THEMA: TRANSFORMATIE EN RENOVATIE

Verslag van Het Grote Transformatie en Renovatiecongres

26 juni 2014, 17:03

Afgelopen dinsdag vond in het Eindhovense Klokgebouw Het Grote Transformatie en Renovatie Congres plaats. Acht sprekers lieten hun licht schijnen over de twee verwante thema’s, na afloop was er een debat. Een impressie van het congres.

Tekst Ronnie Weessies en Michiel van Raaij

‘Zeer inspirerende sprekers’ en ‘een topbijeenkomst’ waren enkele van de opmerkingen die gemaakt werden over het congres, dat door meer dan 150 architecten, adviseurs en opdrachtgevers werd bezocht. In de ochtend lag de nadruk op renovatie van seriematige woningbouw, terwijl ’s middags transformatie van utiliteitsbouw werd besproken. Ook Strijp-S, waar de bijeenkomst werd gehouden, kwam aan bod.

Renovatie
Gert Jan te Velde legde aan de hand van enkele projecten als Complex 50 en Dudokhaken in Amsterdam uit hoe zijn bureau Van Schagen Architekten op de bestaande structuur van gebouwen doorbouwt. Ook zette hij uiteen hoe hij als architect tegenwoordig ook andere rollen dan alleen die van ontwerper speelt. In sommige processen kan hij bijvoorbeeld ook adviseur of 'matchmaker' zijn.

Ook volgens Reimar von Meding (KAW) kunnen architecten zich bekwamen in ‘nieuwe’ aspecten van het vak. Hij noemde daarbij specifiek productontwikkeling en de verkoop van een project. Daarnaast is het volgens Von Meding zaak de gebruiker meer te betrekken aan de voorkant van het bouwproces. Bij het concept Reimarkt bijvoorbeeld wordt de klant centraal gesteld door een kant-en-klaar product aan te bieden dat op diens wensen is afgestemd. Huiseigenaren kunnen voor hun woning verschillende pakketten aanschaffen. Een pakket om de woning snel energiezuinig te maken bijvoorbeeld. Of een volledig nieuwe gevel, voor wie toe is aan een nieuwe uitstraling voor zijn woning.

In zijn lezing ging Dick de Gunst (Hans van Heeswijk architecten) in op de renovatie van galerijflats. Met zijn bureau pakte hij bijvoorbeeld drie galerijflats in de Apeldoornse Gentiaanbuurt aan door de nauwelijks zichtbare entree prominenter te maken, de als onprettig en onveilig ervaren ‘achterkanten’ weg te werken en tegelijkertijd de uitstraling te verbeteren. Nieuwbouw wordt volgens De Gunst vaak als een zegen gezien, maar het voordeel van bestaande gebouwen is dat ze je precies vertellen wat er niet goed werkt. Door de zwakke plekken aan te pakken ontstaan gebouwen met blijvend hoge kwaliteit.

Transformatie
Met de keynote van Ronald Schleurholts (cepezed) begon het deel over transformatie. Net als de sprekers over renovatie benadrukte hij het belang van het ‘lezen’ van een gebouw alvorens bijvoorbeeld een theater in een kerk te bouwen. Verder besprak hij de Cacaofabriek in Helmond en het nieuwe onderkomen van cepezed in Delft.

Arna Mackic (RAAAF) legde het accent iets anders. Eerst vertelde zij over het veelgeroemde project VacantNL, waarbij leegstand in Nederlandse publieke gebouwen aan de kaak wordt gesteld. Het rijdende object Secret Operation 610 op de voormalige vliegbasis Soesterberg maakte zowel qua uiterlijk als betekenis minstens zoveel indruk. In het object wordt het Koude Oorlog-verleden van de vliegbasis verbonden met de innovatieve luchtvaartindustrie in Nederland, die volgens het bureau op Soesterberg een plek zou moeten krijgen.

Ook Eric-Jan de Rooij van ontwikkelaar Lingotto kon een prominent project presenteren, de transformatie van toren Overhoeks naar A’dam Toren waarvan de werkzaamheden volgende maand start. Uit zijn verhaal bleek vooral hoe gelukkig de match tussen de ontwikkelende partijen, het programma, de locatie en het gebouw is. Voor ieder gebouw is het de kunst zo'n match te vinden.

Eindhoven
Jan Roijmans, programmamanager van de Spoorzone Eindhoven, praatte het publiek bij over de ontwikkelingen in de gebieden rond de spoorlijn in de Lichtstad. De focus lag hierbij op kantoren, waarvan in Eindhoven 250.000 vierkante meter (op 1,5 miljoen m2) leegstaat. Wel wordt een gestage toename van het aantal kantoorbanen in 2030 verwacht.

Het sprekersgedeelte van de dag werd afgesloten door Jack Hock, projectdirecteur Strijp-S namens woningcorporatie Trudo. Hij wist het publiek te boeien met zijn verhaal over de transformatiegeschiedenis van het voormalige Philipsterrein en de strategie om het voorheen afgesloten gebied onderdeel van de stad te laten worden.

Debat
In het aansluitende debat spraken Paul Diederen (architect-partner van diederendirrix), Ronald Rijnen (hoofd stedenbouw gemeente Eindhoven), Boudewijn de Bont (directeur Nico de Bont/TBI) en Jack Hock (directeur Trudo) over de sleutels tot een succesvolle transformatie: denken vanuit de kracht van het gebouw en integraal samenwerken tussen verschillende disciplines.

Hock benadrukte naar de zaal toe dat iedereen na zoveel jaar krimp in de bouwsector wel zegt zich anders op te stellen, maar dat dit in de meeste gevallen nog echt niet zo is. Van architecten wordt echt een fundamenteel andere houding verwacht, stelde hij.

Een kant-en-klare oplossing voor de door Roijmans geschetste (aanstaande) leegstand in de spoorzone van Eindhoven hadden de panelleden niet. Diederen benadrukte dat Eindhoven inmiddels een werkelijk stedelijk karakter heeft gekregen en dat dat een positief uitgangspunt voor dit gebied is.

Ook stelde Diederen dat de leegstaande gebouwen een mix van functies kunnen, nee zouden moeten, krijgen; iets wat de andere panelleden beaamden. Ook zou een mogelijke transformatie ruimte moeten laten voor nieuwe transformaties. Het moeten flexibele gebouwen blijven.

Niet dichttimmeren
Een belangrijk discussiepunt was tenslotte nog de vraag wat je bij een transformatie van tevoren allemaal vastlegt en wat je openlaat. Het volledig dichttimmeren van een transformatie, qua begroting en toekomstig gebruik, is echt verleden tijd, vonden alle panelleden.

Anderzijds werkt het ook niet om het maar allemaal open te laten. Hoe bepaal je dan wat een wenselijke ontwikkeling is en wat niet, en hoe het gebruik nu ten dienste staat van toekomstig gebruik? Het gaat erom een stapsgewijze ontwikkeling in gang te zetten met een helder kader, maar open invulling daarvan.

Door te werken met een concept, in plaats van een volledig uitgewerkt plan, kunnen ontwikkelingen wel gestuurd worden, maar blijft de precieze invulling nog open. Voor Strijp S heeft Trudo voor ieder gebouw zo'n concept opgesteld. Volgens Hock werkt dit uitstekend. Aan de slag!

Meer foto's van Het Grote Transformatie- en Renovatiecongres zijn te vinden op de Facebook-pagina van Architectenweb.

Trefwoorden

het grote transformatie- en renovatiecongres van schagen architekten ronald schleurholts lingotto reimar von meding de hoop pekso trudo hans van heeswijk architecten arna mackic leegstand raaaf dick de gunst kaw jack hock transformatie cepezed eric-jan de rooij gert jan te velde diederendirrix renovatie reynaers

1	Nominaties Publiek gebouw van het Jaar bekend woensdag, 09 oktober
2	Nieuwe entree Werelderfgoed Kinderdijk: waagstuk voor jonge architecten donderdag, 10 oktober
3	'Covered bridge' over Hoekse lijn bij Maeslantkering dinsdag, 08 oktober
4	Strak en ingetogen bedrijfsgebouw voor efficiëntie en merkuitstraling dinsdag, 08 oktober
5	De Zwarte Hond ontwerpt grote woonwijk in Kigali woensdag, 09 oktober

Gerelateerde nieuwsberichten

Minister Blok verricht officiële opening Reimarkt

Vijf steden starten programma woningvernieuwing

Kansen voor de bouw liggen in nieuwe producten

Video: Het Grote Transformatie en Renovatiecongres

Bewoners Strijp-S bouwen kozijnenpaviljoen

Nieuwe huisvesting cepezed in gebruik genomen

Van Schagen architekten organiseert vakdiscussie

Nieuw onderkomen voor Eindhovense hockeyers

Ellen van Acht Duurzame Bouwvrouw 2014

VPRO opent medialab in Eindhoven

Strop spoorgebied Delft groter dan verwacht

Innovatieprijs voor Wijkbedrijf Bilgaard

'Spoortunnel Delft uiteindelijk moeite waard'

Zorgen over verlies Eindhovense corporatie

Rotsachtig werklandschap maakt eind aan zitten

Ruim tweehonderd woningen in oud kantoorpand

Verslag eerste dag Het Grote Woningbouwcongres

Duurzame Renovatiewinkel zoekt ondernemer

Reimarkt beste plan duurzame renovatiewinkel

Plan voor ondergrondse ruimte Suikerunie

Hoogste punt A'DAM Toren bereikt

Ministerie eist controle galerijflats

Drie woongebouwen Strijp S in aanbouw

Bouw eerste woningen Nieuw Delft van start

Paul Diederen benoemd tot hoogleraar TU Eindhoven

Excursie met diederendirrix door Eindhoven

DP6 ontwerpt appartementengebouw Overhoeks

Jonge Maaskantprijs 2017 voor Arna Mackic

Vuren memoreren oude grotbewoners Cappadocië

10 redenen naar Architectenweb-congres op Strijp S te gaan

Het Grote Transformatie- en Renovatiecongres

Cepezed en Lingotto keynotes op congres Architectenweb

Andere nieuwsberichten

'Groene' hogeschool voor Floriadeterrein Almere

Gisteren, 15:27

Aeres Hogeschool laat op het Floriadeterrein in Almere een gebouw neerzetten, waar onder meer opleidingen op het gebied van voedsel en groene stedelijke ontwikkeling worden aangeboden.

Onderzoek PosadMaxwan slecht Amsterdam Bullewijk als grens

Gisteren, 15:16

PosadMaxwan onderzocht welke ruimtelijke ingrepen kunnen bijdragen aan een grotere leefbaarheid en socio-economische ontwikkeling van het gebied.

Bouw Kunstwerf Groningen van start gegaan

Gisteren, 13:25

Het complex is ontworpen door Ard de Vries en Donna van Milligen Bielke.

Bouw Wildopvang Avolare in stikstofgevoelig natuurgebied kan starten

Gisteren, 11:39

Onder meer doordat de bouw, geheel met natuurlijke materialen, nu ook elektrisch wordt uitgevoerd kan het project toch starten, meldt ORGA architect.

Nederlandse steden trekken internationaal nieuwe inwoners

Gisteren, 17:00

De afgelopen twintig jaar trokken de Nederlandse steden meer nieuwe bewoners aan dan dat er vertrokken, maar nieuwkomers komen nu vooral uit het buitenland, aldus het PBL.