De Erelijst van Gevallenen 1940-1945

De beschadigde gouden ondergrond van de Erelijst

De Erelijst van Gevallenen 1940-1945

De beschadigde gouden ondergrond van de Erelijst

‘Veiligheidsdoctrine brengt renovatie Binnenhof schade toe’

10 mei 2019, 11:37

Aanstaande dinsdag wordt in de Tweede Kamer gestemd over moties om de plannen voor de renovatie van het Binnenhof openbaar te maken. Het zou het kabinet sieren om deze moties versneld tot uitvoering te brengen, stelt architect Kees van der Hoeven in een ingezonden stuk. De veiligheidsdoctrine brengt het toekomstige resultaat nu al schade toe, meent hij.

Vorige week op 4 mei vond de jaarlijkse herdenking plaats bij de Erelijst voor de Gevallenen in de Tweede Wereldoorlog. De beide Kamervoorzitters en premier Rutte legden kransen bij het bescheiden monument in de oude hal van de Tweede Kamer.

Dat monument uit 1960 is een ontwerp van architect Aldo van Eyck (1918-1999) en is gehouwen uit één blok basaltlava met daarin een uitsparing, bekleed met zuiver goud. Daarin ligt een boek met bladen van handgeschept papier. Elke bladzijde bevat twaalf gecalligrafeerde namen uit de lijst van 18.000 gesneuvelde militairen en verzetstrijders.

De Erelijst verwierf nationale bekendheid, vooral omdat een Kamerbode dagelijks één bladzijde omslaat, zodat elk van die namen op een specifieke dag bovenop zal liggen. Vanuit het hele land wordt gebeld om te informeren wanneer de precieze bladzijde met de gesneuvelde nazaat van een familie zichtbaar wordt, zodat ze op die dag naar Den Haag kunnen reizen voor hun persoonlijke herdenking met een eigen fotomoment.

In de jaren tachtig van de vorige eeuw werd de huisvesting van de Tweede Kamer uitgebreid met nieuwbouw naar ontwerp van architect Pi de Bruijn. Toen de renovatie van de oudbouw aan de orde kwam, werd ik als architect bij de Rijksgebouwendienst gevraagd om Aldo van Eyck telefonisch te informeren over de tijdelijke verplaatsing van ‘zijn’ monument naar de hal van het nieuwe gebouw. Het werd een intens gesprek. Hij vertelde me dat het boek inmiddels was afgeschermd met een transparante perspex kap. Het gebeurde vaker dat familieleden een dag te vroeg of te laat kwamen en dan zelf gingen bladeren in het kwetsbare boek. Die perspex kap is later voorzien van metalen hoekjes aan de onderzijde, zodat ‘clandestien’ optillen een beveiligingsalarm activeert.

Van Eyck in ons gesprek: “Van der Hoeven, ik heb regelmatig slapeloze nachten als ik denk aan de krassen die de metalen hoekjes maken in die zuiver gouden ondergrond…”, maar hij ging vanzelfsprekend akkoord met de tijdelijke nieuwe locatie. Kortgeleden bezocht ik de Erelijst met mijn broer, omdat ook een oom van ons in de lijst voorkomt. Uiteraard keek ik speciaal naar die kap en het onderliggende edelmetaal. Die aanblik was schokkend; het goud is daar door jarenlang gekras inderdaad bijna geheel versleten.

Dit voorbeeld toont glashelder aan hoe schadelijk de gevolgen kunnen zijn van de vaak goedbedoelde acties van de overheid om met allerlei vormen van beveiliging problemen te voorkomen. Nu er weer een renovatie van de gebouwen rond het Binnenhof op stapel staat is dat thema veiligheid opnieuw aan de orde. De plannen voor de vijf jaar durende en een half miljard kostende verbouwing zijn al ver gevorderd, maar worden tot nu ‘vanuit veiligheidsoverwegingen’ volstrekt geheim gehouden. Af en toe lekken er berichten als los zand naar de pers en wordt er nadien in wandelgangen gegniffeld over een enkele uit zijn verband gerukte gedachte van een architect of de Rijksbouwmeester.

Helaas hebben de verantwoordelijken (nog) niet in de gaten dat die volstrekt onnodige veiligheidsdoctrine nú al ernstige schade toebrengt aan het toekomstige resultaat én aan de leden van het uitgebreide en deskundige team van ontwerpers dat aan dit project werkt. Onder druk van de steeds luidere roep in de pers om openbaarheid, komen nu echter ook de Tweede Kamerleden in het geweer. Komende dinsdagmiddag wordt er gestemd over een waaier aan moties die eind april door enkele leden van de Commissie van Binnenlandse Zaken over het omvangrijke Binnenhofproject werden ingediend.

Het zou het kabinet sieren om de daar gesteunde moties, waaronder een enkele die om maximale openbaarheid van de plannen vraagt, versneld tot uitvoering te brengen. Ik meen dat ook verantwoordelijk staatssecretaris Raymond Knops inmiddels met de geheimhoudingsplicht in zijn maag zit, hij publiceerde immers al de namen van álle twaalf architecten die zich hebben verbonden aan de respectievelijke onderdelen van het project. Zij vormen samen met Rijksbouwmeester Floris Alkemade tevens de fine fleur van de Nederlandse architecten, niet in de laatste plaats vanwege hun grote deskundigheid en ervaring in de zorgvuldige omgang met ons historisch erfgoed.

We moeten voorkomen dat hun reputatie niet nu al door onwetenden wordt bekrast. Wij allen hebben er recht op om de toekomst van ons eigen Binnenhof te kennen, over de inhoud te debatteren en straks hopelijk ook een onbeschadigd draagvlak te bieden.

Trefwoorden

renovatie binnenhof kees van der hoeven

1	Inbo publiceert handleiding voor bouwen met CLT dinsdag, 19 januari
2	Flux presenteert plan met landschapspark voor metropoolregio Utrecht maandag, 18 januari
3	Woonbuurtje op plek voormalig zwembad in Capelle donderdag, 21 januari
4	Nieuwe gezichten: Unknown Architects donderdag, 21 januari
5	Groningse Oosterpark-projecten van KAW illustreren 'wijkvernieuwing 3.0' woensdag, 20 januari

Gerelateerde nieuwsberichten

Contract met OMA bij Binnenhof afgekocht voor 2,7 miljoen euro

Ellen van Loon verdedigt haar ontwerp voor het Binnenhof in de media

‘Pi de Bruijn had vanaf het begin betrokken moeten worden bij de vernieuwing van het Binnenhof’

Geen renovatie Ridderzaal vanwege vertraging renovatie Binnenhof

‘Kruidenier Knops durft niets extra’s te vragen voor renovatie Ridderzaal’

'Arib houdt verhuizing naar tijdelijke Tweede Kamer af'

Adopteer een leek

Staatssecretaris maakt alle architecten Binnenhof bekend

Hans van der Heijden in De Volkrant: Baudet heeft een punt

Binnenhof: Rijksbouwmeester verwijt zichzelf gebrek aan communicatie

Het Timmermansoog: Acceptatie

Joost Ector: 'We vinden het moeilijk om geld aan onszelf uit te geven'

Het bijna-gelijk van Baudet

Onrust over hogere kosten renovatie Binnenhof

AD: Architect Binnenhof aan de kant gezet

Rijk en Kamer ruziën over rekening renovatie Binnenhof

Dank voor het compliment, maar wij van XOOMlab willen geen sterarchitect zijn

Pechtold over renovatie Binnenhof: je mag ook trots zijn

Minder geheimhouding over renovatie Binnenhof

Pechtold gaat renovatie Binnenhof begeleiden

Rijk breekt met Ellen van Loon als architect renovatie Tweede Kamer

Kabinet keert terug naar oorlogshoofdkwartier

Andere nieuwsberichten

Utrecht wordt 'tienminutenstad' met vier nieuwe centra

22 januari, 1:13

Dat staat in de ruimtelijke strategie voor 2040 (RSU 2040) die het bestuur van de Domstad vrijdag heeft gepresenteerd.

Energieneutrale nieuwbouw voor Wilhelminaschool Woerden

22 januari, 11:57

Op de bestaande locatie van de basisschool aan de rand van het centrum komt een energieneutraal gebouw waarin ook kinderopvangorganisatie Kind & Co een plek krijgt. Arcom architectuur + bouwmanagement is verantwoordelijk voor het ontwerp.

Intentieovereenkomst voor nieuw gebouw naast hoofdkantoor ING

22 januari, 10:28

Kantorenbelegger NSI en de gemeente Amsterdam hebben een intentieovereenkomst getekend voor de realisatie van kantoorgebouw Laanderpoort in Amsterdam-Zuidoost. Paul de Ruiter Architects heeft het complex ontworpen.

Medeoprichters Space Encounters starten nieuw bureau: Beyond Space

22 januari, 9:04

Stijn de Weerd en Remi Versteeg, medeoprichters van Space Encounters, zijn een nieuw bureau gestart. Met Beyond Space wil het duo zich meer richten op het snijvlak van kunst, architectuur, interieur en productontwerp.

Video + foto's: afbouw Floating Office Rotterdam

22 januari, 2:40

Powerhouse Company, de architect van het FOR, heeft een video gedeeld van de recente ontwikkelingen op de bouwplaats.

Huizenprijzen in 2020 met bijna acht procent gestegen

22 januari, 9:42

Dat komt naar voren uit onderzoek van het CBS en het Kadaster.

Studie naar hyperloop voor vracht tussen Amsterdam en Rotterdam

21 januari, 4:26

De route kan een eerste stap zijn in de opbouw van een Europees netwerk.

TNO: bouwen in hout veel gunstiger voor klimaat dan aangenomen

21 januari, 10:55

Gebruik van hout in de bouw is aanmerkelijk gunstiger voor het klimaat dan op basis van de huidige Milieu Prestatie Gebouwen (MPG)-systematiek wordt aangenomen.