De Erelijst van Gevallenen 1940-1945

De beschadigde gouden ondergrond van de Erelijst

Kees van der Hoeven

De Erelijst van Gevallenen 1940-1945

De beschadigde gouden ondergrond van de Erelijst

Kees van der Hoeven

‘Veiligheidsdoctrine brengt renovatie Binnenhof schade toe’

10 mei, 11:37

Aanstaande dinsdag wordt in de Tweede Kamer gestemd over moties om de plannen voor de renovatie van het Binnenhof openbaar te maken. Het zou het kabinet sieren om deze moties versneld tot uitvoering te brengen, stelt architect Kees van der Hoeven in een ingezonden stuk. De veiligheidsdoctrine brengt het toekomstige resultaat nu al schade toe, meent hij.

Tekst: Kees van der Hoeven

Vorige week op 4 mei vond de jaarlijkse herdenking plaats bij de Erelijst voor de Gevallenen in de Tweede Wereldoorlog. De beide Kamervoorzitters en premier Rutte legden kransen bij het bescheiden monument in de oude hal van de Tweede Kamer.

Dat monument uit 1960 is een ontwerp van architect Aldo van Eyck (1918-1999) en is gehouwen uit één blok basaltlava met daarin een uitsparing, bekleed met zuiver goud. Daarin ligt een boek met bladen van handgeschept papier. Elke bladzijde bevat twaalf gecalligrafeerde namen uit de lijst van 18.000 gesneuvelde militairen en verzetstrijders.

De Erelijst verwierf nationale bekendheid, vooral omdat een Kamerbode dagelijks één bladzijde omslaat, zodat elk van die namen op een specifieke dag bovenop zal liggen. Vanuit het hele land wordt gebeld om te informeren wanneer de precieze bladzijde met de gesneuvelde nazaat van een familie zichtbaar wordt, zodat ze op die dag naar Den Haag kunnen reizen voor hun persoonlijke herdenking met een eigen fotomoment.

In de jaren tachtig van de vorige eeuw werd de huisvesting van de Tweede Kamer uitgebreid met nieuwbouw naar ontwerp van architect Pi de Bruijn. Toen de renovatie van de oudbouw aan de orde kwam, werd ik als architect bij de Rijksgebouwendienst gevraagd om Aldo van Eyck telefonisch te informeren over de tijdelijke verplaatsing van ‘zijn’ monument naar de hal van het nieuwe gebouw. Het werd een intens gesprek. Hij vertelde me dat het boek inmiddels was afgeschermd met een transparante perspex kap. Het gebeurde vaker dat familieleden een dag te vroeg of te laat kwamen en dan zelf gingen bladeren in het kwetsbare boek. Die perspex kap is later voorzien van metalen hoekjes aan de onderzijde, zodat ‘clandestien’ optillen een beveiligingsalarm activeert.

Van Eyck in ons gesprek: “Van der Hoeven, ik heb regelmatig slapeloze nachten als ik denk aan de krassen die de metalen hoekjes maken in die zuiver gouden ondergrond…”, maar hij ging vanzelfsprekend akkoord met de tijdelijke nieuwe locatie. Kortgeleden bezocht ik de Erelijst met mijn broer, omdat ook een oom van ons in de lijst voorkomt. Uiteraard keek ik speciaal naar die kap en het onderliggende edelmetaal. Die aanblik was schokkend; het goud is daar door jarenlang gekras inderdaad bijna geheel versleten.

Dit voorbeeld toont glashelder aan hoe schadelijk de gevolgen kunnen zijn van de vaak goedbedoelde acties van de overheid om met allerlei vormen van beveiliging problemen te voorkomen. Nu er weer een renovatie van de gebouwen rond het Binnenhof op stapel staat is dat thema veiligheid opnieuw aan de orde. De plannen voor de vijf jaar durende en een half miljard kostende verbouwing zijn al ver gevorderd, maar worden tot nu ‘vanuit veiligheidsoverwegingen’ volstrekt geheim gehouden. Af en toe lekken er berichten als los zand naar de pers en wordt er nadien in wandelgangen gegniffeld over een enkele uit zijn verband gerukte gedachte van een architect of de Rijksbouwmeester.

Helaas hebben de verantwoordelijken (nog) niet in de gaten dat die volstrekt onnodige veiligheidsdoctrine nú al ernstige schade toebrengt aan het toekomstige resultaat én aan de leden van het uitgebreide en deskundige team van ontwerpers dat aan dit project werkt. Onder druk van de steeds luidere roep in de pers om openbaarheid, komen nu echter ook de Tweede Kamerleden in het geweer. Komende dinsdagmiddag wordt er gestemd over een waaier aan moties die eind april door enkele leden van de Commissie van Binnenlandse Zaken over het omvangrijke Binnenhofproject werden ingediend.

Het zou het kabinet sieren om de daar gesteunde moties, waaronder een enkele die om maximale openbaarheid van de plannen vraagt, versneld tot uitvoering te brengen. Ik meen dat ook verantwoordelijk staatssecretaris Raymond Knops inmiddels met de geheimhoudingsplicht in zijn maag zit, hij publiceerde immers al de namen van álle twaalf architecten die zich hebben verbonden aan de respectievelijke onderdelen van het project. Zij vormen samen met Rijksbouwmeester Floris Alkemade tevens de fine fleur van de Nederlandse architecten, niet in de laatste plaats vanwege hun grote deskundigheid en ervaring in de zorgvuldige omgang met ons historisch erfgoed.

We moeten voorkomen dat hun reputatie niet nu al door onwetenden wordt bekrast. Wij allen hebben er recht op om de toekomst van ons eigen Binnenhof te kennen, over de inhoud te debatteren en straks hopelijk ook een onbeschadigd draagvlak te bieden.

Trefwoorden

renovatie binnenhof kees van der hoeven

1	Nominaties ‘Schoolgebouw van het Jaar 2019’ bekend woensdag, 18 september
2	Definitief ontwerp stadion Feyenoord gepresenteerd vrijdag, 20 september
3	De woningnood vraagt om meer dan alleen woningen dinsdag, 17 september
4	MVRDV en buurtbewoners presenteren visie op herstel Haagse grachtengordel donderdag, 19 september
5	Gedaanteverandering galerijflats met 3D-geprinte balkons donderdag, 19 september

Gerelateerde nieuwsberichten

Contract met OMA bij Binnenhof afgekocht voor 2,7 miljoen euro

Ellen van Loon verdedigt haar ontwerp voor het Binnenhof in de media

Adopteer een leek

Staatssecretaris maakt alle architecten Binnenhof bekend

Hans van der Heijden in De Volkrant: Baudet heeft een punt

Binnenhof: Rijksbouwmeester verwijt zichzelf gebrek aan communicatie

Het Timmermansoog: Acceptatie

Joost Ector: 'We vinden het moeilijk om geld aan onszelf uit te geven'

Het bijna-gelijk van Baudet

Onrust over hogere kosten renovatie Binnenhof

AD: Architect Binnenhof aan de kant gezet

Rijk en Kamer ruziën over rekening renovatie Binnenhof

Dank voor het compliment, maar wij van XOOMlab willen geen sterarchitect zijn

Minder geheimhouding over renovatie Binnenhof

Pechtold gaat renovatie Binnenhof begeleiden

Rijk breekt met Ellen van Loon als architect renovatie Tweede Kamer

Kabinet keert terug naar oorlogshoofdkwartier

Andere nieuwsberichten

cepezed realiseert natuurinclusieve nieuwbouw op campus TU Delft

1 uur geleden

Op het zuidelijke deel van de TU Delft Campus start volgende maand de bouw van het nieuwe, natuurinclusieve hoofdkantoor voor Oldelft Ultrasound.

Nieuw multifunctioneel complex langs A10 Zuidas

2 uur geleden

Een team met onder meer MVSA Architects, VMX Architects en Delva Landscape Architects heeft de tender voor een multifunctioneel complex aan de Zuidas in Amsterdam gewonnen.

Gmp wint competitie voor modernisering staatsbibliotheek in Berlijn

3 uur geleden

Volgens de jury weet gmp zowel recht te doen aan het originele ontwerp van Hans Scharoun als aan de eisen van een open bibliotheek voor de 21e eeuw.

Happel Cornelisse Verhoeven Architecten – genomineerd voor prijs Architect van het Jaar 2019

3 uur geleden

Dit voorjaar werd de nu al veel bejubelde renovatie en uitbreiding van Museum De Lakenhal voltooid, dat het bureau samen met Julian Harrap Architects ontwierp.