Zomerserie (7): Architect in... Portugal

14 augustus 2014, 15:36

Deze zomer interviewt Architectenweb een aantal Nederlandse architecten die zijn vertrokken naar het buitenland. Waarom hebben ze deze stap gezet, welke verschillen met werken in Nederland komen ze tegen en wat is hun toekomstperspectief? In deze zevende aflevering een gesprek met Rik den Heijer, die samen met zijn vrouw Carolina Sumares een bureau runt op het Portugese eiland Madeira. “We moeten soms dagelijks naar de bouwplaats om te controleren wat ze doen.”

Hoe is jullie bureau georganiseerd?
"Studiodois is een klein bureau. Meestal zijn we met z'n tweeën, soms hebben we hulp van een stagiair. We werken beide aan de verschillende opdrachten, maar voor elk project kiezen we één van de partners die hoofdverantwoordelijk is. Meestal doet Carolina de communicatie met de Portugese opdrachtgevers, aannemers en instanties. Ik ben de contactpersoon voor de buitenlandse opdrachtgevers.

Voor een Madeireens bureau zijn we vrij strak georganiseerd, eigenlijk zoals we gewend waren in Nederland. We houden ons aan afspraken, maken verslagen van gesprekken en hebben onze administratie op orde. De contacten zijn wel veel losser en minder zakelijk dan in Nederland. We zitten in het meer rurale deel van het eiland, waar iedereen elkaar kent. Het ene moment heb je een moeilijk gesprek met iemand over de begroting, het andere moment zit je in je zwembroek samen een biertje aan het strand te drinken."

Aan wat voor opdrachten werk je?
"Tot nu toe deden we hoofdzakelijk internationale prijsvragen en lokale residentiële projecten. In het begin ging het vooral om verbouwingen, momenteel werken we ook aan een aantal vrijstaande woningen. We merken dat we worden gevraagd voor projecten omdat we soms voor Madeireense begrippen ietwat onorthodoxe ontwerpbeslissingen nemen, wat mede door onze internationale ervaring is ingegeven. Voor opdrachtgevers van hier is het leuk om ‘iets aparts’ te krijgen, buitenlandse opdrachtgevers vinden het prettig een architect te spreken die hen snapt. Voor ons netwerk helpt het ook dat Carolina van hier komt, dat geeft mensen toch wat meer vertrouwen.

Helaas worden architecten hier minder gewaardeerd dan in Nederland. Veel mensen weten nauwelijks wat een architect doet en zien het betrekken van een architect bij een project als een overbodige luxe of administratieve noodzaak. Kleinschalige projecten worden bedacht door een aannemer of de opdrachtgever zelf, ondertekend door een willekeurige architect voor de bouwvergunning en vervolgens is er geen (esthetische) controle op wat er uiteindelijk wordt gebouwd. Wij doen hier uiteraard niet aan mee en proberen alleen projecten te doen waar we van het begin tot het eind aan kunnen werken."

Hoe ben je op Madeira terechtgekomen?
"Carolina en ik hebben elkaar leren kennen toen we bij hetzelfde bureau in Nederland werkten. Toen ik mijn baan verloor vanwege de recessie, besloten we dat het een goede aanleiding was om naar het buitenland te gaan. Niet omdat ik er geen vertrouwen in had dat het in Nederland nog zou lukken, maar vooral omdat het ons leuk leek. Eerst hebben we kort geprobeerd in Japan aan de slag te gaan, daarna hebben we ruim een jaar met veel plezier in São Paulo gewerkt.

We vonden echter dat het beter was om in ieder geval dicht bij één van de families te gaan wonen. We hadden toen al een opdracht in Madeira en bedachten dat de kans dat we een opdracht voor bijvoorbeeld een villa kregen hier groter was dan in Nederland. In Nederland en Brazilië hebben we vooral gewerkt aan publieke gebouwen, scholen en seriematige woningbouw. Wij vinden het op dit moment interessant om privéwoningen te maken en heel persoonlijk met de opdrachtgevers om te gaan."

Wat is typerend voor werken op Madeira?
"In onze rurale werkomgeving heeft een tekening niet zoveel betekenis. We werken soms met aannemers die geen tekeningen kunnen lezen en door sommige bouwers wordt een tekening slechts als een ‘startpunt’ gezien. We moeten vaak bijna dagelijks langs de bouwplaats om te controleren wat ze aan het doen zijn, anders maken ze wat ze zelf mooi lijkt. Bijvoorbeeld omdat ze ons voorstel niets vinden of het gewoon niet snappen.

Het gebeurt ook dat we onze tekeningen onder een hoop zooi in een hoekje vinden, en dat de timmerman rondloopt met een 3D-model dat we ter illustratie voor de opdrachtgever hadden gemaakt. Tegelijkertijd is het fantastisch dat hier nog ontzettend veel projectspecifiek en met de hand kan worden gedaan. Er is nauwelijks sprake van standaardisatie of prefabricatie van bouwmaterialen en zolang je geduld en tijd kunt opbrengen om uit te leggen hoe je iets wilt hebben, kunnen ze het maken."

Portugal heeft het economisch een stuk zwaarder dan Nederland. Is dat voelbaar op Madeira of is de situatie er toch heel anders?
"De slechte economische situatie in het land is hier goed te merken. Veel mensen emigreren en er zijn veel (bouw)bedrijven die zo goed als failliet zijn. Niet zelden komt dit doordat ze laat of helemaal niet door de overheid worden betaald voor werk dat ze al hebben uitgevoerd. Sommige aannemers krijgen geen materialen meer geleverd vanwege achterstallige betalingen, zodat de opdrachtgever dit direct moet bestellen bij de leverancier. Er worden in Madeira nauwelijks nog publieke werken gebouwd, maar gelukkig voor ons zijn er nog steeds mensen die hun eigen (vakantie)huis kunnen laten bouwen."

Zou je Madeira aanraden bij Nederlandse architecten?
"Hoewel het voor ons vooralsnog goed heeft uitgepakt, denk ik niet dat het reëel is om als Nederlandse architect nu naar Portugal of Madeira te verhuizen in de verwachting dat het makkelijker is om er een baan te vinden dan in Nederland. Daarnaast wordt er hier wat argwanend naar Nederlandse architectuur gekeken, die vaak uitbundiger is dan de ingetogen, wat conservatievere Portugese architectuur. Maar mocht je de kans hebben om tegen een redelijk salaris hier aan de slag te kunnen, zou ik dat zeker doen."

Denk je ooit weer terug te willen naar Nederland?
"Ik weet niet of ik ooit terug naar Nederland ga, maar ik heb nu geen intentie om hier weg te gaan. Het bevalt me goed hier. Er zijn wel dingen die ik mis, zoals mijn familie, fietsen en het (multi)culturele karakter van Rotterdam, maar de kwaliteit van leven die ik hier heb maakt een hoop goed. Zolang ik hier kan werken aan interessante projecten en de mogelijkheid heb af en toe naar Nederland of een grote stad op vakantie te gaan, zie ik geen reden om Madeira te verlaten."

Trefwoorden

studiodois portugal zomerserie rik den heijer madeira

1	De knik maakt het verschil in woontoren The Muse maandag, 26 oktober
2	Amsterdam schrijft eerste tender uit voor kavel in Sluisbuurt vrijdag, 23 oktober
3	Forum Groningen verkozen tot BNA Beste Gebouw van het Jaar donderdag, 22 oktober
4	Een recept voor minder klein wonen dinsdag, 27 oktober
5	Zecc uitgeroepen tot Architect van het Jaar 2020 woensdag, 28 oktober

Gerelateerde nieuwsberichten

Zomerserie (8): Architect in... Engeland

Zomerserie (9): Architect in... Zwitserland

Zomerserie (10): Architect in… Oman

Nieuwe zomerserie: Ruimte voor iets anders

Studio Dois levert villa in Funchal op

Meld je aan voor de Architectenweb zomerserie ‘Offline’

Zomerserie (1): Architect in... Turkije

Zomerserie (5): Architect in... Australië

Zomerserie (6): Architect in... Panama

Zomerserie (2): Architect in... Brazilië

Zomerserie (3): Architect in... China

Zomerserie (4): Architect in... Duitsland

Nieuwe zomerserie: Architect in het buitenland

Andere nieuwsberichten

Atelier Kempe Thill wint prijsvraag Duitse gezondheidscampus

2 uur geleden

Het plan behelst onder meer een revalidatiekliniek, verzorgingstehuis en honderd zorgwoningen.

Zecc uitgeroepen tot Architect van het Jaar 2020

4 uur geleden

Zecc kreeg met afstand de meeste stemmen van de door de jury genomineerde architecten(bureaus) voor de Architectenweb Award Architect van het Jaar.

Forum Groningen is Publiek gebouw van het Jaar 2020

4 uur geleden

De jury heeft het project van NL Architects op woensdag 28 oktober als winnaar van de Architectenweb Award voor Publiek Gebouw van het Jaar bekend gemaakt.

Trippenhuiscomplex uitgeroepen tot Interieur van het Jaar 2020

4 uur geleden

De jury heeft op woensdag 28 oktober het project van office winhov als winnaar van de Architectenwenb Award Interieur van het Jaar bekend gemaakt.

Expositie belicht relatie directeur Glasfabriek met befaamde architecten

Vandaag, 10:57

In het Glasmuseum in Leerdam is deze maand de tentoonstelling 'Cochius en de architecten - brieven van Frank Lloyd Wright, De Bazel en Berlage' gestart.

Amsterdam wil opdelen woningen door beleggers voorkomen

Vandaag, 09:12

De gemeente Amsterdam scherpt de woonregels aan in een poging woningen betaalbaar te houden.

Bouw Het Grote Huis op Landgoed Duivenvoorde gestart

Gisteren, 15:19

Powerhouse Company is verantwoordelijk voor het gebouwontwerp, het landschapsontwerp komt van DELVA Landscape Architecture / Urbanism.

Bouw vreest ontslaggolf door stikstofbeperkingen

Gisteren, 09:08

Hiervoor waarschuwen voorzitter Maxime Verhagen van Bouwend Nederland, voorzitter Doekle Terpstra van Techniek Nederland en voorzitter Bernard Wientjes van de Bouwagenda.

Winnaars Dutch Design Awards 2020 bekend

26 oktober, 5:08

Onder de winnaars Forum Groningen van NL Architects, het programma Water As Leverage van de Rijksoverheid en een ontwerper die zijn gezichtsvermogen verloor.