Verslag van Het Grote Transformatie en Renovatiecongres

26 juni 2014, 17:03

Afgelopen dinsdag vond in het Eindhovense Klokgebouw Het Grote Transformatie en Renovatie Congres plaats. Acht sprekers lieten hun licht schijnen over de twee verwante thema’s, na afloop was er een debat. Een impressie van het congres.

Tekst Ronnie Weessies en Michiel van Raaij

‘Zeer inspirerende sprekers’ en ‘een topbijeenkomst’ waren enkele van de opmerkingen die gemaakt werden over het congres, dat door meer dan 150 architecten, adviseurs en opdrachtgevers werd bezocht. In de ochtend lag de nadruk op renovatie van seriematige woningbouw, terwijl ’s middags transformatie van utiliteitsbouw werd besproken. Ook Strijp-S, waar de bijeenkomst werd gehouden, kwam aan bod.

Renovatie
Gert Jan te Velde legde aan de hand van enkele projecten als Complex 50 en Dudokhaken in Amsterdam uit hoe zijn bureau Van Schagen Architekten op de bestaande structuur van gebouwen doorbouwt. Ook zette hij uiteen hoe hij als architect tegenwoordig ook andere rollen dan alleen die van ontwerper speelt. In sommige processen kan hij bijvoorbeeld ook adviseur of 'matchmaker' zijn.

Ook volgens Reimar von Meding (KAW) kunnen architecten zich bekwamen in ‘nieuwe’ aspecten van het vak. Hij noemde daarbij specifiek productontwikkeling en de verkoop van een project. Daarnaast is het volgens Von Meding zaak de gebruiker meer te betrekken aan de voorkant van het bouwproces. Bij het concept Reimarkt bijvoorbeeld wordt de klant centraal gesteld door een kant-en-klaar product aan te bieden dat op diens wensen is afgestemd. Huiseigenaren kunnen voor hun woning verschillende pakketten aanschaffen. Een pakket om de woning snel energiezuinig te maken bijvoorbeeld. Of een volledig nieuwe gevel, voor wie toe is aan een nieuwe uitstraling voor zijn woning.

In zijn lezing ging Dick de Gunst (Hans van Heeswijk architecten) in op de renovatie van galerijflats. Met zijn bureau pakte hij bijvoorbeeld drie galerijflats in de Apeldoornse Gentiaanbuurt aan door de nauwelijks zichtbare entree prominenter te maken, de als onprettig en onveilig ervaren ‘achterkanten’ weg te werken en tegelijkertijd de uitstraling te verbeteren. Nieuwbouw wordt volgens De Gunst vaak als een zegen gezien, maar het voordeel van bestaande gebouwen is dat ze je precies vertellen wat er niet goed werkt. Door de zwakke plekken aan te pakken ontstaan gebouwen met blijvend hoge kwaliteit.

Transformatie
Met de keynote van Ronald Schleurholts (cepezed) begon het deel over transformatie. Net als de sprekers over renovatie benadrukte hij het belang van het ‘lezen’ van een gebouw alvorens bijvoorbeeld een theater in een kerk te bouwen. Verder besprak hij de Cacaofabriek in Helmond en het nieuwe onderkomen van cepezed in Delft.

Arna Mackic (RAAAF) legde het accent iets anders. Eerst vertelde zij over het veelgeroemde project VacantNL, waarbij leegstand in Nederlandse publieke gebouwen aan de kaak wordt gesteld. Het rijdende object Secret Operation 610 op de voormalige vliegbasis Soesterberg maakte zowel qua uiterlijk als betekenis minstens zoveel indruk. In het object wordt het Koude Oorlog-verleden van de vliegbasis verbonden met de innovatieve luchtvaartindustrie in Nederland, die volgens het bureau op Soesterberg een plek zou moeten krijgen.

Ook Eric-Jan de Rooij van ontwikkelaar Lingotto kon een prominent project presenteren, de transformatie van toren Overhoeks naar A’dam Toren waarvan de werkzaamheden volgende maand start. Uit zijn verhaal bleek vooral hoe gelukkig de match tussen de ontwikkelende partijen, het programma, de locatie en het gebouw is. Voor ieder gebouw is het de kunst zo'n match te vinden.

Eindhoven
Jan Roijmans, programmamanager van de Spoorzone Eindhoven, praatte het publiek bij over de ontwikkelingen in de gebieden rond de spoorlijn in de Lichtstad. De focus lag hierbij op kantoren, waarvan in Eindhoven 250.000 vierkante meter (op 1,5 miljoen m2) leegstaat. Wel wordt een gestage toename van het aantal kantoorbanen in 2030 verwacht.

Het sprekersgedeelte van de dag werd afgesloten door Jack Hock, projectdirecteur Strijp-S namens woningcorporatie Trudo. Hij wist het publiek te boeien met zijn verhaal over de transformatiegeschiedenis van het voormalige Philipsterrein en de strategie om het voorheen afgesloten gebied onderdeel van de stad te laten worden.

Debat
In het aansluitende debat spraken Paul Diederen (architect-partner van diederendirrix), Ronald Rijnen (hoofd stedenbouw gemeente Eindhoven), Boudewijn de Bont (directeur Nico de Bont/TBI) en Jack Hock (directeur Trudo) over de sleutels tot een succesvolle transformatie: denken vanuit de kracht van het gebouw en integraal samenwerken tussen verschillende disciplines.

Hock benadrukte naar de zaal toe dat iedereen na zoveel jaar krimp in de bouwsector wel zegt zich anders op te stellen, maar dat dit in de meeste gevallen nog echt niet zo is. Van architecten wordt echt een fundamenteel andere houding verwacht, stelde hij.

Een kant-en-klare oplossing voor de door Roijmans geschetste (aanstaande) leegstand in de spoorzone van Eindhoven hadden de panelleden niet. Diederen benadrukte dat Eindhoven inmiddels een werkelijk stedelijk karakter heeft gekregen en dat dat een positief uitgangspunt voor dit gebied is.

Ook stelde Diederen dat de leegstaande gebouwen een mix van functies kunnen, nee zouden moeten, krijgen; iets wat de andere panelleden beaamden. Ook zou een mogelijke transformatie ruimte moeten laten voor nieuwe transformaties. Het moeten flexibele gebouwen blijven.

Niet dichttimmeren
Een belangrijk discussiepunt was tenslotte nog de vraag wat je bij een transformatie van tevoren allemaal vastlegt en wat je openlaat. Het volledig dichttimmeren van een transformatie, qua begroting en toekomstig gebruik, is echt verleden tijd, vonden alle panelleden.

Anderzijds werkt het ook niet om het maar allemaal open te laten. Hoe bepaal je dan wat een wenselijke ontwikkeling is en wat niet, en hoe het gebruik nu ten dienste staat van toekomstig gebruik? Het gaat erom een stapsgewijze ontwikkeling in gang te zetten met een helder kader, maar open invulling daarvan.

Door te werken met een concept, in plaats van een volledig uitgewerkt plan, kunnen ontwikkelingen wel gestuurd worden, maar blijft de precieze invulling nog open. Voor Strijp S heeft Trudo voor ieder gebouw zo'n concept opgesteld. Volgens Hock werkt dit uitstekend. Aan de slag!

Meer foto's van Het Grote Transformatie- en Renovatiecongres zijn te vinden op de Facebook-pagina van Architectenweb.

Trefwoorden

het grote transformatie- en renovatiecongres van schagen architekten ronald schleurholts lingotto reimar von meding de hoop pekso trudo hans van heeswijk architecten arna mackic leegstand raaaf dick de gunst kaw jack hock transformatie cepezed eric-jan de rooij gert jan te velde diederendirrix renovatie reynaers

1	Plan voor nieuwe buurt op plek hoofdkantoor ABN AMRO op de Zuidas vrijdag, 10 oktober
2	Flat Amsterdam-Noord 'aangekopt' met 53 seniorenwoningen donderdag, 9 oktober
3	‘Alexander Straub zet grote groep vakgenoten weg als niet-relevant’ vrijdag, 10 oktober
4	Duitsland slokt Nederlandse bouwkracht op maandag, 13 oktober
5	ECHO Urban Design en Studio RAP maken winnend ontwerp voor herontwikkeling in Vlissingen donderdag, 9 oktober

Gerelateerde nieuwsberichten

Bewoners Strijp-S bouwen kozijnenpaviljoen

28 juli 2014

VPRO opent medialab in Eindhoven

23 oktober 2014

Nieuw onderkomen voor Eindhovense hockeyers

15 september 2014

Ellen van Acht Duurzame Bouwvrouw 2014

25 september 2014

Plan voor ondergrondse ruimte Suikerunie

21 juli 2015

Excursie met diederendirrix door Eindhoven

30 mei 2016

Bouw eerste woningen Nieuw Delft van start

26 februari 2016

Strop spoorgebied Delft groter dan verwacht

30 oktober 2014

Duurzame Renovatiewinkel zoekt ondernemer

15 mei 2015

Drie woongebouwen Strijp S in aanbouw

7 januari 2016

Ministerie eist controle galerijflats

23 december 2015

Jonge Maaskantprijs 2017 voor Arna Mackic

15 maart 2017

Ruim tweehonderd woningen in oud kantoorpand

12 december 2014

Verslag eerste dag Het Grote Woningbouwcongres

12 februari 2015

Video: Het Grote Transformatie en Renovatiecongres

25 juli 2014

Rotsachtig werklandschap maakt eind aan zitten

2 december 2014

Innovatieprijs voor Wijkbedrijf Bilgaard

31 oktober 2014

Hoogste punt A'DAM Toren bereikt

26 oktober 2015

Paul Diederen benoemd tot hoogleraar TU Eindhoven

12 mei 2016

Excursie met diederendirrix door Eindhoven

17 mei 2016

Minister Blok verricht officiële opening Reimarkt

4 juli 2014

Vuren memoreren oude grotbewoners Cappadocië

2 juli 2018

Zorgen over verlies Eindhovense corporatie

1 december 2014

'Spoortunnel Delft uiteindelijk moeite waard'

3 november 2014

Reimarkt beste plan duurzame renovatiewinkel

13 juli 2015

Van Schagen architekten organiseert vakdiscussie

3 september 2014

Vijf steden starten programma woningvernieuwing

9 juli 2014

Het Grote Transformatie- en Renovatiecongres

26 mei 2014

10 redenen naar Architectenweb-congres op Strijp S te gaan

17 juni 2014

Cepezed en Lingotto keynotes op congres Architectenweb

3 juni 2014

Kansen voor de bouw liggen in nieuwe producten

21 juli 2014

DP6 ontwerpt appartementengebouw Overhoeks

12 januari 2017

Nieuwe huisvesting cepezed in gebruik genomen

5 augustus 2014

BNNVARA zendt documentaire over architect Arna Mackic uit

19 mei 2020

Terugkijken: Door de ogen van Arna

29 mei 2020

Toon alles

Andere nieuwsberichten

David Chipperfield landt in Antwerps Nieuw Zuid

Gisteren, 16:04

Het duurzame kantoorproject Orchard van David Chipperfield Architects is de meest recente toevoeging aan de ontwikkeling van de wijk Nieuw Zuid aan de Antwerpse Schelde.

Daan Zandbelt wordt nieuwe Spoorbouwmeester

Gisteren, 14:31

Per 1 januari volgt hij Marianne Loof op in die rol. Zandbelt is partner bij architectenbureau De Zwarte Hond en was van 2016 tot 2020 Rijksadviseur Stad en Infrastructuur.

Kantoorgebouw door Arthur Staal aan de Schinkel gerenoveerd en uitgebreid

Gisteren, 11:58

Het bestaande gebouw is naar ontwerp van Office Winhov zoveel mogelijk gerestaureerd, nieuwe toevoegingen zijn zichtbaar gemaakt door hedendaagse materialen en proporties.

Architect@Work strijkt 30 en 31 oktober neer in De Kromhouthal in Amsterdam

Gisteren, 10:00

Op donderdag 30 en vrijdag 31 oktober 2025 vindt Architect@Work plaats in De Kromhouthal in Amsterdam-Noord. Het wordt de tweede editie van het event in de metropoolregio Amsterdam en Architectenweb organiseert er weer een sprekersprogramma.

Afaina de Jong wint Amsterdamprijs voor de Kunst 2025

Gisteren, 15:19

De architect en oprichter van Afarai won de belangrijkste kunstprijs van de hoofdstad in de categorie Bewezen Kwaliteit.

Pararius: huurmarkt zit op slot, huren stijgen verder

Gisteren, 10:49

De vrije sector huurmarkt zit nog altijd ‘compleet op slot’, meldt woningplatform Pararius op basis van cijfers over het derde kwartaal.

PBL: Ook nieuw plan voor circulaire economie is niet genoeg

14 oktober, 2:42

In de nieuwe versie van het zogeheten Nationaal Programma Circulaire Economie staan ‘vooral veel intenties en plannen’, schrijft het planbureau.

Bossen en bodems in zwaar weer, klimaatraad maakt zich zorgen

14 oktober, 10:24

De klimaatverandering versnelt en de biodiversiteit gaat hard achteruit, terwijl er volgens de WKR steeds meer van de bossen en bodems wordt gevraagd.