Duurzame en circulaire buurtschap Elix
23 juni 2023
In de duurzame buurtschap Elix in de natuurinclusieve wijk Kerckebosch in Zeist staan collectiviteit, gezondheid en natuur centraal. De veertien flexibele, biobased en circulaire CLT-woningen passen als een maatpak bij de unieke woonwensen van hun bewoners.
Elix is een van de laatste woningbouwprojecten in de natuurinclusieve, duurzame gebiedsontwikkeling Kerckebosch in Zeist; het landschap is hier het uitgangspunt voor de gebouwde omgeving. Woonveld Elix ligt aan de rand van de nieuwe woonwijk en grenst direct aan natuurgebied Landgoed Heidestein. Op deze specifiek locatie passen zo duurzaam en circulair mogelijke woningen. Het plan is daarom zo veel mogelijk biobased en volledig gebouwd in hout. Er is geen harde scheiding tussen bebouwing en het bos. Het landschap spoelt door en om de buurtschap heen. Auto’s blijven aan de rand van het woonveld, zodat het groene binnengebied tussen de woningen volledig autovrij blijft.
Duurzame leefstijl is verbinder
De unieke plek en de erbij passende keuze voor duurzame en circulaire woningen vroegen om een bijzondere benadering. Doel was om een collectieve woonbuurt te realiseren waarbinnen de duurzame leefstijl de verbinder is. Door de ontwikkelaar zijn toekomstige bewoners bij elkaar gebracht die op dezelfde manier willen wonen binnen deze leefstijl. In een ‘CPO light-traject’ werkten zij al vanaf de VO-fase samen met ontwikkelaar, architect en landschapsarchitect in workshops aan het vormgeven van hun toekomstige, collectieve woonomgeving.
Flexibiliteit maakt maatpak van circulair casco
Naast het gezamenlijk vormgeven van de duurzame leefstijl in Elix zijn bewoners ook nauw betrokken bij het ontwerp van hun privédomein. Al in een vroeg stadium is voorgesorteerd op de vraag ‘hoe wil je wonen?’ Een slim casco met een heel scala aan indelings- en uitbreidingsmogelijkheden bood de bewoners flexibiliteit bij het realiseren van hun perfecte woning. MIX architectuur ontwikkelde een uitgebreide toolbox met ruime keus in opbouwen, trappen, terrassen, gevelopeningen, daklichten, terrasafwerkingen en indelingen.
Tijdens het ontwerpproces wandelden bewoners al virtueel door het 3D-model van hun woning en zagen zo hun keuzes tot leven komen. Als ze bijvoorbeeld ergens een extra venster plaatsten, dan zagen ze meteen wat het uitzicht zou zijn. In dit interactieve samenwerkingsproces transformeerden de basiscasco’s als het ware tot unieke maatpakken. Samen met de ontwikkelaar en architect stemden bewoners hun woning af op hun persoonlijke woonwensen, de bijzondere locatie en duurzaamheidsambities.
Individuele woningen vormen herkenbaar collectief
Buurtschap Elix bestaat uit twee vrijstaande woningen, acht twee-onder-een-dakwoningen en vier rijwoningen. Alle woningen zijn gericht op de gedeelde tuin in het midden én op de bosrijke omgeving. Door de woningen onderling te laten verspringen is iedere woning herkenbaar en toch gelijkwaardig. De verspringende ligging vormt een sterk collectief en mooie sculpturen in het landschap. Ook blijven door de zorgvuldige verkaveling bestaande bomen bewaard én ontstaan terrassen met balans tussen uitzicht en privacy.
Maximale natuurbeleving
Om de collectiviteit te benadrukken en een open binnengebied te creëren zijn de woningen getrapt: hoe dichter bij het midden, hoe lager. De woningen zijn aan de voorzijde gericht op het centrale samenzijn. De in hoogte variërende daken zijn aangeplant met grassen en kruiden voor een rijk natuurlijk landschap. Dakterrassen bieden nog meer interactie met en beleving van de omgeving. Brede, verdiepingshoge glaspuien in de woonkamers richten zich op het landschap en de gezamenlijke tuin. De getrapte uitvoering, horizontaal gelede plint en het groen op de platte daken zorgen samen voor een zorgvuldige inbedding in het landschap.
Gezond en prettig wonen
De woningen zijn zo circulair en duurzaam mogelijk ontworpen. Ten eerste is het volledige casco uitgevoerd in cross laminated timber (CLT). Binnenwanden zijn uitgevoerd in houtskeletbouw.
Aansluitend bij ‘CPO light’ en circulariteit zijn de installaties los van het casco aangelegd. Dit geeft flexibiliteit voor nu (in individuele keuzes) en voor de toekomst (aanpassingen zijn mogelijk) en vergroot de losmaakbaarheid.
De woningen zijn onder meer voorzien van houtvezelisolatie, isovlasdaken, een hectarvloer, bamboe gevelbekleding, biobased ‘grint’ (perzikstenen) op de platte daken en isolatie van gerecycled katoen (oude jeans). De natuurlijke en ecologische materialen passen bij de bosrijke omgeving van Kerckebosch. Ze worden duurzaam geproduceerd en verwerkt. Het resultaat is een dampopen woning die een aantoonbaar gezond en prettig woonklimaat biedt.
De woningen hebben ten slotte een duurzame energievoorziening door middel van 275 pv-panelen en een bodemwarmtepomp. Alle afzonderlijke elementen staan in materialenpaspoort Madaster dat hergebruik mogelijk maakt.
Collectieve tuin met verbindend element
Landschapsarchitect MAAK space maakte het ontwerp voor het binnengebied met een ‘meubel’ dat als verbindend element door het plangebied loopt. De houten paaltjes bieden plaats aan verschillende functies die in het woonveld aaneen geregen worden. Ze nodigen uit tot spelen, tuinieren, ontmoeten en ontspanning, Er is bijvoorbeeld ruimte voor speelelementen, moestuinbakken en hangmatpalen. De collectieve tuin – in het sowieso al bosrijke gebied – is verder voorzien van extra bomen en beplanting. Eiken en beuken sluiten aan bij het naastgelegen bos en de toevoeging van extra soorten versterkt de biodiversiteit en seizoensbeleving. Eetbaar groen vergroot de belevingswaarde en nodigt bewoners uit om samen van de (oogst uit de) tuin te genieten. Wandelpaden zijn uitgevoerd in halfverharding en sluiten aan op wandelroutes in de omringende natuur.