Rotterdam Centraal: van kas naar ‘zinksnijer’

4 oktober 2013, 17:11

In maart volgend jaar wordt het nieuwe Rotterdam Centraal geopend. Omdat het gebouw zelf vrijwel voltooid is, gaven de architecten van Team CS donderdag een rondleiding. “Het station moest één gebouw worden.”

Tekst Ronnie Weessies

Laat drie architecten die bij het station betrokken zijn aan het woord over de ‘ezelsoor’ aan de nieuwe hal en je hoort drie verschillende verklaringen. De punt wijst de bezoeker in de richting van het centrum, hij is ontstaan doordat het gebouw de richting van de metrotunnelbuis volgt en hij symboliseert de asymmetrische opzet van het station.

“Normaal loopt de opgang naar de perrons door het midden van het station”, vertelt Jan Benthem over laatstgenoemde aspect. “Hier zijn de perrons aan de zijde van het Groothandelsgebouw echter langer dan die aan de andere kant.”

De architect wijst er tevens op dat dankzij het glas in de punt het Weena zichtbaar is vanaf de perrons. “Mits er geen trein voor staat, natuurlijk”, zegt hij lachend.

‘Nieuw bureau’
Uiteraard zijn alle genoemde verklaringen voor het meest prominente gebaar in het gebouw waar en ze geven aan hoe complex het project in elkaar steekt. Dat was een reden waarom Benthem Crouwel Architekten, Meyer en Van Schooten Architecten en West 8 niet alleen gezamenlijk hadden ingeschreven op de prijsvraag, maar zelfs speciaal een ‘nieuw’ bureau in het leven hebben geroepen voor Rotterdam Centraal.

Team CS werd geleid door Marcel Blom van Benthem Crouwel, in samenwerking met Jan Benthem, Adriaan Geuze en Jeroen van Schooten. Blom voerde dagelijks een ploeg van zes personen aan, die vanuit het Groothandelsgebouw het ontwerp hebben uitgewerkt en daarna supervisie voerden over het project. Zij hebben het oude station van Van Ravesteyn plaats zien maken voor een hsl-station dat ruim 300.000 reizigers per dag kan verwerken.

De prijsvraag werd gewonnen in een tijd dat Leefbaar Rotterdam in de gemeenteraad het stokje had overgenomen van de PvdA, die jarenlang de grootste was geweest. Het champagneglazenontwerp dat Will Alsop destijds had gemaakt voor het station was geschrapt en zou wat de stad betreft worden vervangen door een veel soberder plan. De architecten gingen daar niet helemaal in mee.

“We wilden ambitie in het plan”, zegt Jan Benthem. “Rotterdam is het eerste station in Nederland waar de hsl-trein stopt, daarom moet het wel grandeur hebben.” Jeroen van Schooten vult aan: “Het station moest één gebouw worden, zoals je ook in andere grote steden als Parijs ziet. Voor Nederland is dat redelijk uniek, want in de meeste plaatsen stap je vaak op perrons buiten het eigenlijke station uit.”

Kas
Bij Rotterdam is het spoorgebouw geïnspireerd op het ontwerp van een kas, ook om de opdrachtgever in financieel opzicht over de streep te trekken. “Ik zei dat er geen goedkoper gebouw is te realiseren dan een kas”, vertelt Benthem nog altijd met enige bluf. “Bovendien refereer je ermee aan iets typisch Nederlands, de kassen uit het Westland.”

De ‘kas’ is inmiddels beplakt met zonnecellen, in een patroon dat is afgestemd op de plekken waar de meeste zon komt. Daarbij is ook rekening gehouden met toekomstige hoogbouw rond het station. “Wat wij niet hadden gepland, is dat er zo’n mooi patroon van schaduwen op de perrons ontstaat als de zon schijnt”, vertelt Benthem.

De architecten zijn allemaal tevreden over de licht en ruimtelijkheid in het station. Geuze spreekt van een Rembrandteske lichtinval, Blom kan genieten van een simpele wandeling door de winkelpassage. “Waar je vroeger door een donkere, nauwe tunnel naar de perrons liep, kom je nu door een ruime galerij met spoorbruggen erboven.”

Verder moest het station een warme uitstraling krijgen, uiteraard met behoud van het stoere Rotterdamse karakter. De hal is bijvoorbeeld voorzien van een vriendelijk plafond met houten latten en nostalgische elementen als de ‘Speculaasjes’ en letters uit het oude station zijn teruggebracht. Tegelijkertijd oogt het gebouw zeer eigentijds en 'zelfverzekerd'.

Opdrachtgevers en aannemers
Waar de architecten minder invloed op hadden, is de samenwerking tussen opdrachtgevers en aannemers. De stationshal werd in opdracht van de gemeente Rotterdam gebouwd door het Belgische bedrijf Iemants, terwijl het spoorgebouw voor opdrachtgever ProRail is uitgevoerd door bouwer Mobilis.

Hoewel het bovenaanzicht van het station een duidelijke grens tussen beide delen laat zien, is de feitelijke scheidslijn veel poreuzer en ligt hij bovendien heel ergens anders. Het deel van ProRail eindigt namelijk bij de rooilijn van de Hema, die al grotendeels in de stationshal staat. Daarnaast heeft Mobilis het plafond in zijn geheel gerealiseerd, (deels) hangend aan de halconstructie die door Iemants is opgetrokken.

“Het mooiste vind ik toch de positieve verhalen van Rotterdammers die ik over het station hoor”, zegt Jeroen van Schooten. Dat er al meerdere bijnamen circuleren, ziet hij dan ook als een goed signaal. De Patatzak, de Haaienbek, de Kapsalon, maar wat is eigenlijk zijn favoriet? “Ik ga voor de Zinksnijer. Dat is een gereedschap, maar ook een benaming voor een kromme neus. Bovendien klinkt het erg Rotterdams.”

Trefwoorden

station marcel blom jeroen van schooten meyer en van schooten architecten west 8 de hazelip jan benthem rotterdam centraal benthem crouwel architekten adriaan geuze

1	Ruimtelijk kader voor verdichting Buikslotermeerplein in Amsterdam-Noord vastgesteld dinsdag, 17 december
2	Bouw 92 meter hoge Victoriatoren in Eindhoven gestart donderdag, 19 december
3	Bouw 741 woningen in Max Euwe Kwartier Rotterdam gestart donderdag, 19 december
4	Maretoren voegt gemengd programma toe aan stationsgebied Leiden maandag, 16 december
5	Stedenbouwkundige visie en beeldkwaliteitplan Rijnhaven in Alphen vastgesteld woensdag, 18 december

Gerelateerde nieuwsberichten

Adriaan Geuze

24 september 2018

Rotterdam Centraal laat niemand onberoerd

14 maart 2014

MVSA: gevel combinatie esthetiek en functionaliteit

14 januari 2014

Parkeergarage Kruisplein in Rotterdam geopend

25 november 2013

'Hörsaalgebäude' Benthem Crouwel geopend

19 juni 2014

Rotterdam viert halve eeuw metro

8 februari 2018

Rotterdam Architectuurprijs voor centraal station

18 december 2014

Schadeclaim om bouw station Rotterdam

31 oktober 2013

Team CS en Klaske Havik Architect van het Jaar

19 december 2014

Bouw van zeer duurzaam RAI Amtrium gestart

17 december 2013

Station Rotterdam Centraal officieel geopend

14 maart 2014

Benthem Crouwel ontwerpt metrostation Charles de Gaulle

26 mei 2016

Hoogopgeleiden profiteren van nieuw spoor

15 december 2014

Adriaan Geuze zondag te zien als Zomergast

12 augustus 2015

Bouw Rotterdam Centraal ruim binnen begroting

30 januari 2014

FIRST Rotterdam in volle glorie zichtbaar

11 februari 2016

Weena 750 wordt multifunctioneel gebouw

24 mei 2016

Officiële opening Rotterdam Centraal op 13 maart

10 januari 2014

Winnaars Nationale Staalprijs 2014 bekend

3 oktober 2014

Rotterdam profiteert van populariteit

14 april 2015

Reiziger tevreden over Rotterdam Centraal

6 maart 2014

Daylight Award voor station Rotterdam Centraal

23 september 2014

Video: verbouwing station Rotterdam Alexander

11 mei 2018

Station Rotterdam Centraal weer duurder

28 november 2008

Doek gevallen voor Rotterdam Centraal

3 september 2007

'Hogesnelheidstrein gaat leefpatronen wijzigen'

25 maart 2008

Bouw Rotterdam CS grotendeels op schema

8 april 2011

Eurlings wil tekort Rotterdam CS aanvullen

17 december 2007

Verhaal in ruil voor stuk oud Rotterdam CS

9 februari 2012

'Team CS' voorgedragen voor nieuw Rotterdam Centraal

12 december 2003

Ambities CS te zeer naar beneden geschroefd

27 december 2004

Zes architecten voor Rotterdam Centraal geselecteerd

22 augustus 2003

Vertraging voor sloop Rotterdam Centraal

5 juni 2007

Sloop CS Rotterdam begonnen

4 mei 2005

Rotterdam opent nieuw metrostation CS

25 september 2009

Oude letters Rotterdam CS op nieuwe station

14 juli 2009

Team CS maakt VO nieuw Rotterdam CS

14 juni 2004

Schop in de grond bij HSL-stations

28 maart 2006

'Winkels vechten om ruimte op stations'

18 februari 2008

Bouw nieuw Centraal Station Rotterdam vertraagd

6 september 2007

Aanbesteding Rotterdam CS begint in mei

24 april 2008

Bouw stationshal Rotterdam CS van start

17 maart 2011

Bouw brug Rotterdam CS start binnenkort

15 november 2011

Reizigerspassage Rotterdam Centraal open

9 november 2012

Bouw CS Rotterdam verloopt volgens schema

29 juli 2010

Bouw fietsenstalling Rotterdam CS van start

10 januari 2012

Akkoord schetsontwerp nieuw Rotterdam Centraal

31 januari 2005

Wethouder Vervat ontvangt letters C en S

15 juli 2009

Nog even en Rotterdam Centraal is niet meer

11 januari 2008

Arcadis en Benthem Crouwel maken plan voor station San Jose

18 oktober 2018

Tender 140 meter hoge toren naast station Rotterdam gestart

20 februari 2019

Studiedagen over strategieën voor succesvolle projecten

17 september 2019

Jan Benthem te gast in eerste Architectuurcafé Kunstlinie

26 augustus 2021

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Bouw 741 woningen in Max Euwe Kwartier Rotterdam gestart

19 december, 4:37

In het Brainpark Rotterdam is gisteren, 18 december, de bouw van de eerste 741 woningen in het Max Euwe Kwartier gestart. Het gaat om 430 huurwoningen in het middensegment en 311 huurwoningen in het hogere en topsegment.

Bouw 92 meter hoge Victoriatoren in Eindhoven gestart

19 december, 11:41

In Eindhoven is gestart met de bouw van de Victoriatoren. De 92 meter hoge toren, die komt te staan aan het in aanleg zijnde Victoriapark nabij het PSV-stadion, biedt ruimte voor 369 appartementen.

Anne Schroën: aantal BNA-lidmaatschappen terug op oude niveau

19 december, 10:38

Na een enorme leegloop van leden vorig jaar zijn er dit jaar minstens vijftig leden bijgekomen, plus nog eens vijftig bureaus die een proeflidmaatschap hebben afgesloten, vertelt de BNA-directeur aan Architectenweb.

Groosman en Voids winnen selectie deelplan Beekhof in Stadsoevers Roosendaal

18 december, 12:29

Een samenwerkingsverband met Groosman en stedenbouwkundig bureau Voids is geselecteerd voor het deelproject Beekhof in de nieuwe wijk Stadsoevers in Roosendaal.