentrum uit

Gisteren, 09:50

Het bestaande gebouw aan de rand van de Oostvaardersplassen in Almere werd uitgebreid, gerenoveerd en deels herontworpen om het groeiende aantal bezoekers op te kunnen vangen.

Britse architect Nicholas Grimshaw (85) overleden

17 september, 10:47

Grimshaw is met name bekend van publieke gebouwen en grootschalige infrastructuurprojecten. In Nederland ontwierp hij het bekroonde station Amsterdam Bijlmer Arena (2007) en de Enneüs Heermabrug (2001) in de hoofdstad.

Kabinet koerst op moderne verzorgingshuizen voor ouderen

Gisteren, 13:48

Voor ouderen die niet meer zelfstandig thuis kunnen of willen wonen, maar nog te goed zijn voor verblijf in een verpleeghuis, kan een nieuwe woonvorm komen.

NVM: aandeel buitenlandse kopers op huizenmarkt in vijf jaar verdubbeld

Gisteren, 11:44

Zij kopen nu vaker een woning dan dat zij huren, vanwege de hoge huren en het krappe aanbod.

Netbeheerders lanceren internationale oproep voor verzwaring stroomnet

17 september, 1:28

Het initiatief komt in de vorm van een challenge met de naam LV-NExT.

Vincent Luyendijk verzorgt keynote bij kick-offbijeenkomst Eo Wijersprijsvraag

17 september, 11:55

Op vrijdag 10 oktober vindt in evenementencentrum Papendal in Arnhem de kick-offbijeenkomst voor de dertiende editie van de Eo Wijersprijsvraag plaats.