THEMA: DUURZAAMHEID

Fokkema & Partners: “Statiegeld op een interieur”

25 juni 2013, 14:07

Leveranciers van interieurs zouden hun producten na gebruik weer terug moeten nemen, vindt architect Diederik Fokkema van Fokkema & Partners. En kunnen daarbij statiegeld betalen voor de grondstoffen die zij terugkrijgen.

Tekst Kirsten Hannema

“Als je in Noord-Amerika een blikje van de straat opraapt en bij een winkel inlevert, krijg je er tien cent voor. Hier worden ze aan het eind van de rit van het andere afval gescheiden. De doelstelling, recycling, is hetzelfde, de uitvoering is anders.” Wat architect Diederik Fokkema van Fokkema & Partners met dit simpele voorbeeld duidelijk wil maken, is dat als het gaat over duurzaamheid, je altijd te maken krijgt met culturele en lokale verschillen. “Er bestaat niet één waarheid, er is geen heilige graal.”

En dat is maar goed ook, vindt Fokkema. “Cradle to cradle, LEED, BREEAM, energie, materialen, gezondheid – ik vind het fascinerend om te zien hoeveel verschillende manieren er zijn om naar duurzaamheid te kijken. Je hebt dat nodig om verder te komen, je wilt dat er concurrentie ontstaat. Alleen op die manier zullen we ontdekken wat het beste werkt. En ja, dat kost tijd.”

Stap voor stap
Fokkema raakte geïnteresseerd in duurzaamheid (door hem gedefinieerd als ‘het hebben van een beter en langer leven met elkaar’) door de opdracht die zijn bureau in 2000 kreeg om voor het nieuwe gebouw van FMO (Nederlandse Financierings-Maatschappij voor Ontwikkelingslanden) in Den Haag de inrichting te ontwerpen. “Onze opdrachtgever had een sterke visie. Hij wilde een CO2-vrij gebouw. Dat ging met allerlei certificaten en het hele bedrijf werd doorgerekend. De sociale aspecten werden niet vergeten; we hebben bijvoorbeeld gekeken waar en hoe het natuursteen voor de vloeren was geproduceerd.”

Sindsdien heeft het bureau, gespecialiseerd op het gebied van interieur, zich steeds verder in het onderwerp verdiept. Het ontwikkelde tijdelijke interieurs voor de faculteit Bouwkunde in Delft en het Amsterdamse Stadhuis. Onlangs werd het van G naar A-label gerenoveerde Apollohuis in Amsterdam opgeleverd. En op dit moment werkt Fokkema samen met RAU architecten en INNAX aan de transformatie van een kantorencomplex voor energiebedrijf Alliander in Duiven, dat BREEAM outstanding zal zijn en zelfs energie zal produceren.

Statiegeld
Wat maakt een interieur duurzaam? Fokkema wijst meteen op een belangrijk verschil tussen ‘gewone’ en interieurarchitectuur: “Een interieur gaat gemiddeld tien jaar mee, een gebouw minimaal dertig jaar.” Juist vanwege die hoge ‘omloopsnelheid’ valt er op interieurgebied veel te winnen met circulaire systemen. “Het statiegeld-idee, dat is wat er ook moet gebeuren in de bouw.”

“Voor kopieermachines is het al doodnormaal; je huurt het apparaat en als het kapot of ‘op’ is zorgt de fabrikant voor reparaties of vervanging. Zo is de fabrikant gedwongen om na te denken over de lange termijn cyclus. Wij zijn nu met verschillende producenten in gesprek om hetzelfde principe op los meubilair, binnenwanden en tapijt toe te passen.”

Tijdelijk versus permanent
Tegelijkertijd ziet de architect het als een persoonlijke uitdaging om ontwerpen te maken die van dusdanig hoge kwaliteit zijn dat ze ‘eindeloos’ meegaan. “We zijn nu het gebouw van Unilever in Rotterdam voor de tweede keer aan het inrichten. En dan zie je dat de houten boardroomtafel die we negen jaar geleden hebben ontworpen met zoveel vakmanschap is gemaakt dat de directie die zonder meer wil behouden.”

Het is volgens Fokkema de kunst om als interieurarchitect duidelijk onderscheid te maken tussen tijdelijke en meer permanente situaties. “Je hebt te maken met drie elementen: slijtage, modetrends en veranderingen binnen organisaties. Bij het Stadhuis in Amsterdam wisten we dat het om een tijdelijke renovatie ging. Dus werkten we met basic, eenvoudig te verwijderen materialen – verf, grafische prints, stoffen – en een uitgesproken vormgeving.

Bij het monumentale Apollohuis was het omgekeerd: daar hebben we geprobeerd een tijdloos interieur te maken dat veel langer mee kan. Dan kies je dus ook voor andere materialen.”

Je eigen plek zoeken
Het project voor Alliander, dat over ruim een jaar voltooid zal zijn, betekent voor Fokkema een volgende stap op het gebied van duurzaamheid. In dit ontwerp komen veel aspecten samen: transformatie van bestaand vastgoed, hergebruik van materialen en regenwater, gebruik van zonne-energie. En ook de sociale kant wordt niet vergeten; het ontwerp is nadrukkelijk op comfort gericht en is door middel van co-creatie tot stand gekomen.

Belangrijk voor het interieur is het concept voor de plattegrond. Fokkema: “Daar waar normaal gesproken ‘om de werknemers heen’ ontworpen wordt, is hier de bedoeling dat de mensen in beweging komen. Er komen meerdere grote zones die elk geschikt zijn voor een bepaald type werk: het atelier, de bibliotheek en de werkvloer. Afhankelijk van hun werkzaamheden kiezen mensen een werkplek in een van deze zones. Op die manier kun je makkelijker groei en krimp van afdelingen opvangen terwijl de energiehuishouding op de verschillende zones afgestemd wordt.”

Momenteel wordt onderzocht of het mogelijk is om de werkplekken te leasen. Alliander betaalt dan alleen om mensen te laten zitten, de fabrikant blijft eigenaar van het meubilair. “Je ziet natuurlijk geen verschil” merkt Fokkema op. “Maar we hopen dat fabrikant op deze manier slimmer gaat nadenken over zijn product.”

Trefwoorden

diederik fokkema allen & overy fokkema & partners architecten circulaire economie alliander duurzaamheid leasing statiegeld interieur

1	Powerhouse Company ontwerpt nieuw IBM-kantoor in Think District Amsterdam dinsdag, 24 mei
2	J.O.N.G. architecten presenteert houten vakantiewoning Oudemirdum maandag, 23 mei
3	Jaarboek Architectuur in Nederland 2021/2022 gepresenteerd dinsdag, 24 mei
4	Amare dinsdag, 24 mei
5	Mirck Architecture ontwerpt woontoren met modulair bouwsysteem en hybride constructie dinsdag, 24 mei

Gerelateerde nieuwsberichten

Architectenweb Podcast – Gesprek met Laura Atsma over het ontwerp van gezonde interieurs voor kantoren

Upfield Food Science Centre ontworpen door Fokkema & Partners bereikt hoogste punt

Fokkema & Partners start project Architextiles

FrieslandCampina krijgt innovatiecentrum

Fokkema & Partners richt flexkantoor in

Drie kandidaten voor huisvesting Planbureaus

Zes consortia voor aanbesteding VROM-gebouw

KCAP’s Blaak 31 opgeleverd

Advocatenbureau door Fokkema & Partners

Except: “Nieuwbouw is meestal niet duurzaam”

Eerste verkenningen voor BREEAM-NL Interieur

Duurzaamheidsfabriek opent deuren

Opgefrist kantoorgebouw na grondige renovatie

Respectvolle revitalisatie van Havengebouw

Nieuw raadhuis op oude fundamenten

Circulaire huisvesting voor Alliander

Gerelateerde podcasts

Gesprek met Laura Atsma over het ontwerp van gezonde interieurs voor kantoren

Andere nieuwsberichten

AM en LOLA Landscape Architects presenteren manifest Geluksvogels

Gisteren, 15:16

Het manifest bevat tien principes waarmee de partijen willen bijdragen om meer natuur in steden en dorpen te realiseren. Dat willen ze doen door bijvoorbeeld meer bomen te planten en ruimte te scheppen voor water en beplanting in straten.

Rotterdam Rooftop Walk geopend voor publiek

Gisteren, 11:36

In het centrum van de Maasstad is een dertig meter hoge installatie met een zeshonderd meter lange ‘oranje loper’ gebouwd die over de daken van verschillende gebouwen voert.

Nieuw Certosa Initiative neemt bezit van industriële hal tijdens Milan Design Week

25 mei, 5:51

Tijden de Milan Design Week presenteren Beyond Space en Organisation in Design een gezamenlijk nieuw initiatief: Certosa Initiative.

‘Zouden gevels op een gegeven moment ook zuurstof kunnen produceren?’

25 mei, 5:28

Een kort gesprek met architect Astrid Piber van UNStudio over het ontwerp van gevels en wat ze verwacht van Gevel 2022 volgende week.

Woningcorporatie Vestia splitst zich op, naam verdwijnt

Gisteren, 13:34

Na de splitsing kunnen de drie zelfstandige corporaties weer meer investeren in onderhoud en verduurzaming van woningen, nieuwbouw en in betere buurten.

Woonminister De Jonge sluit bouwen op terpen en palen niet uit

Gisteren, 10:31

Voor het einde van het jaar komen er aanvullende criteria voor de bouw van woningen die klimaatveranderingen moeten aankunnen.

Experts: energiesysteem moet ruim voor 2050 al CO2-neutraal zijn

Gisteren, 09:49

Het kabinet wil dat Nederland in 2050 volledig klimaatneutraal is, maar om dat te halen moet het energiesysteem al jaren eerder zijn verduurzaamd.

Tentoonstelling over collectief wonen in Delft

25 mei, 11:49

De interactieve expositie toont (Delftse) voorbeelden van collectief wonen en laat de bezoekers met de kwaliteiten van deze woonvorm en de kansen die er liggen.

Design District strijkt weer neer in de Van Nellefabriek in Rotterdam

25 mei, 11:26

Lezers van Architectenweb kunnen het vakevenement voor interieur-design, dat plaatsvindt van 8 tot en met 10 juni, gratis bezoeken na aanmelding.

Amerikaanse milieuprijs voor Urgenda-directeur Marjan Minnesma

25 mei, 9:43

Minnesma ontvangt hem als eerste Nederlander ooit voor de ‘baanbrekende overwinning’ van haar organisatie in de klimaatzaak tegen de Nederlandse overheid.

Ga naar het nieuws-archief